| ಪೃಥವ್ಯಾಂ ತ್ರೀಣಿ ರತ್ನಾನಿ ಜಲಮನ್ನಂ ಸುಭಾಶಿತಂ | ಮೂಢೈಃ ಪಾಷಾಣಖಂಡೇಷು ರತ್ನಸಂಜ್ಞಾ ವಿಧೀಯತೇ || |
| ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಥವಾದ ರತ್ನಗಳು ಕೇವಲ ಮೂರೇ ಇರುವುದು. ಜಲ,ಆಹಾರ, ಮತ್ತು ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತು. ಆದರೆ ಮೂರ್ಖರು ಕಲ್ಲಿನ ಚೂರುಗಳನ್ನ ರತ್ನ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. |
| ನಯಸ್ಯ ವಿನಯೋ ಮೂಲಂ ವಿನಯಃ ಶಾಸ್ತ್ರನಿಶ್ಚಯಃ| ವಿನಯೋ ಹೀಂದ್ರಿಯಜಯಃ ತದ್ಯುಕ್ತಃ ಶಾಸ್ತ್ರಮೃಚ್ಛತಿ|| ಸುಭಾಷಿತಸುಧಾನಿಧಿ |
| ನೀತಿಗೆ ಮೂಲ ವಿನಯ, ವಿನಯವೆಂದರೆ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಖಚಿತವಾದ ಅರಿವು. ವಿನಯವೆಂದರೆ ಇಂದ್ರಿಯ ಜಯವೂ ಹೌದು. ಅದನ್ನು ಉಳ್ಳವನು ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. |
| ಸಂಸದಿ ತದೇವ ಭೂಷಣಮುಪಕಾರಕಮವಸರೇ ಧನಂ ಮುಖ್ಯಮ್| ಸೂಕ್ತಂ ದಧತಿ ಸುವರ್ಣಂ ಕಲ್ಯಾಣಮನರ್ಘಮಿಹ ಧನ್ಯಾಃ|| ಸುಭಾಷಿತರತ್ನ ಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಸುಭಾಷಿತವನ್ನು ಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಹೇಳಿದಾಗ ಅಲಂಕಾರದಂತೆ ಮೆಚ್ಚಿಗೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. ಇದು ಕಷ್ಟಕಾಲದಲ್ಲಿ ಹಣದಂತೆ ಉಪಕಾರಮಾಡುತ್ತದೆ. ಕಲ್ಯಾಣಕರವಾದ, ಚಿನ್ನದಂತೆ ಬೆಲೆಬಾಳುವ ಸುಭಾಷಿತವನ್ನು ತಿಳಿದವರೆ ಧನ್ಯರು. |
| ನ ಕಶ್ಚಿದಪಿ ಜಾನಾತಿ ಕಿಂ ಕಸ್ಯ ಶ್ವೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ | ಅತಃ ಶ್ವಃ ಕರಣೀಯಾನಿ ಕುರ್ಯಾದದ್ಯೈವ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ || |
| ಯಾರಿಗೆ, ಯಾವಾಗ, ಏನಾಗ ಬಹುದೆಂದು ತಿಳಿಯಲು ಯಾರಿಗೂ ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಆರೋಗ್ಯವಂತನಾದವನಿಗೆ ಕ್ಷಣಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಮರಣ ಸಂಭವಿಸಬಹುದು. ರೋಗಗ್ರಸ್ತನಾದವನು ದಿನ ಕಳೆಯುವುದರಲ್ಲಿ ಆರೋಗ್ಯವಂತನಾಗಬಹುದು. ಆದ್ದರಿಂದ ಬುದ್ಧಿವಂತನಾದವನು, ಸತ್ ಕೆಲಸಗಳನ್ನು, ಪುಣ್ಯಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ನಾಳೆಗೆ ಎಂದು ಮುಂದೂಡದೆ ಇಂದೇ ಮಾಡಿ ಧನ್ಯನಾಗಬೇಕು. |
| ಅನ್ಯವಾದೀ ಕ್ರಿಯಾದ್ವೇಷೀ ನೋಪಸ್ಥಾಯೀ ನಿರುತ್ತರಃ | ಆಹೂತಃ ಪ್ರಪಲಾಯೀ ಚ ಹೀನಃ ಪಂಚವಿಧಃ ಸ್ಮ್ರತಃ || |
| ಕೇಳಿದ ವಿಷಯವನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಬೇರೆ ವಿಷಯ ಮಾತನಾಡುವುದು. ಮಾಡಿದ ಕೆಲಸವನ್ನು ದ್ವೇಷಿಸುವುದು. ಉಪಸ್ಥಿತಿ ಇರಬೇಕಾದ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಬಾರದಿರುವುದು. ಯಾರಾದರೂ, ಏನಾದರೂ ಕೇಳಿದರೆ ಉತ್ತರ ಕೊಡದೇ ಇರುವುದು. ಯಾರಾದರೂ ಆಹ್ವಾನಿಸಿದರೆ ಹೋಗದೇ ಇರುವುದು. ಈ ಐದು ಗುಣಹೀನನ ಲಕ್ಷಣಗಳು. |
| ಯ ಉದ್ಯತಮನಾದೃತ್ಯ ಕೀನಾಶಮಭಿಯಾಚತೇ | ಕ್ಷೀಯತೇ ತದ್ಯಶಃ ಸ್ಫೀತಂ ಮಾನಶ್ಚಾವಜ್ಞಯಾ ಹತಃ || -ಭಾಗವತ-೩-೨೨-೧೩ |
| ಯಾರು ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಅನಾದರಿಸಿ ನೀಚನನ್ನು ಯಾಚಿಸುತ್ತಾನೋ ಅವನ ವಿಪುಲವಾದ ಕೀರ್ತಿಯು ನಶಿಸುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ಅವಮಾನಕ್ಕೊಳಗಾಗಿ ಗೌರವವು ನಶಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಕಸ್ಮಾದಿಂದುರಸೌ ಧಿನೋತಿ ಜಗತೀಂ ಪೀಯೂಷಗರ್ಭೈಃ ಕರೈಃ | ಕಸ್ಮಾದ್ವಾ ಜಲಧಾರಯೈಷ ಧರಣೀಂ ಧಾರಾಧರಃ ಸಿಂಚತಿ || ಭ್ರಾಮಂ ಭ್ರಾಮಮಯಂ ಚ ನಂದಯತಿ ವಾ ಕಸ್ಮಾತ್ತ್ರಿಲೋಕೀಂ ರವಿಃ ||| ಸಾಧೂನಾಂ ಹಿ ಪರೋಪಕಾರಕರಣೇ ನೋಪಾಧ್ಯಪೇಕ್ಷಂ ಮನಃ |||| -ಭಾವವಿಲಾಸ |
| ಯಾವಕಾರಣದಿಂದ ಅಮೃತಮಯವಾದ ಕಿರಣಗಳಿಂದ ಚಂದ್ರನು ಜಗತ್ತನ್ನು ಆನಂದಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ? ಮೋಡವು ಜಲಧಾರೆಯಿಂದ ಭೂಮಿಯನ್ನು ಏಕೆ ತೋಯಿಸುತ್ತದೆ? ಸೂರ್ಯನು ಸದಾ ಅಲೆಯುತ್ತ ಮೂರು ಲೋಕವನ್ನು ಏಕೆ ಸಂತೋಷ ಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ? ಪರೋಪಕಾರ ಮಾಡುವ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಸಜ್ಜನರ ಮನಸ್ಸು ಯಾವ ಕಾರಣವನ್ನೂ ಅಪೇಕ್ಷಿಸುವದಿಲ್ಲ. |
| ಸತ್ಯಂ ಬ್ರೂಯಾತ್ ಪ್ರಿಯಂ ಬ್ರೂಯಾತ್ ನ ಬ್ರೂಯಾತ್ ಸತ್ಯಮಪ್ರಿಯಂ| ಪ್ರಿಯಂ ಚ ನಾನೃತಂ ಬ್ರೂಯಾತ್ ಏಷಃ ಧರ್ಮಃ ಸನಾತನಃ|| (ಮನು ಸ್ಮೃತಿ-೪,೧೩೮) |
| ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳಬೇಕು-ಅದು ಪ್ರಿಯವಾಗಿರಬೇಕು. ಅಪ್ರಿಯವಾದ ಸತ್ಯವನ್ನು ಆಡಬಾರದು. ಪ್ರಿಯವಾಗುತ್ತದೆ ಎಂದು ಸುಳ್ಳನ್ನೂ ಹೇಳಬಾರದು-ಇದು ಸನಾತನ ಧರ್ಮವಾಗಿದೆ. |
| ಯತ್ ಕೃತ್ವಾ ಮ ಭವೇದ್ಧರ್ಮೋ ನ ಕೀರ್ತಿರ್ನ ಯಶೋ ಭುವಿ | ಶರೀರಸ್ಯ ಭವೇತ್ ಖೇದಃ ಕಸ್ತತ್ ಕರ್ಮ ಸಮಾಚರೇತ್ || -ರಾಮಾಯಣ ಅರಣ್ಯ ೫೦-೧೯ |
| ಯಾವುದನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ಧರ್ಮವಿಲ್ಲವೋ,ಕೀರ್ತಿ ಇಲ್ಲವೋ ಒಳ್ಳೆಯ ಹೆಸರಿಲ್ಲವೋ ಕೇವಲ ದೇಹಾಯಾಸ ಮಾತ್ರ ಆಗುವುದೋ ಅಂಥಹ ಕೆಲಸವನ್ನು ಯಾವನು ಮಾಡಿಯಾನು.. |
| ಸಂತಪ್ತಯಸಿ ಸಂಸ್ಥಿ ತಸ್ಯ ಪಯಸೋ ನಾಮಾಪಿ ನ ಜ್ಞಾಯತೇ | ಮುಕ್ತಾಕಾರತಯಾ ತದೇವ ನಳಿನೀಪತ್ರಸ್ಥಿತಂ ರಾಜತೇ || ಸ್ವಾತ್ಯಾಂ ಸಾಗರಶುಕ್ತಿಸಂಪುಟಗತಂ ತನ್ಮೌಕ್ತಿಕಂ ಜಾಯತೇ ||| ಪ್ರಾಯೇಣಾಧಮಮಧ್ಯಮೋತ್ತಮಗುಣಃ ಸಂಸರ್ಗತೋ ಜಾಯತೇ |||| -ನೀತಿಶತಕ-95 |
| ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬಿಸಿಯಾದ ಕಬ್ಬಿಣದಲ್ಲಿ ನೀರಿನ ಹೆಸರೂ ತಿಳಿಯದಂತೆ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಕಮಲದ ಎಲೆಯಮೇಲೆ ಇದ್ದಾಗ ಮುತ್ತಿನಂತೆ ಹೊಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅದು ಸ್ವಾತೀಮಳೆಯಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿನ ಕಪ್ಪೇಚಿಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದಿದ್ದೇ ಆದರೆ ಮುತ್ತೇ ಆಗುತ್ತದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಪ್ರಾಯಶಃ ಅಧಮ,ಮಧ್ಯಮ, ಉತ್ತಮ ಗುಣಗಳು ಸಹವಾಸದಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. |
| ಗುಣದೋಷೌ ಬುಧೋ ಗೃಹ್ಣನ್ನಿಂದುಕ್ಷ್ವೇಡಾವಿವೇಶ್ವರಃ ಶಿರಸಃ ಶ್ಲಾಘತೇ ಪೂರ್ವಂ ಪರಂ ಕಂಠೇ ನಿಯಚ್ಛತಿ || |
| ವ್ಯಕ್ತಿಯೊಬ್ಬನ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ಒಳಿತು ಕೆಡುಕುಗಳನ್ನು ತಾರತಮ್ಯವಿಲ್ಲದಂತೆ ಏಕಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಗ್ರಹಿಸಬೇಕು. ಸಮುದ್ರಮಥನದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಶಿವನು ತನ್ನಪಾಲಿಗೆ ಒದಗಿಬಂದ ಆಪ್ಯಾಯಮಾನವಾದ ಚಂದ್ರನನ್ನೂ ಪ್ರಾಣಘಾತುಕವಾದ ವಿಷವನ್ನೂ ಏಕಪ್ರಕಾರವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಿದನಂತೆ. ಯಾವುದೋ ಒಂದನ್ನು ಮಾತ್ರ ನಿರೀಕ್ಷಿಸುತ್ತೇನೆ ಎಂಬ ಮನೋಲಯವು ಅಸಮಾಧಾನಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಗುಣದೋಷಗಳೆರಡನ್ನೂ ಸ್ವೀಕರಿಸಿಯಾದಬಳಿಕ ಯಾವುದನ್ನು ಎಲ್ಲಿಡಬೇಕೋ ಅಲ್ಲಿಡಬೇಕಾದ್ದು ಕೂಡ ಜಾಣನ ಕರ್ತವ್ಯ. ಶಿವನು ಮೋದಾವಹನಾದ ಚಂದ್ರನನ್ನು ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಅಲಂಕಾರಕ್ಕೆಂಬಂತೆ ಧರಿಸಿದರೆ, ವಿಷವನ್ನು ಹೊಟ್ಟೆಗೂ ಹಾಕಿಕೊಳ್ಳದೆ ಅತ್ತ ಬಾಯಲ್ಲೂ ಇಟ್ಟುಕೊಳ್ಳದೆ ಕಂಠದಲ್ಲಿ ಧರಿಸಿದ್ದಾನಲ್ಲವೆ, ಹಾಗೆಯೇ ಬುದ್ಧಿವಂತನಾದವನೂ ನಡೆದುಕೊಳ್ಳಬೇಕು. |
| ಖಲಸಖ್ಯಂ ಪ್ರಾಙ್ಮಧುರಂ ವಯೋಂsತರಾಲೇ ನಿದಾಘದಿನಮಂತೇ | ಏಕಾದಿಮಧ್ಯಪರಿಣತಿರಮಣೀಯಾ ಸಾಧುಜನಮೈತ್ರೀ || -ಸಮಯೋಚಿತಪದ್ಯಮಾಲಿಕಾ |
| ದುರ್ಜನರ ಸಂಗ ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ಮಧುರ, ವಯಸ್ಸು ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ (ತಾರುಣ್ಯದಲ್ಲಿ) ಮಧುರ. ಬೇಸಿಗೆಯಾದರೋ ಅಂತ್ಯದಲ್ಲಿ (ಸಂಜೆಯಲ್ಲಿ) ಮಧುರ, ಸಜ್ಜನರ ಸಂಗವಾದರೋ ಆರಂಭ,ಮಧ್ಯ,ಅಂತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದೇ ರೀತಿ ಮಧುರವಾಗಿರುತ್ತದೆ. |
| ಸುಹೃದಿ ನಿರಂತರಚಿತ್ತೇ ಗುಣವತಿ ಭೃತ್ಯೇsನುವರ್ತಿನಿ ಕಲತ್ರೇ | ಸ್ವಾಮಿನಿ ಸೌಹೃದಯುಕ್ತೇ ನಿವೇದ್ಯ ದುಃಖಂ ಸುಖೀ ಭವತಿ || -ಪಂಚತಂತ್ರ ಮಿತ್ರಭೇದ-೧೧೦ |
| ಸಮಾನ ಮನಸ್ಸುಳ್ಳ ಸ್ನೇಹಿತರಲ್ಲಿ, ಗುಣಶಾಲಿಯಾದ ಸೇವಕನಲ್ಲಿ, ತನ್ನನ್ನು ಅನುಸರಿಸುವ ಮಡದಿಯಲ್ಲಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಮನಸ್ಸುಳ್ಳ ಯಜಮಾನನಲ್ಲಿ ತನ್ನ ದುಃಖವನ್ನು ತೋಡಿಕೊಂಡು ಮನುಷ್ಯನು ಸುಖವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. |
| ಅಮಂತ್ರಮಕ್ಷರಂ ನಾಸ್ತಿ ವನಸ್ಪತಿರನೌಷಧಮ್ | ಅಯೋಗ್ಯಃ ಪುರುಷೋ ನಾಸ್ತಿ ಯೋಜಕಸ್ತತ್ರ ದುರ್ಲಭಃ || -ಸಮಯೋಚಿತಪದ್ಯಮಾಲಿಕಾ |
| ಮಂತ್ರವಲ್ಲದ ಅಕ್ಷರವಿಲ್ಲ. ಔಷಧವಲ್ಲದ ಮೂಲಿಕೆಯಿಲ್ಲ. ಅಯೋಗ್ಯನಾದ ಮನುಷ್ಯನೂ ಇಲ್ಲ. ಏಕೆಂದರೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡುವ ಯೋಜಕನು ದುರ್ಲಭ. |
| ಬಾಲಸಖಿತ್ವಮಕಾರಣಹಾಸ್ಯಮ್ ಸ್ತ್ರೀಷು ವಿವಾದಮಸಜ್ಜನಸೇವಾ| ಗರ್ದಭಯಾನಮಸಂಸ್ಕೃತವಾಣೀ ಷಡ್ಭಿರ್ನಾ ಲಘುತಾಮುಪಯಾತಿ|| |
| ಬಾಲಕರೊಡನೆ ಗೆಳೆತನ, ಕಾರಣವಿಲ್ಲದ ಹಾಸ್ಯ, ಮಹಿಳೆಯರೊಂದಿಗೆ ವೇಳೆ ವಿವಾದ, ದುರ್ಜನರ ಸೇವೆ, ಕತ್ತೆಯ ಸವಾರಿ, ಸುಸಂಸ್ಕೃತವಲ್ಲದ ಮಾತು, ಈ ಆರು ಕಾರ್ಯಗಳನ್ನು ಮಾಡುವ ಮನುಷ್ಯನು ಗೌರವವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. |
| ಯನ್ಮಾತಾಪಿತರೌ ವೃತ್ತಂ ತನಯೇ ಕುರುತಸ್ಸದಾ| ನ ಸುಪ್ರತಿಕರಂ ತತ್ತು ಮಾತ್ರಾ ಪಿತ್ರಾ ಚ ಯತ್ಕೃತಮ್|| -ರಾಮಾಯಣ, ಅಯೋಧ್ಯಾ೧೧೧-೯ |
| ತಾಯಿ ತಂದೆಗಳು ಮಕ್ಕಳನ್ನು ಸಲಹುವುದಕ್ಕಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆಂಬುದನ್ನು ಗಮನಿಸಿದರೆ, ಯಾವ ಮಗನಿಗೂ ತಂದೆತಾಯಿಯರ ಉಪಕಾರವನ್ನು ತೀರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಾಗದು. |
| ನಿರ್ಧನಶ್ಚಾಪಿ ಕಾಮಾರ್ಥೀ ದರಿದ್ರಃ ಕಲಹಪ್ರಿಯಃ| ಮಂದಶಾಸ್ತ್ರೋ ವಿವಾದಾರ್ಥೀ ತ್ರಿವಿಧಂ ಮೂರ್ಖಲಕ್ಷಣಮ್ || -ಸುಭಾಷಿತಸುಧಾನಿಧಿ-೩೩ |
| ಹಣವಿಲ್ಲದವನಾದರೂ ಆಸೆಗಳನ್ನರಸುವನು. ಬಡವನಾದರೂ ಜಗಳಕ್ಕೆ ಉತ್ಸುಕನಾಗಿದ್ದಾನೆ. ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾನದ ಕೊರತೆಯಿದ್ದರೂ ವಾದ ಮಾಡಲಿಚ್ಛಿಸುತ್ತಾನೆ. ಇವು ಮೂರೂ ಮೂರ್ಖರ ಚಿಹ್ನೆಗಳು. |
| ಸುಹೃದ್ಭಿರಾಪ್ತೈರಸಕೃದ್ವಿಚಾರಿತಂ ಸ್ವಯಂ ಚ ಬುದ್ಧ್ಯಾ ಪ್ರವಿಚಾರಿತಾಶ್ರಯಂ | ಕರೋತಿ ಕಾರ್ಯಂ ಖಲು ಯಃ ಸ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ ಸ ಏವ ಲಕ್ಷ್ಮ್ಯಾ ಯಶಸಾಂ ಚ ಭಾಜನಮ್ || -ಪಂಚತಂತ್ರ, ಕಾಕೋಲೂಕೀಯ-೧೧೩ |
| ತನ್ನ ಆಪ್ತ ಮಿತ್ರರು ಅನೇಕ ಸಲ ವಿಚಾರ ಮಾಡಿದ, ತಾನೂ ಸಹ ಸ್ವಬುದ್ಧಿಯಿಂದ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಯೋಚಿಸಿದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಬುದ್ಧಿವಂತನಾದ ಯಾರು ಮಾಡುತ್ತಾನೆಯೋ ಅವನು ಸಂಪತ್ತಿಗೂ,ಯಶಸ್ಸಿಗೂ ಪಾತ್ರನಾಗುತ್ತಾನೆ. |
| ಪರಚ್ಛಿದ್ರೇಷು ಹೃದಯಂ ಪರವಾರ್ತಾಸು ಚ ಶ್ರವಃ| ಪರಮರ್ಮಣಿ ವಾಚಂ ಚ ಖಲಾನಾಮಸೃಜದ್ವಿಧಿಃ || |
| ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ದೋಷವನ್ನು ಹುಡುಕುವದರಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು, ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಕೇಳುವದರಲ್ಲಿ ಕಿವಿ, ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಮರ್ಮಭೇದಕವಾಗುವ ಮಾತು -ಈ ಮೂರನ್ನು ದುರ್ಜನರಿಗಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದಾನೆ. |
| ಯಃ ಶಾಸ್ತ್ರವಿಧಿಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ವರ್ತತೇ ಕಾಮ ಕಾರತಃ | ನ ಸ ಸಿದ್ಧಿಮವಾಪ್ನೋತಿ ನ ಸುಖಂ ನ ಪರಾಂ ಗತಿಮ್ || - ಭಗವದ್ಗೀತಾ ೧೬-೨೩ |
| ಯಾರು ಶಾಸ್ತ್ರವಿಧಿಗಳನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಿ ತನ್ನ ಇಚ್ಛೆಯಿಂದ ಮನಬಂದಂತೆ ಆಚರಣೆ ಮಾಡುತ್ತಾನೋ ಅವನು ಸಿದ್ಧಿಯನ್ನು ಹಾಗು ಪರಮಗತಿಯನ್ನೂ ಪಡೆಯುವದಿಲ್ಲ. ಸುಖವನ್ನೂ ಹೊಂದುವದಿಲ್ಲ. |
| ಪ್ರಸಹ್ಯಮಣಿಮುದ್ಧರೇನ್ಮಕರವಕ್ತ್ರದಂಷ್ಟ್ರಾಂತರಾತ್ | ಸಮುದ್ರಮಪಿಸಂತರೇತ್ಪ್ರಚಲದೂರ್ಮಿಮಾಲಾಕುಲಮ್ || ಭುಜಂಗಮಪಿ ಕೋಪಿತಂ ಶಿರಸಿ ಪುಷ್ಪವದ್ಧಾರಯೇತ್ ||| ನ ತು ಪ್ರತಿನಿವಿಷ್ಟಮೂರ್ಖಜನಚಿತ್ತಮಾರಾಧಯೇತ್ |||| -ನೀತಿಶತಕ-೨ |
| ಮೊಸಳೆಯ ಬಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಹಲ್ಲುಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿರುವ ರತ್ನವನ್ನೂ ಹಠಾತ್ತಾಗಿ ಹೊರತೆಗೆಯಬಹುದು. ಅಲೆಗಳ ಸಾಲುಗಳು ಏಳುತ್ತಿರುವ ಕ್ಷುಬ್ಧವಾದ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಕೂಡಾ ದಾಟಬಹುದು. ಸಿಟ್ಟಿಗೆದ್ದ ಹಾವನ್ನೂ ಕೂಡಾ ಹೂವಿನಂತೆ ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಧರಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಹಠಮಾರಿಯಾದ ಮೂರ್ಖನ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಮೆಚ್ಚಿಸಲಾಗುವದೇ ಇಲ್ಲ. |
| ಅದತ್ತದಾನಾಚ್ಚ ಭವೇದ್ ದರಿದ್ರಃ ದರಿದ್ರಭಾವಾಚ್ಚ ಕರೋತಿ ಪಾಪಮ್ l ಪಾಪಪ್ರಭಾವಾತ್ ನರಕಂ ಪ್ರಯಾತಿ ಪುನಃ ದರಿದ್ರಃ ಪುನರೇವ ಪಾಪೀ ll |
| ದಾನ ಮಾಡದೇ ಇರುವುದರಿಂದ ಬಡವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಬಡತನದಿಂದ ಪಾಪ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಪಾಪ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ನರಕಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ನರಕವೆಂದರೆ ಮತ್ತೆ ಬಡವನಾಗಿ ಹುಟ್ಟುವುದು, ಪಾಪಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದೇ ಆಗಿದೆ. |
| ಕುಸುಮಸ್ತಬಕಸ್ಯೇವ ವ್ಯಯೀ ವೃತ್ತಿರ್ಮನಸ್ವಿನಃ | ಮೂರ್ಧ್ನಿ ವಾ ಸರ್ವಲೋಕಸ್ಯ ಶೀರ್ಯತೇ ವನ ಏವ ವಾ || -ನೀತಿಶತಕ-೩೧ |
| ಮಾನವಂತನ ಇರುವುಕೆಯಲ್ಲಿ ಹೂವಿನ ಗುಚ್ಛದಂತೆ ಎರಡು ಪ್ರಕಾರವಾದುದು. ಹೇಗೆಂದರೆ ಎಲ್ಲಾ ಜನರ ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಇರುವುದು ಅಥವಾ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿಯೇ ನಶಿಸಿಹೋಗುವುದು. |
| ಏಹ್ಯಾಗಚ್ಛ ಸಮಾಶ್ರಯಾಸನಮಿದಂ ಕಸ್ಮಾಚ್ಚಿರಾದ್ದೃಶ್ಯಸೇ | ಕಾ ವಾರ್ತಾ ಹೃತಿದುರ್ಬಲೋsಸಿ ಕುಶಲಂ ಪ್ರೀತೋsಸ್ಮಿ ತೇ ದರ್ಶನಾತ್ || ಏವಂ ಯೇ ಸಮುಪಾಗತಾನ್ಪ್ರಣಯಿನಃ ಪ್ರಹ್ಲಾದಯಂತ್ಯಾದರಾತ್ ||| ತೇಷಾಂ ಯುಕ್ತಮಶಂಕಿತೇನ ಮನಸಾ ಹರ್ಮ್ಯಾಣಿ ಗಂತುಂ ಸದಾ |||| -ಪಂಚತಂತ್ರ,ಮಿತ್ರಸಂಪ್ರಾಪ್ತಿ-೯೭ |
| ಹೀಗೆ ಬನ್ನಿ, ಈ ಆಸನದಲ್ಲಿ ಕುಳಿತುಕೊಳ್ಳಿ, ಬಹಳ ದಿನದಿಂದ ಏಕೆ ಕಾಣಲಿಲ್ಲ? ಏನು ಸಮಾಚಾರ? ಬಹಳ ದುರ್ಬಲವಾಗಿದ್ದೀರಲ್ಲ, ಕುಶಲವೇ? ನಿಮ್ಮನ್ನು ಕಂಡು ಬಹಳ ಸಂತೋಷವಾಯಿತು. ಹೀಗೆ ಯಾರು ಬಂದ ಮಿತ್ರರನ್ನು ಆದರದಿಂದ ಬರಮಾಡಿಕೊಂಡು ಸಂತೋಷಗೊಳಿಸುವರೋ ಅಂಥವರ ಮನೆಗೆ ಯಾವ ಸಂದೇಹವೂ ಇಲ್ಲದ ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಯಾವಾಗಲೂ ಹೋಗುವುದು ಯುಕ್ತ. |
| ನಮಂತಿ ಫಲಿತಾ ವೃಕ್ಷಾಃ ನಮಂತಿ ಚ ಬುಧಾಜನಾಃ| ಶುಷ್ಕ ಕಾಷ್ಠಾನಿ ಮೂರ್ಖಾಶ್ಚ ಭಿದ್ಯಂತೇ ನ ನಮಂತಿಚ || |
| ಹಣ್ಣು ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಮರಗಳು ಬಾಗುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಜನರೂ ಸಹ ಬಾಗಿ ನೆಡೆಯುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಒಣಗಿದ ಮರಗಳೂ ಮತ್ತೂ ಮೂರ್ಖರು ಖಂಡಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆಯೇ ಹೊರತು ಬಾಗುವದಿಲ್ಲ. |
| ಅಗುಣಸ್ಯ ಹತಂ ರೂಪಂ ಅಶೀಲಸ್ಯ ಹತಂ ಕುಲಂ | ಅಸಿದ್ಧೇಸ್ತು ಹತಾ ವಿದ್ಯಾ ಅಭೋಗಸ್ಯ ಹತಂ ಧನಂ || |
| ಗುಣವಿಲ್ಲದವನ ರೂಪ, ಶೀಲಕಳೆದುಕೊಂಡವನ ಕುಲ, ಕಲಿತ ವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಿಪಡೆದುಕೊಳ್ಳದವನ ವಿದ್ಯೆ, ಸಕಲೈಶ್ವರ್ಯವಿದ್ದೂ ಅನುಭವಿಸದವನ ಸಂಪತ್ತು ಇವೆಲ್ಲ ಇದ್ದೂ ಸತ್ತಂತೆ (ಮೃತಸಮಾನ) |
| ಸರ್ವಾಃ ಸಂಪತ್ತಯಸ್ತಸ್ಯ ಸಂತುಷ್ಟಂ ಯಸ್ಯ ಮಾನಸಮ್ | ಉಪಾನದ್ಗೂಢಪಾದಸ್ಯ ನನು ಚರ್ಮಾವೃತೇವ ಭೂಃ|| -ಹಿತೋಪದೇಶ, ಮಿತ್ರಲಾಭ ೧೦೯ |
| ಯಾರ ಮನಸ್ಸು ತೃಪ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿರುತ್ತದೋ ಅವನಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ಸಂಪತ್ತುಗಳೂ ಉಂಟು. ಪಾದರಕ್ಷೆಗಳನ್ನು ತೊಟ್ಟವನ ಪಾಲಿಗೆ ನೆಲಕ್ಕೆಲ್ಲಾ ಚರ್ಮ ಹಾಸಿದಂತೆ ತಾನೇ! |
| ಯಥಾ ಯಮಃ ಪ್ರಿಯದ್ವೇಷ್ಯೌ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ಕಾಲೇ ನಿಯಚ್ಚತಿ | ತಥಾ ರಾಜ್ಞಾ ನಿಯಂತವ್ಯಾಃ ಪ್ರಜಾಸದ್ಧಿ ಯಮವ್ರತಂ || -ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೯-೩೦೭ |
| ಇವರು ಪ್ರೀತಿಪಾತ್ರರು, ಇವರು ಬೇಡವಾದವರು ಎಂಬ ಬೇಧಭಾವವಿಲ್ಲದೇ ಆಯುಷ್ಯ ಮುಗಿದಾಗ ಎಲ್ಲರನ್ನು ಹೇಗೆ ಯಮನು ಸಾಯಿಸುತ್ತಾನೆಯೋ ಹಾಗೆಯೇ ಪಕ್ಷಪಾತವಿಲ್ಲದೇ ಅರಸನು ಎಲ್ಲರನ್ನು ದಂಡಿಸಬೇಕು. ಇದು ಯಮವ್ರತ. |
| ಯತ್ ಸ್ಯಾದಹಿಂಸಾಸಂಯುಕ್ತಂ ಸ ಧರ್ಮ ಇತಿ ನಿಶ್ಚಯಃ | ಅಹಿಂಸಾರ್ಥಾಯ ಭೂತಾನಾಂ ಧರ್ಮಪ್ರವಚನಂ ಕೃತಮ್ || ಮಹಾಭಾರತ, ಕರ್ಣಪರ್ವ 69-57 |
| ಯಾವುದರಲ್ಲಿ ಹಿಂಸೆ ಇಲ್ಲವೋ ಅದು ಧರ್ಮವೆಂಬುದು ನಿಶ್ಚಿತ. ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಹಿಂಸೆ ಆಗಬಾರದೆಂದೇ ಧರ್ಮ ಪ್ರವಚನಗಳು ನೆಡೆದಿದೆ. |
| ಅಕಾರಣಾವಿಷ್ಕೃತವೈರದಾರುಣಾತ್ ಅಸಜ್ಜನಾತ್ಕಸ್ಯ ಭಯಂ ನ ಜಾಯತೇ | ವಿಷಂ ಮಹಾಹೇರಿವ ಯಸ್ಯ ದುರ್ವಚಃ ಸದುಃಸಹಂ ಸನ್ನಿಹಿತಂ ಸದಾ ಮುಖೆ || -ಕಾದಂಬರೀ |
| ಕಾರಣವೇ ಇಲ್ಲದೇ ಹಗೆತನವನ್ನು ತೋರುವ ದುಷ್ಟರನ್ನು ನೋಡಿದರೆ ಯಾರಿಗೆ ತಾನೆ ಭಯವಾಗುವದಿಲ್ಲ.! ಸರ್ಪದ ಬಾಯಿಯಲ್ಲಿ ವಿಷವಿರುವಂತೆ ಇವರ ಬಾಯಿಯಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲೂ ಸಹಿಸಲಾಗದ ದುಷ್ಟಮಾತುಗಳನ್ನು ಇಟ್ಟುಕೊಂಡಿರುತ್ತಾರೆ. |
| ಪೌರೋಹಿತ್ಯಂ ರಜನಿ ಚರಿತಂ ಗ್ರಾಮಣೀತ್ವಂ ನಿಯೋಗೋ |ಮಾಠಾಪತ್ಯಂ ಹ್ಯನೃತವಚನಂ ಸಾಕ್ಷಿವಾದಃ ಪರಾನ್ನಂ || ಬ್ರಹ್ಮದ್ವೇಷಃ ಖಲಜನರತಿಃ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ ನಿರ್ದಯತ್ವಂ ||| ಮಾ ಭೂದೇವಂ ಮಮ ಪಶುಪತೇ ಜನ್ಮಜನ್ಮಾಂರೇsಪಿ |||| -ಶಿವಾಪರಾಧಕ್ಷಮಾಪಣಸ್ತೋತ್ರ |
| ಪೌರೋಹಿತ್ಯ, ರಾತ್ರಿಸಂಚಾರ, ಗ್ರಾಮಾಧಿಕಾರ, ಪರಸೇವೆ, ಮಠಾಧಿಪತಿಯ ಕೆಲಸ, ಸುಳ್ಳುಹೇಳುವುದು, ಸಾಕ್ಷಿ ಹೇಳುವುದು, ಪರಾನ್ನ, ಬ್ರಾಹ್ಮಣದ್ವೇಷ, ದುರ್ಜನರ ಸ್ನೇಹ, ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಯೆ ಇವೆಲ್ಲವೂ ಕಷ್ಟಕಾರಕವಾಗಿವೆ.ಹೇ ಪರಮೇಶ್ವರ ನನಗೆ ಇವು ಜನ್ಮಜನ್ಮಾಂತರದಲ್ಲಿಯೂ ಇವು ಪ್ರಾಪ್ತವಾಗದೇ ಇರಲಿ. |
| ಸುಭಾಷಿತರಸಾಸ್ವಾದಬದ್ಧರೋಮಾಂಚಕಂಚುಕಾಃ | ವಿನಾಪಿ ಕಾಮಿನೀಸಂಗಂ ಕವಯಃ ಸುಖಮಾಸತೇ || -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಸುಭಾಷಿತಗಳ ರಸಾನುಭವದಿಂದುಂಟಾದ ರೋಮಾಂಚನದ ಕವಚವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಕವಿಗಳು ಕಾಮಿನಿಯ ಸಂಗವಿಲ್ಲದೇ ಸುಖವನ್ನು ಅನುಭವಿಸುತ್ತಾರೆ. |
| ಮಹತಾಂ ಯೋsಪರಾಧ್ಯೇತ ದೂರಸ್ಥೋsಸ್ಮೀತಿ ನಾಶ್ವಸೇತ್ | ದೀರ್ಘೌ ಬುದ್ಧಿಮತೋ ಬಾಹೂ ತಾಭ್ಯಾಂ ಹಿಂಸತಿ ಹಿಂಸಕಮ್ || -ಪಂಚತಂತ್ರ,ಮಿತ್ರಭೇದ-೩೩೧ |
| ದೊಡ್ಡವರಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧ ಮಾಡಿದವನು ತಾನು ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದೇನೆಂದು ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. ಬುದ್ಧಿವಂತರ ತೋಳುಗಳು ಬಹಳ ಉದ್ದವಾಗಿವೆ! ಅವುಗಳಿಂದ ಅವನು ಹಿಂಸೆ ಮಾಡಿದವನನ್ನು ಹಿಂಸಿಸುತ್ತಾನೆ. |
| ದಾನಂ ಭೋಗೋ ನಾಶಸ್ತಿಸ್ರೋ ಗತಯೋ ಭವಂತಿ ವಿತ್ತಸ್ಯ l ಯೋ ನ ದದಾತಿ ನ ಭುಂಕ್ತೇ ತಸ್ಯ ತೃತೀಯಾ ಗತಿರ್ಭವತಿ ll -ನೀತಿಶತಕ-೪೧ |
| ಸಂಪತ್ತಿಗೆ ದಾನ, ಭೋಗ, ನಾಶ ಎಂಬ ಮೂರು ಸ್ಥಿತಿಗಳು. ಯಾವನು ಸಂಪತ್ತನ್ನು ದಾನ ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವೊ, ಅಥವಾ ತಾನೂ ಅನುಭವಿಸುವುದಿಲ್ಲವೊ, ಅಂತಹ ಸಂಪತ್ತಿಗೆ ಮೂರನೇ ಸ್ಥಿತಿ (ನಾಶ) ಒದಗಿಬರುತ್ತದೆ. |
| ವಿದ್ಯಾವಿನಯೋಪೇತಾ ಹರತಿ ನ ಚೇತಾಂಸಿ ಕಸ್ಯ ಮನುಜಸ್ಯ | ಮಣಿಕಾಂಚನಸಂಯೋಗೋ ಜನಯತಿ ಲೋಕಸ್ಯ ಲೋಚನಾನಂದಮ್|| -ಹರಿಹರಸುಭಾಷಿತ೩-೧೦ |
| ವಿನಯದೊಂದಿಗೆ ಸೇರಿದ ವಿದ್ಯೆ ಯಾರ ಮನಸ್ಸನ್ನು ಸೂರೆಗೊಳ್ಳದೇ ಇದ್ದೀತು.? ಬಂಗಾರವೂ ರತ್ನವೂ ಸೇರಿದ ಆಭರಣಗಳು ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಜನರ ಕಣ್ಣಿಗೆ ಆನಂದವನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. |
| ಮಹತಾಂ ಯೋsಪರಾಧ್ಯೇತ ದೂರಸ್ಥೋsಸ್ಮೀತಿ ನಾಶ್ವಸೇತ್ | ದೀರ್ಘೌ ಬುದ್ಧಿಮತೋ ಬಾಹೂ ತಾಭ್ಯಾಂ ಹಿಂಸತಿ ಹಿಂಸಕಮ್ || -ಪಂಚತಂತ್ರ,ಮಿತ್ರಭೇದ-೩೩೧ |
| ದೊಡ್ಡವರಲ್ಲಿ ಅಪರಾಧ ಮಾಡಿದವನು ತಾನು ದೂರದಲ್ಲಿದ್ದೇನೆಂದು ಸಮಾಧಾನ ಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬಾರದು. ಬುದ್ಧಿವಂತರ ತೋಳುಗಳು ಬಹಳ ಉದ್ದವಾಗಿವೆ! ಅವುಗಳಿಂದ ಅವನು ಹಿಂಸೆ ಮಾಡಿದವನನ್ನು ಹಿಂಸಿಸುತ್ತಾನೆ. |
| ಯದಧ್ರುವಸ್ಯ ದೇಹಸ್ಯ ಸಾನುಬಂಧಸ್ಯ ದುರ್ಮತಿಃ | ಧ್ರುವಾಣಿ ಮನ್ಯತೇ ಮೋಹಾತ್ ಗೃಹಕ್ಷೇತ್ರವಸೂನಿ ಚ || -ಭಾಗವತ ೩-೩೦-೩ |
| ವಿವೇಕವಿಲ್ಲದ ಮನುಷ್ಯನು ಅಶಾಶ್ವತವಾದ ಮತ್ತು ಅನೇಕ ಬಂಧನದಿಂದ ಕೂಡಿದ ಈ ಶರೀರಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಮನೆ ಭೂಮಿ ಹಣ ಮೊದಲಾದವುಗಳನ್ನು ಮೋಹದಿಂದ ಶಾಶ್ವತವೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. |
| ಬಂಧುಸ್ತ್ರೀಭೃತ್ಯವರ್ಗಸ್ಯ ಬುದ್ಧೇಃ ಸತ್ವಸ್ಯ ಚಾತ್ಮನಃ | ಆಪನ್ನಿಕಷಪಾಷಾಣೇ ನರೋ ಜಾನಾತಿ ಸಾರತಾಮ್ || -ಹಿತೋಪದೇಶ ಸುಹೃದ್ಭೇದ-೭೨ |
| ನೆಂಟರು,ಸ್ತ್ರೀಯರು,ಸೇವಕರು,ಬುದ್ಧಿಯ ಮತ್ತು ಧೈರ್ಯದ ಯೋಗ್ಯತೆಯನ್ನು ಮನುಷ್ಯನು ಆಪತ್ತಿನ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಓರೆಗಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಹಚ್ಚಿ ತಿಳಿಯುತ್ತಾನೆ. |
| ಬಹವೋ ನ ವಿರೋದ್ಧವ್ಯಾ ದುರ್ಜಯಾ ಹಿ ಮಹಾಜನಾಃ | ಸ್ಪುರಂತಮಪಿ ನಾಗೇಂದ್ರಂ ಭಕ್ಷಯಂತಿ ಪಿಪೀಲಿಕಾಃ || ಪಂಚತಂತ್ರ ಕಾಕೋಲೂಕೀಯ-೧೧೯ |
| ಅನೇಕರೊಡನೆ ವಿರೋಧ ಸಲ್ಲದು. ಮಹಾಜನರನ್ನು ಗೆಲ್ಲುವುದು ಕಷ್ಟ. ಕೆರಳಿ ಏಳುವ ಸರ್ಪವನ್ನೂ ಒಟ್ಟಾಗಿರುವ ಇರುವೆಗಳು ತಿಂದುಹಾಕುತ್ತವೆ. |
| ಸುಮಹಾಂತ್ಯಪಿ ಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ಧಾರಯಂತೋ ಬಹುಶ್ರುತಾಃ | ಛೇತ್ತಾರಃ ಸಂಶಯಾನಾಂ ಚ ಕ್ಲಿಶ್ಯಂತೇ ಲೋಭಮೋಹಿತಾಃ || ಹಿತೋಪದೇಶ,ಮಿತ್ರಲಾಭ-೭೦ |
| ಕಠಿಣವಾದ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿದವರು, ಬಹಳಷ್ಟು ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ಕೇಳಿತಿಳಿದುಕೊಂಡವರು, ಇತರರ ಸಂಶಯಗಳನ್ನು ನಿವಾರಿಸುವ ಸಮರ್ಥರೂ ಸಹ ಲೋಭದ ಮೋಹಕ್ಕೊಳಗಾಗಿ ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ. |
| ಶಕ್ಯೋ ವಾರಯಿತುಂ ಜಲೇನ ಹುತಭುಕ್ ಛತ್ರೇಣ ಸೂರ್ಯಾತಪೋ | ನಾಗೇಂದ್ರೋ ನಿಶಿತಾಂಕುಶೇನ ಸಮದೌ ದಂಡೇನ ಗೋಗರ್ದಭೌ || ವ್ಯಾಧಿರ್ಭೇಷಜಸಂಗ್ರಹೈಶ್ಚ ವಿವಿಧೈರ್ಮಂತ್ರಪ್ರಯೋಗೈರ್ವಿಷಂ ||| ಸರ್ವಸ್ಯೌಷಧಮಸ್ತಿ ಶಾಸ್ತ್ರವಿಹಿತಂ ಮೂರ್ಖಸ್ಯ ನಾಸ್ತ್ಯೌಷಧಮ್ |||| -ನೀತಿಶತಕ -೯ |
| ನೀರಿನಿಂದ ಬೆಂಕಿಯನ್ನು, ಛತ್ರಿಯಿಂದ ಬಿಸಿಲನ್ನು, ಹರಿತವಾದ ಅಂಕುಶದಿಂದ ಮದಿಸಿದ ಮದ್ದಾನೆಯನ್ನು, ಕೋಲಿನಿಂದ ದನ,ಕತ್ತೆಗಳನ್ನು, ಔಷಧಿಗಳ ಸಂಗ್ರಹದಿಂದ ರೋಗಗಳನ್ನು, ನಾನಾಬಗೆಯ ಮಂತ್ರಪ್ರಯೋಗಗಳಿಂದ ವಿಷವನ್ನು ನಿವಾರಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ. ಅ ಆದರೆ ಮೂರ್ಖನಿಗೆ ಯಾವುದೇ ಔಷಧವಿಲ್ಲ. |
| ಯಶೋsಧಿಗಂತುಂ ಸುಖಲಿಪ್ಸಯಾವಾ ಮನುಷ್ಯಸಂಖ್ಯಾಮತಿವರ್ತಿತುಂ ವಾ | ನಿರುತ್ಸಾಕಾನಾಮಭಿಯೋಗಭಾಜಾಂ ಸಮುತ್ಸುಕೇವಾಂಕಮುಪೈತಿ ಸಿದ್ಧಿಃ || ಕಿರಾತಾರ್ಜುನೀಯ ೩-೪೦ |
| ದುಃಖಚಿಂತೆಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು ಪ್ರಯತ್ನಶೀಲರಾಗಿ ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಲು, ಸುಖವನ್ನು ಪಡೆಯಲು, ಸಾಮಾನ್ಯರ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಮೀರಲು ಹಠತೊಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಿದ್ಧಿಯು ತಾನಾಗಿಯೇ ಕುತೂಹಲದಿಂದ ಹತ್ತಿರಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. |
| ಯಶೋsಧಿಗಂತುಂ ಸುಖಲಿಪ್ಸಯಾವಾ ಮನುಷ್ಯಸಂಖ್ಯಾಮತಿವರ್ತಿತುಂ ವಾ | ನಿರುತ್ಸಾಕಾನಾಮಭಿಯೋಗಭಾಜಾಂ ಸಮುತ್ಸುಕೇವಾಂಕಮುಪೈತಿ ಸಿದ್ಧಿಃ || ಕಿರಾತಾರ್ಜುನೀಯ ೩-೪೦ |
| ದುಃಖಚಿಂತೆಗಳನ್ನು ಗೆದ್ದು ಪ್ರಯತ್ನಶೀಲರಾಗಿ ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ಹೊಂದಲು, ಸುಖವನ್ನು ಪಡೆಯಲು, ಸಾಮಾನ್ಯರ ಮಟ್ಟವನ್ನು ಮೀರಲು ಹಠತೊಟ್ಟವರಿಗೆ ಸಿದ್ಧಿಯು ತಾನಾಗಿಯೇ ಕುತೂಹಲದಿಂದ ಹತ್ತಿರಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತದೆ. |
| ಯದಿ ನಿತ್ಯಮನಿತ್ಯೇನ ನಿರ್ಮಲಂ ಮಲವಾಹಿನಾ | ಯಶಃ ಕಾಯೇನ ಲಭ್ಯೇತ ನನು ಲಬ್ಧಂ ಭವೇನ್ನಕಿಮ್ || ಹಿತೋಪದೇಶ, ಮಿತ್ರಲಾಭ -೩೫ |
| ಅಶಾಶ್ವತವಾದ ಕಶ್ಮಲಯುಕ್ತವಾದ ಶರೀರದಿಂದ ಶಾಶ್ವತವಾದ ನಿರ್ಮಲವಾದ ಯಶಸ್ಸು ಸಿಗುವುದಾದಲ್ಲಿ ಏನುನ್ನು ತಾನೆ ಪಡೆದಂತಾಗಲಿಲ್ಲ..? |
| ಯಥಾ ಯಥಾ ನರೋsಧರ್ಮಂ ಸ್ವಯಂ ಕೃತ್ವಾನುಭಾಷತೇ | ತಥಾ ತಥಾ ತ್ವಚೇವಾಹಿಸ್ತೇನಾಧರ್ಮೇಣ ಮುಚ್ಯತೇ || ಮನುಸೃತಿ ೧೧-೨೨೮ |
| ಮನುಷ್ಯನು ತಾನು ಮಾಡಿದ ಅಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಸ್ವತಃ ಅರಿತು ಪ್ರಕಟವಾಗಿ ಹೇಳಿದಂತೆಲ್ಲಾ ಹಾವು ಪೊರೆಯಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದುವಂತೆ ಅಧರ್ಮದ ಪಾಪದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದುತ್ತಾನೆ. |
| ಶಾಠ್ಯೇನ ಮಿತ್ರಂ ಕಪಟೇನ ಧರ್ಮಂ ಪರೋಪತಾಪೇನ ಸಮೃದ್ಧಭಾವಮ್| ಸುಖೇನ ವಿದ್ಯಾಂ ಪರುಷೇಣ ನಾರೀಂ ವಾಂಛಂತಿ ಯೇ ನೂನಮಪಂಡಿತಾಸ್ತೇ|| |
| ಮೋಸದಿಂದ ಸ್ನೇಹಿತನನ್ನು, ವಂಚನೆಯಿಂದ ಧರ್ಮವನ್ನೂ, ಇತರರಿಗೆ ಹಿಂಸೆಕೊಡುವದರಿಂದ ಸಮೃದ್ಧಿಯನ್ನು, ಸುಖದಿಂದ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನೂ,ಒರಟುತನದಿಂದ ಹೆಂಗಸರನ್ನು ಯಾರು ಪಡೆಯಲು ಬಯಸುವರೋ ಅವರು ನಿಜವಾಗಿ ಪಂಡಿತರಲ್ಲ (ಅವಿವೇಕಿಗಳು) (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಯುರ್ವರ್ಷತಂ ನೃಣಾಂ ಪರಿಮಿತಂ ರಾತ್ರೌತದರ್ಧಂ ಗತಂಮ್| ತಸ್ಯಾರ್ಧಸ್ಯ ಪರಸ್ಯ ಚಾರ್ಧಮಪರಂ ಬಾಲತ್ವವೃದ್ಧತ್ವಯೋಃ || ಶೇಷಂ ವ್ಯಾಧಿವಿಯೋಗದುಃಖಭರಿತಂ ಸೇವಾದಿಭಿರ್ನೀಯತೇ ||| ಜೀವೇ ವಾರಿತರಂಗಚಂಚಲತರೇ ಸೌಖ್ಯಂ ಕುತಃ ಪ್ರಾಣಿನಾಮ್ |||| ವೈರಾಗ್ಯಶತಕ-೧೦೬ |
| ಮನುಷ್ಯರ ಅಯುಷ್ಯದ ಪರಿಮಿತಿ ಸುಮಾರು ಒಂದು ನೂರು ವರ್ಷಗಳು. ಅದರಲ್ಲಿ ಅರ್ಧದಷ್ಟು ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಉಳಿದ ಅರ್ಧದಲ್ಲಿ ಅರ್ಧ ಬಾಲ್ಯ ಹಾಗೂ ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಳೆದುಹೋಗುತ್ತದೆ. ಇನ್ನುಳಿದದ್ದು ರೋಗ,ವಿರಹ,ದುಃಖ, ಸೇವೆ ಮೊದಲಾದವುಗಳಿಂದ ಕಳೆಯುತ್ತದೆ.ನೀರಿನ ಅಲೆಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಚಂಚಲವಾದ ಈ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಸುಖವೆಲ್ಲಿಯದು? (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಮ್ರಂ ಛಿತ್ವಾ ಕುಠಾರೇಣ ನಿಂಬಂ ಪರಿಚರೇತ್ತು ಯಃ| ಯಶ್ಚೈವಂ ಪಯಸಾ ಸಿಂಚೇತ್ ನೈವಾಸ್ಯ ಮಧುರೋ ಭವೇತ್|| ರಾಮಾಯಣ- ಅಯೋದ್ಯಾಕಾಂಡ |
| ಮಾವಿನ ಮರವನ್ನು ಕೊಡಲಿಯಿಂದ ಕಡಿದು ಬೇವಿನಗಿಡಕ್ಕೆ ಹಾಲೆರೆದು ಉಪಚಾರ ಮಾಡಿದರೆ ಅದು ಎಂದಿಗೂ ಸಿಹಿಯಾಗಲಾರದು |
| ಶುಭಂ ವಾಪ್ಯಶುಭಂ ಕರ್ಮ ಫಲಕಾಲಮಪೇಕ್ಷತೇ | ಶರದ್ಯೇವ ಫಲತ್ಯಾಶು ಶಾಲಿರ್ನ ಸುರಭೌ ಕ್ವಚಿತ್ || ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಒಳ್ಳೆಯ ಕರ್ಮವಾಗಲೀ ಕೆಟ್ಟ ಕರ್ಮವಾಗಲಿ ಫಲಕೊಡುವ ಕಾಲಕ್ಕಾಗಿ ಕಾಯುತ್ತದೆ. ಭತ್ತವು ಶರತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಬೇಗ ಫಲಿಸುತ್ತದೆ. ವಸಂತದಲ್ಲಲ್ಲ. |
| ಅರ್ಥಾಗಮೋ ನಿತ್ಯಮರೋಗಿತಾಚ ಪ್ರಿಯಾ ಚ ಭಾರ್ಯಾ ಪ್ರಿಯವಾದಿನೀ ಚ | ವಶ್ಯಶ್ಚ ಪುತ್ರೋsರ್ಥಕರೀ ಚ ವಿದ್ಯಾ ಷಡ್ ಜೀವಲೋಕಸ್ಯ ಸುಖಾನಿ ರಾಜನ್ || |
| ಎಲೈ ರಾಜನೇ, ಧನಪ್ರಾಪ್ತಿ, ಉತ್ತಮವಾದ ಆರೋಗ್ಯ, ಪ್ರಿಯಳಾದ, ಮನಸ್ಸನ್ನ ಮುದಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಪ್ರಯ ಮಾತನ್ನಾಡುವ ಮಡದಿ, ವಿನೀತನಾದ ಮಗ, ಧನಾರ್ಜನೆಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾದ ವಿದ್ಯೆ ಇವು ಆರು ಜನತೆಗೆ ಸುಖಕರವಾದವು |
| ಕಃ ಕಂ ಶಕ್ತೋ ರಕ್ಷಿತುಂ ಮೃತ್ಯುಕಾಲೇ ರಜ್ಜುಚ್ಛೇದೇ ಕೇ ಘಟಂ ಧಾರಯಂತಿ | ಏವಂ ಲೋಕಸ್ತುಲ್ಯಧರ್ಮೋ ವನಾನಾಂ ಕಾಲೇಕಾಲೇ ಛಿದ್ಯತೇ ರುಹ್ಯತೇ ಚ || -ಸ್ವಪ್ನವಾಸವದತ್ತ ೬-೧೦ |
| ಸಾವು ಬಂದಾಗ ಯಾರು ಯಾರನ್ನೂ ಕಾಪಾಡಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ. ಬಾವಿಯಲ್ಲಿ ತುಂಬಿದಕೊಡ ಮೇಲಕ್ಕೆತ್ತುತ್ತಿರುವಾಗ ಹಗ್ಗವು ತುಂಡಾದರೆ ಕೊಡವನ್ನು ಹಿಡಿಯಲು ಸಾಧ್ಯವೇ? ಈ ಲೋಕವೂ ಅರಣ್ಯವೂ ಈ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಸಮಾನವಾಗಿದೆ. ಆಯಾಕಾಲದಲ್ಲಿ ಜನನ- ಮರಗಳು ಆಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ದೊಡ್ಡ ಮರಗಳನ್ನು ಕಡಿಯುತ್ತಿರುತ್ತಾರೆ. ಹೊಸ ಚಿಗುರು ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. |
| ಮಹಾಜನಸ್ಯ ಸಂಸರ್ಗಃ ಕಸ್ಯ ನೋನ್ನತಿಕಾರಕಃ l ಪದ್ಮಪತ್ರಸ್ಥಿತಂ ತೋಯಂ ಧತ್ತೇ ಮುಕ್ತಾಫಲಶ್ರಿಯಮ್ ॥ |
| ನೀರಲ್ಲೆ ಇರುವ ತಾವರೆಯ ಎಲೆಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ ನೀರ ಹನಿ ಮುತ್ತಿನಂತೆ ಹೊಳೆಯುವ ಹಾಗೆ , ಯಾರಿಗೆ ಉತ್ತಮರ ಸಂಗ ಅನುಕೂಲಕಾರಿಯಲ್ಲ? ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ |
| ಸುಖಮಧ್ಯೇ ಸ್ಥಿತಂ ದುಃಖಂ ದುಃಖಮಧ್ಯೇ ಸ್ಥಿತಂ ಸುಖಂ| ದ್ವಯಮನ್ಯೋನ್ಯ ಸಂಯುಕ್ತಂ ಪ್ರೋಚ್ಯತೇ ಜಲಪಂಕವತ್|| - ಸಮಯೋಚಿತಪದ್ಯಮಾಲಿಕಾ |
| ಸುಖದ ನಡುವೆ ದುಃಖವೂ, ದುಃಖದ ನಡುವೆ ಸುಖವೂ ಇವೆ. ನೀರು ಕೆಸರುಗಳಂತೆ ಒಂದನ್ನೊಂದು ಸೇರಿಕೊಂಡೇ ಇರುತ್ತವೆ. |
| ವರಮೇಕೋ ಗುಣೀ ಪುತ್ರೋ, ನ ಚ ಮೂರ್ಖ ಶತಾನ್ಯಪಿ | ಏಕಶ್ಚಂದ್ರಸ್ತಮೋ ಹಂತಿ , ನ ಚ ತಾರಾಗಣೋsಪಿ ಚ || |
| ನೂರು ಜನ ಮೂರ್ಖ ಮಕ್ಕಳಿಗಿಂತ ,ಸದ್ಗುಣಿಯಾದ ಒಬ್ಬ ಮಗನಿದ್ದರೆ ಸಾಕು. ಕುಲಕ್ಕೆ ಕೀರ್ತಿ ತರಬಲ್ಲನು. ನಕ್ಷತ್ರಗಳ ಗುಂಪಿದ್ದರೂ ಕತ್ತಲೆ ನಿವಾರಣೆಯಾಗದು. ಒಬ್ಬ ಚಂದ್ರನಿದ್ದರೆ ಸಾಕು ಭೂ ನಭೋ ಮಂಡಲಗಳೆರಡೂ ಬೆಳಗುವುದು. |
| ಪಾದೋsಧರ್ಮಸ್ಯ ಕರ್ತಾರಂ ಪಾದಃ ಸಾಕ್ಷಿಣಮೃಚ್ಛತಿ | ಪಾದಃ ಸಭಾಸದಃ ಸರ್ವಾನ್ ಪಾದೋ ರಾಜಾನಮೃಚ್ಛತಿ || |
| ಸಭೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಅಧರ್ಮ ನಡೆದು ಅದನ್ನು ಯಾರೂ ವಿರೋಧಿಸದೇ ಇದ್ದರೆ ಅಧರ್ಮದ ಕಾಲುಭಾಗ ಮಾಡಿದವನಿಗೂ, ಕಾಲುಭಾಗ ಸಾಕ್ಷಿಗೂ, ಕಾಲುಭಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಸಭ್ಯರಿಗೂ, ಕಾಲುಭಾಗ ಅರಸನಿಗೂ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. |
| ಸಂಪದಾ ಸಂಪರಿಷ್ವಕ್ತೋ ವಿದ್ಯಯಾ ಚಾನವದ್ಯಯಾ| ನರೋ ನ ಶೋಭತೇ ಲೋಕೇ ಹರಿಭಕ್ತಿರಸಂ ವಿನಾ || |
| ಸಂಪತ್ತು, ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ವಿದ್ಯೆ ಇವು ತುಂಬಿದ್ದರೂ ಸಹ ಹರಿಭಕ್ತಿರಸವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಮನುಷ್ಯನು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಶೋಭಿಸುವುದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಸ್ಪಲ್ಪಸ್ಯ ಕೃತೇ ಭೂರಿ ನಾಶಯೇನ್ಮತಿಮಾನ್ ನರಃ | ಏತದೇವಾತ್ರಪಾಂಡಿತ್ಯಂ ಯತ್ಸ್ವಲ್ಪಾದ್ಭೂರಿರಕ್ಷಣಂ || -ಪಂಚತಂತ್ರ ಮಿತ್ರಭೇದ -೧೩೫ |
| ಬುದ್ಧಿವಂತನಾದ ಮನುಷ್ಯನು ಅಲ್ಪ ಪ್ರಯೋಜನಕ್ಕಾಗಿ ಬಹುವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳಬಾರದು. ಅಲ್ಪವನ್ನು ಬಿಟ್ಟುಕೊಟ್ಟು ಬಹುವಾದುದನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳುವುದೇ ಇಲ್ಲಿ ಪಾಂಡಿತ್ಯ. |
| ಶತ್ರುಪಕ್ಷಂ ಸಮೃದ್ಯಂತಂ ಯೋ ಮೋಹಾತ್ ಸಮುಪೇಕ್ಷತೇ | ವ್ಯಾಧಿರಾಪ್ಯಾಯಿತ ಇವ ತಸ್ಯ ಮೂಲಮ ಛಿನತ್ತಿ ಸಃ || -ಮಹಾಭಾರತ ಸಭಾಪರ್ವ ೫೫-೧೬ |
| ಬೆಳೆಯುತ್ತಿರುವ ಶತ್ರುಪಕ್ಷವನ್ನು ಯಾರು ಮೋಹದಿಂದ ಉಪೇಕ್ಷಿಸುತ್ತಾನೋ ಬೆಳೆದ ರೋಗದಂತೆ ಅವನ ಮೂಲವನ್ನೇ ಕತ್ತರಿಸುತ್ತದೆ.(ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಾದಾಹತೋsಪಿ ದೃಢದಂಡಸಮಾಹೋsಪಿ ಯಂ ದಂಷ್ಟ್ರಯಾ ಸ್ಪೃಶತಿ ತಂ ಕಿಲ ಹಂತಿ ಸರ್ಪಃ | ಕೋಪ್ಯೇಷ ಏವ ಪಿಶುನೋಗ್ರಮನುಷ್ಯಧರ್ಮಃ ಕರ್ಣೇ ಪರಂ ಸ್ಪೃಶತಿ ಹಂತಿ ಪರಂ ಸಮೂಲಮ್ || -ಪಂಚತಂತ್ರ ಮಿತ್ರಭೇದ -೩೨೮ |
| ಕಾಲಿನಿಂದ ತುಳಿದರು, ಕೋಲಿನಿಂದ ಹೊಡೆದರೂ ಹಾವು ಯಾರನ್ನು ತನ್ನ ಹಲ್ಲಿನಿಂದ ಕಚ್ಚುವುದೋ ಅವನನ್ನೇ ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಚಾಡಿಹೇಳುವ ಕೆಟ್ಟಮನುಷ್ಯರ ಧರ್ಮವಾದರೋ ವಿಚಿತ್ರವಾಗಿದೆ! ಅವನು ಒಬ್ಬನ ಕಿವಿ ಕಚ್ಚುತ್ತಾನೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬನನ್ನು ಬುಡಸಹಿತ ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪುಸ್ತಕಸ್ಥಾತು ಯಾ ವಿದ್ಯಾ ಪರಹಸ್ತ ಗತಂ ಧನಂ | ಕಾರ್ಯಕಾಲೇ ಸಮುತ್ಪನ್ನೇ ನ ಸಾ ವಿದ್ಯಾ ನ ತದ್ಧನಂ || -ಚಾಣಕ್ಯನೀತಿ |
| ಪುಸ್ತಕದಲ್ಲಿರುವ ವಿದ್ಯೆ, ಬೇರೆಯವರ ಕೈಗೆ ಕೊಟ್ಟ ಸಂಪತ್ತು ( ಹಣ). ಇವೆರೆಡೂ ಅವಷ್ಯಕತೆ ಇರುವಾಗ ಲಭ್ಯವಿಲ್ಲವಾದರೆ ಅಂಥ ವಿದ್ಯೆ, ಸಂಪತ್ತು ಇದ್ದು ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ. ಅದು ವಿದ್ಯೆಯೂ ಅಲ್ಲ. ಸಂಪತ್ತೂ ಅಲ್ಲ (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ವೃಥಾ ವೈರಂ ವಿವಾದಂಚ ನ ಚ ಕುರ್ಯಾತ್ ಕೇನಚಿತ್ಸಹ| ಅರ್ಥಾಭಾವೇsಪಿ ತತ್ ಪುಂಸಾಂ ಅನರ್ಥಾ ಏವ ಕಲ್ಪತೇ|| |
| ವಿನಾಕಾರಣ ವೈರತ್ವ ಕಟ್ಟಿಕೊಳ್ಳುವದಾಗಲೀ, ವ್ಯರ್ಥ ವಾದದಲ್ಲಿ ತೊಡಗುವದಾಗಲೀ ಎಂದೂ ಮಾಡಬಾರದು. ಏಕೆಂದರೆ ಅದರಿಂದ ಲಾಭವೇನೂ ಇಲ್ಲ. ಆದರೆ ಅದರಿಂದಾಗುವ ಅನರ್ಥ ತಪ್ಪಿದ್ದಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮನಃಪ್ರೀತಿಕರಃ ಸ್ವರ್ಗಃ ನರಕಸ್ತದ್ವಿಪರ್ಯಯಃ| ನರಕಸ್ವರ್ಗಸಂಜ್ಞೇ ವೈ ಪಾಪಪುಣ್ಯೇ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ|| |
| ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಆನಂದ ಉಂಟುಮಾಡುವದೇ ಸ್ವರ್ಗ. ದುಃಖವೇ ನರಕ. ನರಕ ಸ್ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಪಾಪ ಪುಣ್ಯವೆಂದು ಹೆಸರು (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಘರ್ಮಾರ್ತಂ ನ ತಥಾ ಸುಶೀತಲಜಲೈಃ ಸ್ನಾನಂ ನ ಮುಕ್ತಾವಲೀ | ನ ಶ್ರೀಖಂಡ ವಿಲೇಪನಂ ಸುಖಯತಿ ಪ್ರತ್ಯಂಗಮಪ್ಯರ್ಪಿತಂ || ಪ್ರೀತ್ಯೈ ಸಜ್ಜನಭಾಷಿತಂ ಪ್ರಭವತೀ ಪ್ರಾಯೋ ಯಥಾ ದೇಹಿನಾಂ ||| ಸದ್ಯುಕ್ತ್ಯಾ ಚ ಪುರಸ್ಕೃತಂ ಸುಕೃತಿನಾಮಾಕೃಷ್ಟಿಮಂತ್ರೋಪಮಮ್ |||| ಹಿತೋಪದೇಶ ಮಿತ್ರಲಾಭ -೭೧ |
| ಎಲ್ಲರನ್ನೂ ಆಕರ್ಷಿಸುವ, ಒಳ್ಳೆಯ ಯುಕ್ತಿಗಳಿಂದ ಕೂಡಿರುವ, ಮಂತ್ರಸಮಾನವೂ ಆದ ಪುಣ್ಯವಂತರಾದ ಸಜ್ಜನರ ಮಾತುಗಳು ಮನುಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಪ್ರೀತಿಯನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆಯೋ ಹಾಗೆ ಬೇಗೆಗೊಳಗಾದವನನ್ನು ತಂಪಾದ ನೀರಿನ ಸ್ನಾನವಾಗಲೀ, ಮುತ್ತುಗಳ ಹಾರವಾಗಲೀ ದೇಹದ ಸರ್ವಾಂಗಗಳಿಗೆ ಲೇಪಿಸಿದ ಶ್ರೀಗಂಧವಾಗಲೀ ಸುಖವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವದಿಲ್ಲ.(ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯೋ ನ ವೇತ್ತಿ ಗುಣಾನ್ಯಸ್ಯ ನ ತಂ ಸೇವೇತ ಪಂಡಿತಃ | ನ ಹಿ ತಸ್ಮಾತ್ಫಲಂ ಕಿಂಚಿತ್ಸುಕೃಷ್ಣಾದೂಷರಾದಿವ || -ಪಂಚತಂತ್ರ ಮಿತ್ರಭೇದ -೨೮೧ |
| ಪಂಡಿತನಾದವನು ತನ್ನ ಗುಣವನ್ನು ಅರಿಯಲಾರದವನನ್ನು ಸೇವಿಸಬಾರದು. ಮರುಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಉಳುಮೆ ಮಾಡಿದರೆ ಪ್ರಯೋನವಾಗುವದಿಲ್ಲವೋ ಅವನೂ ಹಾಗೆಯೇ..(ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏಕಃ ಸಂಪನ್ನಮಶ್ನಾತಿ ವಸ್ತೇ ವಾಸಶ್ಚ ಶೋಭನಂ | ಯೋsಸಂವಿಭಜ್ಯ ಭೃತ್ಯೇಭ್ಯಃ ಕೋ ನೃಶಂಸತರಸ್ತತಃ || -ಮಹಾಭಾರತ ಉ ೩-೪೧ |
| ಯಾರು ಆಶ್ರಿತರಿಗೆ ಏನನ್ನು ಕೊಡದೆ ತಾನೊಬ್ಬನೇ ಮೃಷ್ಟಾನ್ನವನ್ನು ತಿನ್ನುವನೋ, ಒಳ್ಳೆಯ ಬಟ್ಟೆಯನ್ನು ಉಡುವನೋ ಅವನಿನಿಂತನೂ ಪಾಪಿಯಾರು? (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಯುಕ್ತಚಾರಂ ದುರ್ದರ್ಶಮಸ್ವಾಧೀನಂ ನರಾಧಿಪಂ | ವರ್ಜಯಂತಿ ನರಾ ದೂರಾನ್ನದೀಪಂಕಮಿವ ದ್ವೀಪಾಃ || -ರಾಮಾಯಣ ಅರಣ್ಯಕಾಂಡ೩೩-೫ |
| ಯಾವ ರಾಜನು ಗೂಢಾಚಾರರನ್ನು ನೇಮಿಸಿಕೊಂಡಿಲ್ಲವೋ, ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ಪ್ರಜೆಗಳಿಗೆ ದರ್ಶನ ನೀಡುವದಿಲ್ಲವೋ, ಕಂಡಕಂಡವರ ಮಾತಿಗೆ ಕಟ್ಟುಬಿದ್ದು ಪರಾಧೀನನಾಗಿ ವರ್ತಿಸುವನೋ ಅವನನ್ನು ಪ್ರಜೆಗಳು ಆನೆಯು ನದಿಯ ಕೆಸರನ್ನು ವರ್ಜಿಸುವಂತೆ ದೂರವಿಡುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಾದಾಹತಂ ಯದುತ್ಥಾಯ ಮೂರ್ಧಾನಮಧಿರೋಹತಿ | ಸ್ವಸ್ಥಾದೇವಾಪಮಾನೇsಪಿ ದೇಹಿನಸ್ತದ್ವರಂ ರಜಃ || -ಶಿಶುಪಾಲವಧ ೨-೪೬ |
| ಧೂಳೂಸಹ ಕಾಲಿನಿಂದ ತುಳಿದ ತಕ್ಷಣ ತನ್ನ ಜಾಗದಿಂದ ಹಾರಿ ತುಳಿದವನ ತಲೆಯಮೇಲೆ ಎರಗುತ್ತದೆ. ಅಪಮಾನವಾದರೂ ಸುಮ್ಮನಿರುವ ಮಾನವರಿಗಿಂತ ಆ ಧೂಳೇ ಲೇಸು.(ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬೃಹತ್ಸಹಾಯಃ ಕಾರ್ಯಾಂತಂ ಕ್ಷೋದೀಯಾನಪಿ ಗಚ್ಛತಿ | ಸಂಭೂಯಾಂಭೋಧಿಮಭ್ಯೇತಿ ಮಹಾನದ್ಯಾ ನಗಾಪಗಾ || -ಶಿಶುಪಾಲವಧ ೧೬-೨೨ |
| ಎಷ್ಟೇ ಸಣ್ಣವನಾಗಿದ್ದರೂ, ಬಲಹೀನನಾಗಿದ್ದರೂ, ದೊಡ್ಡವರ ಸಹಾಯವಿದ್ದರೆ ಕೆಲಸವನ್ನು ಪೂರ್ತಿಗೊಳಿಸಬಲ್ಲ. ಬೆಟ್ಟದ ಮೇಲಿನ ಸಣ್ಣ ಝರಿಯೂ ಸಹ ಮಹಾನದಿಯೊಡನೆ ಸೇರಿ ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಸೇರಬಲ್ಲದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪರಚ್ಛಿದ್ರೇಷು ಹೃದಯಂ ಪರವಾರ್ತಾಸು ಚ ಶ್ರವಃ| ಪರಮರ್ಮಣಿ ವಾಚಂ ಚ ಖಲಾನಾಮಸೃಜದ್ವಿಧಿಃ|| |
| ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ದೋಷವನ್ನು ಹುಡುಕುವದರಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು, ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಕೇಳುವದರಲ್ಲಿ ಕಿವಿ, ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಮರ್ಮಭೇದಕವಾಗುವ ಮಾತು ಈ ಮೂರನ್ನು ದುರ್ಜನರಿಗಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದಾನೆ. |
| ಅಂತಸ್ಸಾರೈರಕುಟಿಲೈರಚ್ಛಿದ್ರೈ ಸುಪರೀಕ್ಷಿತೈಃ | ಮಂತ್ರಿಭಿರ್ಧಾರ್ಯತೇ ರಾಜ್ಯಂ ಸುಸ್ತಂಬೈರಿವ ಮಂದಿರಮ್ || ಪಂಚತಂತ್ರ ಮಿತ್ರಭೇದ ೧೩೭ |
| ಒಳಗೆ ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿ, ನೇರವಾಗಿದ್ದು, ಒಡಕುಗಳಿಲ್ಲದ, ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಒಳ್ಳೆಯ ಕಂಬಗಳು ಕಟ್ಟಡದ ಭಾರವನ್ನು ಹೊರುವಂತೆ, ಅಂತಸ್ಸತ್ವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವ ವಕ್ರವಲ್ಲದವರೂ ಮೋಸಗಾರರಲ್ಲದ ಚೆನ್ನಾಗಿ ಪರೀಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ ಜನರು ಮಂತ್ರಿಗಳಾದಾಗ ಅವರು ರಾಜ್ಯದ ಭಾರವನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶ್ರೋತ್ರಂ ಶ್ರುತೇನೈವ ನ ಕುಂಡಲೇನ ದಾನೇನ ಪಾಣಿರ್ನ ತು ಕಂಕಣೇನ || ವಿಭಾತಿ ಕಾಯಃ ಕರುಣಾಪರಾಣಾಮ್ ಪರೋಪಕಾರೈರ್ನ ತು ಚಂದನೇನ || - ನೀತಿಶತಕ-೬೯ |
| ಕಿವಿಯು ಶೋಭಿಪುದು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಶ್ರವಣದಿಂದಲೇ ಹೊರತು , ಓಲೇಗಳಿಂದಲ್ಲ. ಹಾಗೆಯೇ ಕೈಗಳಿಗೆ ಶೋಭೆ ದಾನದಿಂದ, ಬಳೆಗಳಿಂದಲ್ಲ. ಕರುಣೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಶರೀರವು ಶೋಭಿಸುವುದು ಪರೋಪಕಾರಗಳಿಂದ, ಚಂದನದ ಲೇಪನದಿಂದಲ್ಲ. |
| ಪರಚ್ಛಿದ್ರೇಷು ಹೃದಯಂ ಪರವಾರ್ತಾಸು ಚ ಶ್ರವಃ| ಪರಮರ್ಮಣಿ ವಾಚಂ ಚ ಖಲಾನಾಮಸೃಜದ್ವಿಧಿಃ || |
| ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ದೋಷವನ್ನು ಹುಡುಕುವದರಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು, ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಕೇಳುವದರಲ್ಲಿ ಕಿವಿ, ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಮರ್ಮಭೇದಕವಾಗುವ ಮಾತು -ಈ ಮೂರನ್ನು ದುರ್ಜನರಿಗಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದಾನೆ. -ಕಲಿವಿಡಂಬನಂ (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅನಭ್ಯಾಸೇ ವಿಷಂ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ಅಜೀರ್ಣೇ ಭೋಜನಂ ವಿಷಮ್ || ಮೂರ್ಖಸ್ಯ ಚ ವಿಷಂ ಗೋಷ್ಠೀ ವೃದ್ಧಸ್ಯ ತರುಣೀ ವಿಷಮ್|| -ಸಮಯೋಚಿತಪದ್ಯಮಾಲಿಕಾ |
| ಅಭ್ಯಾಸ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಶಾಸ್ತ್ರವು ವಿಷ. ಅಜೀರ್ಣವಾದಾಗ ಭೋಜನವು ವಿಷ. ಮೂರ್ಖನಿಗೆ ವಿದ್ವತ್ಸಭೆ ವಿಷ. (ಅಂದರೆ ಹಿಡಿಸುವುದಿಲ್ಲ=ರುಚಿಸುವುದಿಲ್ಲ) ಮುದುಕನಪಾಲಿಗೆ ತರುಣಿಯು ವಿಷದಂತೆ ದುಃಖವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತಾಳೆ. |
| ನೈವಾಕೃತಿಃ ಫಲತಿ ನೈವ ಕುಲಂ ನ ಶೀಲಮ್ | ವಿದ್ಯಾಪಿನೈವ ನ ಚ ಯತ್ನಕೃತಾಪಿ ಸೇವಾ|| ಭಾಗ್ಯಾನಿ ಪೂರ್ವತಪಸಾ ಖಲು ಸಂಚಿತಾನಿ ||| ಕಾಲೇ ಫಲಂತಿ ಪುರುಷಸ್ಯ ಯಥೈವ ವೃಕ್ಷಾಃ|||| -ನೀತಿಶತಕ |
| ಪುರುಷನ ಸುಂದರ ಆಕಾರ, ಉತ್ತಮ ಕುಲ, ದುಷ್ಟವಲ್ಲದ ಶೀಲ,ಹೆಚ್ಚಿನವಿದ್ಯೆ, ಪ್ರಯತ್ನದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಸೇವೆ ಇವು ಯಾವವೂ ಫಲಕಾರಿಯಾಗುವದಿಲ್ಲ. ಹಿಂದೆ ಆಚರಿಸಿದ ತಪಸ್ಸಿನಿಂದ ಸಂಗ್ರಹವಾದ ಭಾಗ್ಯಗಳು ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ವೃಕ್ಷಗಳಂತೆ ಫಲಕೊಡುತ್ತವೆ. (ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಯತ್ನ ಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಕರ್ಮವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು.) |
| ಅರ್ಥಸ್ಯ ನಿಶ್ಚಯೋ ದೃಷ್ಟಃ ವಿಚಾರೇಣ ಹಿತೋಕ್ತಿತಃ| ನ ಸ್ನಾನೇನ ನ ದಾನೇನ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮಶತೇನ ವಾ|| -ವಿವೇಕಚೂಡಾಮಣಿ |
| ತತ್ತ್ವಾರ್ಥನಿರ್ಣಯವು ವಿಚಾರಮಂಥನದಿಂದ ಹಾಗೂ ಆಪ್ತವಾಕ್ಯದಿಂದ ಸಿದ್ಧಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಹೊರತು ಸ್ನಾನದಿಂದಾಗಲೀ, ದಾನದಿಂದಾಗಲೀ, ನೂರಾರು ಪ್ರಾಣಾಯಾಮದಿಂದಾಗಲೀ ಸಿದ್ಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. |
| ಆಚಾರಹೀನಃ ಪುರುಷಃ ಲೋಕೇ ಭವತಿ ನಿಂದಿತಃ l ಪರತ್ರ ಚ ಸುಖೀ ನ ಸ್ಯಾತ್ ತಸ್ಮಾದಾಚಾರವಾನ್ ಭವತ್ ll -ಶಿವಪುರಾಣ |
| ಅರ್ಥ:ಆಚಾರ ಹೀನ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಇಹ ಲೋಕದಲ್ಲಿಯೂ ನಿಂದಿತನಾಗಿ, ಪರಲೋಕದಲ್ಲಿ ಸುಖ ಹೊಂದುವುದಿಲ್ಲ. ಹಾಗಾಗಿ ಆಚಾರವಂತನಾಗಬೇಕು. |
| ಪ್ರಾಯಃ ಸರಲಚಿತ್ತಾನಾಂ ಜಾಯತೇ ವಿಪದಾಗಮಃ | ಋಜುರ್ಯಾತಿ ಯಥಾ ಛೇದಂ ನ ವಕ್ರಃ ಪಾದಪಸ್ತಥಾ|| -ಯಶಸ್ತಿಲಕಚಂಪೂ |
| ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಋಜು ಸ್ವಭಾವದವರಿಗೆ ವಿಪತ್ತು ಬರುತ್ತದೆ. ನೆಟ್ಟಗಿರುವ ಮರಕ್ಕೆ ಛೇದನ ಒದಗುವಂತೆ, ಸೊಟ್ಟನೆಯ ಮರಕ್ಕೆ ಒದಗುವುದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯಂ ಸ್ವಜನೇ ದಯಾ ಪರಿಜನೇ ಶಾಠ್ಯಂ ಸದಾ ದುರ್ಜನೇ | ಪ್ರೀತಿಃ ಸಾಧುಜನೇ ನಯೋ ನೃಪಜನೇ ವಿದ್ವಜ್ಜನೇ ಚಾರ್ಜವಮ್|| ಶೌರ್ಯಂ ಶತ್ರುಜನೇ ಕ್ಷಮಾ ಗುರುಜನೇ ಕಾಂತಾಜನೇ ದೃಷ್ಟತಾ||| ಯೇ ಚೈವಂ ಪುರುಷಾಃ ಕಲಾಸು ಕುಶಲಾಸ್ತೇಷ್ವೆವ ಲೋಕಸ್ಥಿತಿಃ|||| -ನೀತಿಶತಕ |
| ಬಂಧು ಜನರಲ್ಲಿ ಯುಕ್ತರೀತಿಯಲ್ಲಿ ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯ, ಬಂಧುವಲ್ಲದ ಜನರಲ್ಲಿ ಅನುಕಂಪ ದಯೆ, ಮೋಸಮಾಡುವ ದುರ್ಜನರ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾದ ದುರ್ನೀತಿ, ಸಾಧು,ಸಜ್ಜನರಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ, ರಾಜರಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನ ಅನುಸರಿಸಿ ನೆಡೆಯುವ ನಯ, ವಿದ್ವಜ್ಜನರಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚುಮರೆಯಿಲ್ಲದೆ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಸರಳವರ್ತನೆ, ಶತ್ರುಗಳಲ್ಲಿ ಪರಾಕ್ರಮ,ಗುರುಹಿರಿಯರಲ್ಲಿ ತಾಳ್ಮೆ,ಸ್ತ್ರೀಯರ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ದಿಟ್ಟತನ,ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಪುಣರಾದ ಪುರುಷರು (ವಿದ್ವಾಂಸರು) ಯಾರೋ ಅವರಿಂದಲೇ ಲೋಕದ ನಡವಳಿಕೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಉಳಿಯುವದು. |
| ಪಠಂತಿ ವೇದಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ಭೋದಯಂತಿ ಪರಸ್ಪರಮ್ | ನ ಜಾನಂತಿ ಪರಂ ತತ್ವಂ ದರ್ವೀ ಪಾಕರಸಂ ಯಥಾ|| -ಗರುಡಪುರಾಣ |
| ವೇದಗಳನ್ನೂ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನೂ ಓದುತ್ತಾರೆ. ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ಕಲಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಪರತತ್ವವನ್ನು ಅರಿತಿಲ್ಲ. ಸೌಟಿಗೆ ಅಡಿಗೆಯ ರುಚಿ ಗೊತ್ತೇ! (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಾನುತಿಷ್ಠತಿ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಭಯೇಷು ನ ಬಿಭೇತಿ ಚ| ಕ್ಷಿಪ್ತಂ ರಾಜ್ಯಾಚ್ಯುತೋ ದೀನಃ ತೃಣೈಸ್ತುಲ್ಯೋ ಭವೇದಿಹ|| -ರಾಮಾಯಣ |
| ಯೋಗ್ಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಯಾವನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವೋ, ಭಯಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆತಂಕಪಡುವುದಿಲ್ಲವೋ, ಅಂಥವನು ಬಹು ಬೇಗನೆ ರಾಜ್ಯಭ್ರಷ್ಟನಾಗುತ್ತಾನೆ; ಹುಲ್ಲುಕಡ್ಡಿಗೆ ಸಮನಾಗುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಜ್ಞಃ ಸುಖಮಾರಾಧ್ಯಃ ಸುಖತರಮಾರಾಧ್ಯತೇ ವಿಶೇಷಜ್ಞಃ| ಜ್ಞಾನಲವದುರ್ವಿದಗ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಪಿ ನರಂ ನ ರಂಜಯತಿ || -ನೀತಿಶತಕ |
| ಏನೂ ಅರಿಯದವನಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಬಹುದು. ಹಲವಾರು ವಿಷಯವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರಿತವನಿಗೆ ಯಾವ ಶ್ರಮವೂ ಇಲ್ಲದೇ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಬಹುದು. ಆದರೆ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪವಾಗಿ ಪಡೆದು ತಾನೊಬ್ಬ ಪಂಡಿತನೆಂದು ಮೋಹಗೊಂಡಿರುವ ಮೂರ್ಖನನ್ನು ಚತುರ್ಮುಖ ಬ್ರಹ್ಮನೂ ಸಂತೋಷಗೊಳಿಸಲಾರ.(ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾರ) (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದಮೀ ದಶಂತಿ ದಶನಾಃ ರಸನಾ ತತ್ಸ್ವಾದಮನುಭವತಿ | ಪ್ರಕೃತಿರಿಯಂ ವಿಮಲಾನಾಂ ಕ್ಲಿಶ್ಯಂತಿ ಯದನ್ಯ ಕಾರ್ಯೇಷು|| -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಹಲ್ಲುಗಳು ಯಾವುದನ್ನು ಜಗಿಯುತ್ತವೆ(ಅಗೆಯುತ್ತವೆ) ಯೋ ಅವುಗಳ ರುಚಿಯನ್ನು ನಾಲಿಗೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತದೆ.! ಸತ್ಪುರುಷರು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಬೇರೆಯವರ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಪದಾ ಸಂಪರಿಷ್ವಕ್ತೋ ವಿದ್ಯಯಾ ಚಾನವದ್ಯಯಾ| ನರೋ ನ ಶೋಭತೇ ಲೋಕೇ ಹರಿಭಕ್ತಿರಸಂ ವಿನಾ || |
| ಸಂಪತ್ತು, ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ವಿದ್ಯೆ ಇವು ತುಂಬಿದ್ದರೂ ಸಹ ಹರಿಭಕ್ತಿರಸವಿಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಮನುಷ್ಯನು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಶೋಭಿಸುವುದಿಲ್ಲ. |
| ಸುಜನೋ ನ ಯಾತಿ ವೈರಂ ಪರಹಿತನಿರತೋ ವಿನಾಶಕಾಲೇsಪಿ| ಛೇದೇsಪಿ ಚಂದನತರುಃ ಸುರಭಯತಿ ಮುಖಂ ಕುಠಾರಸ್ಯ|| -ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಚಂದನಮರ ಕತ್ತರಿಸುವ ಕೊಡಲಿಯ ಬಾಯನ್ನು ಕೂಡಾ ಪರಿಮಳಯುಕ್ತ ಮಾಡುವಂತೆ, ಸಜ್ಜನರು ಕೊನೆವರೆಗೂ ಪರಹಿತಕಾರ್ಯವನ್ನು ದ್ವೇಷಿಸುವುದಿಲ್ಲ. |
| ಅದತ್ತದಾನಾಚ್ಚ ಭವೇದ್ ದರಿದ್ರಃ ದರಿದ್ರಭಾವಾಚ್ಚ ಕರೋತಿ ಪಾಪಮ್ l ಪಾಪಪ್ರಭಾವಾತ್ ನರಕಂ ಪ್ರಯಾತಿ ಪುನಃ ದರಿದ್ರಃ ಪುನರೇವ ಪಾಪೀ ll |
| ದಾನ ಮಾಡದೇ ಇರುವುದರಿಂದ ಬಡವನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಬಡತನದಿಂದ ಪಾಪ ಮಾಡುತ್ತಾನೆ. ಪಾಪ ಮಾಡುವುದರಿಂದ ನರಕಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ನರಕವೆಂದರೆ ಮತ್ತೆ ಬಡವನಾಗಿ ಹುಟ್ಟುವುದು, ಪಾಪಕೆಲಸ ಮಾಡುವುದೇ ಆಗಿದೆ. |
| ಅನುಕೂಲಾಂ ವಿಮಲಾಂಗೀಂ ಕುಲಜಾಂ ಕುಶಲಾಂ ಸುಶೀಲಸಂಪನ್ನಾಮ್ | ಪಂಚಲಕಾರಾಂ ಭಾರ್ಯಾಂ ಪುರುಷಃ ಪುಣ್ಯೋದಯಾಲ್ಲಭತೇ || |
| ಅನುಕೂಲೆಯೂ ಸುಂದರಾಂಗಿಯೂ ಉತ್ತಮ ಕುಲೋತ್ಪನ್ನಳೂ ಶೀಲವತಿಯೂ ಆದ ಐದು ಲ ಕಾರವಿರುವ ಪತ್ನಿಯನ್ನು ಪುರುಷನು ಪುಣ್ಯದಿಂದ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ವಿಷಂ ರುಧಿರಮಾಸಾದ್ಯ ಪ್ರಸರ್ಪತಿ ಯಥಾ ತನೌ | ತಥೈವ ಛಿದ್ರಮಾಸಾದ್ಯ ದೋಷಶ್ಚಿತ್ತೇ ಪ್ರಸರ್ಪತಿ || -ಬೋಧಿಚರ್ಯಾವತಾರ,೭-೬೯ |
| ವಿಷವು ರಕ್ತವನ್ನು ಸೇರಿ ಹೇಗೆ ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಹರಡುತ್ತದೆಯೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಅವಕಾಶವನ್ನು ಹೊಂದಿದರೂ ದೋಷವು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಕೆಡಿಸುತ್ತದೆ. |
| ಅರ್ಥಸ್ಯ ನಿಶ್ಚಯೋ ದೃಷ್ಟೋ ವಿಚಾರೇಣ ಹಿತೋಕ್ತಿತಃ ನ ಸ್ನಾನೇನ ನ ದಾನೇನ ಪ್ರಾಣಾಯಾಮಶತೇನ ವಾ (ವಿವೇಕಚೂಡಾಮಣಿ) |
| ತತ್ತ್ವಾರ್ಥನಿರ್ಣಯವು ವಿಚಾರಮಂಥನದಿಂದ ಹಾಗೂ ಆಪ್ತವಾಕ್ಯದಿಂದ ಮಾತ್ರ ಸಿದ್ಧಿಸುತ್ತದೆಯೇ ಹೊರತು ಸ್ನಾನದಿಂದಾಗಲೀ, ದಾನದಿಂದಾಗಲೀ, ನೂರಾರು ಪ್ರಾಣಾಯಾಮದಿಂದಾಗಲೀ ತತ್ತ್ವಾರ್ಥವು ಸಿದ್ಧಿಸುವುದಿಲ್ಲ. |
| ಅನುಕೂಲಾಂ ವಿಮಲಾಂಗೀಂ ಕುಲಜಾಂ ಕುಶಲಾಂ ಸುಶೀಲಸಂಪನ್ನಾಮ್ | ಪಂಚಲಕಾರಾಂ ಭಾರ್ಯಾಂ ಪುರುಷಃ ಪುಣ್ಯೋದಯಾಲ್ಲಭತೇ || |
| ಅನುಕೂಲೆಯೂ ಸುಂದರಾಂಗಿಯೂ ಉತ್ತಮ ಕುಲೋತ್ಪನ್ನಳೂ ಶೀಲವತಿಯೂ ಆದ ಐದು ಲ ಕಾರವಿರುವ ಪತ್ನಿಯು ಪುರುಷನ ಪುಣ್ಯದಿಂದ ದೊರೆಯುತ್ತಾಳೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮಹಾಜನಸ್ಯ ಸಂಸರ್ಗಃ ಕಸ್ಯ ನೋನ್ನತಿಕಾರಕಃ l ಪದ್ಮಪತ್ರಸ್ಥಿತಂ ತೋಯಂ ಧತ್ತೇ ಮುಕ್ತಾಫಲಶ್ರಿಯಮ್ ॥ |
| ನೀರಲ್ಲೆ ಇರುವ ತಾವರೆಯ ಎಲೆಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ ನೀರ ಹನಿ ಮುತ್ತಿನಂತೆ ಹೊಳೆಯುವ ಹಾಗೆ , ಯಾರಿಗೆ ಉತ್ತಮರ ಸಂಗ ಅನುಕೂಲಕಾರಿಯಲ್ಲ? |
| ಪಾತಂಜಲೇ ವಿಷ್ಣುಪದಾಪಗಾಯಾಃ ಪಾತಂಜಲೇ ಚಾಪಿ ನಯೇsವಗಾಹಂ| ಆಚಕ್ಷತೇ ಶುದ್ಧಿದಮಾಪ್ರಸೂತೇ- ರಾsಚಕ್ಷತೇ ರಾಗಮಧೋಕ್ಷಜೇ ಚ|| |
| ಗಂಗಾಜಲದ ಸ್ನಾನವೂ, ಪತಂಜಲಿಯು ರಚಿಸಿರುವ ಮಹಾಭಾಷ್ಯದ ಅಭ್ಯಾಸವೂ,ಭಗವಂತನಲ್ಲಿ ದೃಢವಾದ ಭಕ್ತಿಯೂ,ಹುಟ್ಟಿದ ವೇಳೆಯಿಂದ ಸಾಯುವವರೆಗೂ ಮನುಷ್ಯನ ಮಾತನ್ನು, ದೇಹವನ್ನು ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶುದ್ಧಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕುಲೀನೈಃ ಸಹ ಸಂಪರ್ಕಂ ಪಂಡಿತೈಃ ಸಹ ಮಿತ್ರತಾಂ| ಜ್ಞಾತಿಭಿಶ್ಚ ಸಮಂ ಮೇಲಂ ಕುರ್ವಾಣೋ ನ ವಿನಶ್ಯತಿ || |
| ಒಳ್ಳೆಯ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವರೊಡನೆ ಸಂಪರ್ಕ, ಪಂಡಿತರೊಡನೆ ಸ್ನೇಹ, ಜ್ಞಾತಿಗಳ ಜೊತೆ ಬೆರೆಯುವದು ಇವುಗಳನ್ನು ಮಾಡುವವನು ನಾಶವಾಗುವದಿಲ್ಲ. |
| ಶುಕವದ್ ಭಾಷಣಂ ಕುರ್ಯಾದ್ ಬಕವದ್ಧ್ಯಾನಮಾಚರೇತ್| ಅಜವಚ್ಚರ್ವಣಂ ಕುರ್ಯಾದ್ ಗಜವತ್ ಸ್ನಾನಮಾಚರೇತ್|| |
| ಗಿಳಿಯಂತೆ ಮಾತಾಡಬೇಕು. ಬಕದಂತೆ ಧ್ಯಾನಮಾಡಬೇಕು. ಮೇಕೆಯಂತೆ ಅಗಿಯಬೇಕು. ಆನೆಯಂತೆ ಸ್ನಾನಮಾಡಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಶ್ವಃ ಶಸ್ತ್ರಂ ಶಾಸ್ತ್ರಂ ವೀಣಾ ವಾಣೀ ನರಶ್ಚ ನಾರೀ ಚ| ಪುರುಷವಿಶೇಷಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಭವಂತ್ಯಯೋಗಾಶ್ಚ ಯೋಗಾಶ್ಚ|| -ಹಿತೋಪದೇಶ, ಸುಹೃದ್ಭೇದ-೬೭ |
| ಕುದುರೆ, ಶಸ್ತ್ರ, ಶಾಸ್ತ್ರ, ವೀಣೆ, ಮಾತು, ಮನುಷ್ಯ ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆ ಇವರು ವಿಶಿಷ್ಟರಾದ ಮನುಷ್ಯರನ್ನು ಸೇರಿದಾಗ ಅನುಗುಣವಾಗಿ ಯೋಗ್ಯರಾಗುವುದೂ ಉಂಟು; ಅಯೋಗ್ಯರಾಗುವುದೂ ವುಂಟು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಗುಣೋ ಭೂಷಯತೇ ರೂಪಂ ಶೀಲಂ ಭೂಷಯತೇ ಕುಲಮ್ | ಸಿದ್ಧಿರ್ಭೂಷಯತೇ ವಿದ್ಯಾಂ ಭೋಗೋ ಭೂಷಯತೇ ಧನಮ್ || |
| ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಗುಣವು ರೂಪಕ್ಕೆ ಭೂಷಣ. ಕುಲಕ್ಕೆ ಶೀಲವೇ ಭೂಷಣ. ಸಿದ್ಧಿಯು ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಭೂಷಿಸಿದರೆ, ಧರ್ಮಾವಿರೋಧಿಯಾದ (ಧರ್ಮಕ್ಕನುಗುಣವಾದ) ಅನುಭವಿಸುವಿಕೆಯು(ಭೋಗವು) ಧನವನ್ನು ಭೂಷಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಇತಃ ಕೋನ್ವಸ್ತಿ ಮೂಢಾತ್ಮಾ ಯಸ್ತು ಸ್ವಾರ್ಥೇ ಪ್ರಮಾದ್ಯತಿ | ದುರ್ಲಭಂ ಮಾನುಷಂ ದೇಹಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ತತ್ರಾಪಿ ಪೌರುಷಮ್ || -ವಿವೇಕಚೂಡಾಮಣಿ- ೫ |
| ದುರ್ಲಭವಾದ ಮನುಷ್ಯ ಶರೀರವನ್ನು ಪಡೆದು, ಅದರಲ್ಲೂ ಪುರುಷಜನ್ಮವನ್ನು ಹೊಂದಿ, ತನ್ನ ಸ್ವರ್ಥವೇ ಆದ ಮೋಕ್ಷದ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ಯಾವನು ಪ್ರಮಾದವನ್ನೆಸಗುವನೋ ಅವನಿಗಿಂತ ಮೂಢಾತ್ಮನು ಇನ್ನು ಯಾವನಿದ್ದಾನು? (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಗುಣೋ ಭೂಷಯತೇ ರೂಪಂ ಶೀಲಂ ಭೂಷಯತೇ ಕುಲಮ್ | ಸಿದ್ಧಿರ್ಭೂಷಯತೇ ವಿದ್ಯಾಂ ಭೋಗೋ ಭೂಷಯತೇ ಧನಮ್ || |
| ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಗುಣವು ರೂಪಕ್ಕೆ ಭೂಷಣ. ಕುಲಕ್ಕೆ ಶೀಲವೇ ಭೂಷಣ. ಸಿದ್ಧಿಯು ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಭೂಷಿಸಿದರೆ, ಧರ್ಮಾವಿರೋಧಿಯಾದ (ಧರ್ಮಕ್ಕನುಗುಣವಾದ) ಅನುಭವಿಸುವಿಕೆಯು(ಭೋಗವು) ಧನವನ್ನು ಭೂಷಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಸಾರಕಟುವೃಕ್ಷಸ್ಯ ದ್ವೇ ಫಲೇ ಹ್ಯಮೃತೋಪಮೇ| ಸುಭಾಷಿತ ರಸಾಸ್ವಾದಃ ಸಂಗತಿಃ ಸುಜನೇ ಜನೇ|| |
| ಸಂಸಾರ ಎನ್ನುವದು ಒಂದು ಕಹಿಯಾದ ಮರ. ಆದರೆ ಅದರಲ್ಲಿಯೂ ಎರಡು ಅಮೃತದಂತಹ ಹಣ್ಣುಗಳಿವೆ. ಸುಭಾಷಿತ( ಒಳ್ಳೆಯಮಾತು) ಗಳನ್ನು ಸವಿಯುವದು ಮತ್ತು ಸಜ್ಜನರೊಡನೆ ಸೇರುವದು (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಜನ್ಮನಃ ಶಾಠ್ಯಮಶಿಕ್ಷಿತೋ ಯಃ ತಸ್ಯಾಪ್ರಮಾಣಂ ವಚನಂ ಜನಸ್ಯ| ಪರಾತಿಸಂಧಾನಮಧೀಯತೇ ಯೈಃ ವಿದ್ಯೇತಿ ತೇ ಸಂತು ಕಿಲಾಪ್ತವಾಚಃ|| |
| ಹುಟ್ಟಿದಾಗಿನಿಂದಲೂ ಮೋಸ ಕಪಟವೆಂದರೆ ತಿಳಿಯದ ಆಶ್ರಮವಾಸಿಗಳಾದ ಋಷಿಗಳ ಮಾತು ಜನರಿಗೆ ಪ್ರಮಾಣವಲ್ಲ. ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಮೋಸಮಾಡುವ ಕಲೆಯನ್ನೇ ವಿದ್ಯೆಯೆಂದು ಕಲಿತವರು ಸತ್ಯನುಡಿಯುವರಲ್ಲವೇ ! || ( ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮಾತೇವ ರಕ್ಷತಿ ಪಿತೇವ ಹಿತೇ ನಿಯುಕ್ತೇ ಕಾಂತೇವ ಚಾಭಿರಮಯತ್ಯಪನೀಯ ಖೇದಂ| ಕೀರ್ತಿಂ ಚ ದಿಕ್ಷು ವಿಮಲಾಂ ವಿತನೋತಿ ಲಕ್ಷ್ಮೀಂ ಕಿಂ ಕಿಂ ನ ಸಾಧಯತಿ ಕಲ್ಪತಲೇವ ವಿದ್ಯಾ|| |
| ವಿದ್ಯೆಯು ತಾಯಿಯಂತೆ ಪಾಲಿಸುತ್ತದೆ. ತಂದೆಯಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯ ದಾರಿಯಲ್ಲಿ ನಿಯೋಜಿಸುತ್ತದೆ. ಮಡದಿಯಂತೆ ಆಯಾಸವನ್ನ ಪರಿಹರಿಸಿ ಆನಂದಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ದಿಕ್ಕು ದಿಕ್ಕುಗಳಲ್ಲಿ ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ಹರಡಿ ಐಶ್ವರ್ಯವನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸಿಕೊಡುತ್ತದೆ. ವಿದ್ಯೆ ಕಲ್ಪಲತೆ ಇದ್ದಂತೆ. ಅದು ಏನನ್ನು ತಾನೆ ಸಾಧಿಸದು ? (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮನಃಪ್ರೀತಿಕರಃ ಸ್ವರ್ಗಃ ನರಕಸ್ತದ್ವಿಪರ್ಯಯಃ| ನರಕಸ್ವರ್ಗಸಂಜ್ಞೇ ವೈ ಪಾಪಪುಣ್ಯೇ ದ್ವಿಜೋತ್ತಮ|| |
| ಮನಸ್ಸಿಗೆ ಆನಂದ ಉಂಟುಮಾಡುವದೇ ಸ್ವರ್ಗ. ದುಃಖವೇ ನರಕ. ನರಕ ಸ್ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಪಾಪ ಪುಣ್ಯವೆಂದು ಹೆಸರು (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದುರ್ಜನೈರುಚ್ಯಮಾನಾನಿ ಸಸ್ಮಿತಾನಿ ಪ್ರಿಯಾಣ್ಯಪಿ| ಅಕಾಲಕುಸುಮಾನೀವ ಭಯಂ ಸಂಜನಯಂತಿ ಮೇ || |
| ಕೆಟ್ಟವರು ಹೇಳುವ ಮಾತುಗಳು ನಗುವಿನಿಂದ ಕೂಡಿ ಪ್ರಿಯವಾಗಿದ್ದರೂ ಕಾಲವಲ್ಲದ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅರಳಿದ ಹೂಗಳಂತೆ ನನಗೆ ಭಯವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಂತರೇಣ ವಿಧಿಂ ಮೋಹಾದ್ಯಃ ಕುರ್ಯಾತ್ಸಾಪರಾಯಿಕಂ| ನ ಥ್ಸ್ಯಾದುಪಕಾರಾಯ ಭಸ್ಮನೀವ ಹುತಂ ಹವಿಃ| |
| ಮಾಡಬೇಕೆಂಬ ವಿಧಿ ಇಲ್ಲದೇ ಅಜ್ಞಾನದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಪರಲೋಕ ಸಾಧಕವಾದ ಕರ್ಮಗಳು ವ್ಯರ್ಥ ಬೂದಿಯಲ್ಲಿ ಹೋಮ ಮಾಡಿದಹಾಗೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಕೂಪಖನನಂ ಯುಕ್ತಂ ಪ್ರದೀಪ್ತೇ ವಹ್ನಿನಾ ಗೃಹೇ | ಚಿಂತನೀಯಾ ಹಿ ವಿಪದಾಂ ಆದಾವೇವ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾ || |
| ಮನೆಗೆ ಬೆಂಕಿಬಿದ್ದಾಗ ಬಾವಿತೆಗೆಸು ಹೊರಡುವದು ಸರಿಯಲ್ಲ. ಮುಂದೆ ಬರಬಹುದಾದ ವಿಪತ್ತುಗಳಿಗೆ ಮೊದಲೇ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಆಲೋಚಿಸಿಕೊಂಡಿರಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪರನಿಂದಾಸು ಪಾಂಡಿತ್ಯಂ ಸ್ವೇಷು ಕಾರ್ಯೇಷ್ವನುದ್ಯಮಃ | ಪ್ರದ್ವೇಷಶ್ಚ ಗುಣಜ್ಞೇಷು ಪಂಥಾನೋಹ್ಯಾಪದಾಂ ತ್ರಯಃ|| |
| ಆಪತ್ತಿಗೆ ಮೂರು ದಾರಿಗಳು ಅವು ಇತರರನ್ನು ನಿಂದಿಸುವದರಲ್ಲಿ ಪಾಂಡಿತ್ಯ, ತನ್ನ ಕೆಲಸ ಮಾಡುವದರಲ್ಲಿ ಪ್ರಯತ್ನವಿಲ್ಲದಿರುವದು ಮತ್ತು ಗುಣಶಾಲಿಗಳಲ್ಲಿ ದ್ವೇಷ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅನೇಕಾನಿ ಚ ಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ಸ್ವಲ್ಪಾಯುರ್ವಿಘ್ನಕೋಟಯಃ | ತಸ್ಮಾತ್ಸಾರಂ ವಿಜಾನೀಯಾತ್ ಕ್ಷೀರಂ ಹಂಸ ಇವಾಂಭಸಿ|| |
| ಶಾಸ್ತ್ರಗಳು ಅನೇಕ. ಅದೆಲ್ಲವನ್ನೂ ತಿಳಿಯಲು ಆಯುಷ್ಯ ಕಡಿಮೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಅನೇಕ ವಿಘ್ನಗಳು. ಆದ್ದರಿಂದ ಹಂಸವು ನೀರನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ಹಾಲನ್ನು ಮಾತ್ರ ಗೃಹಿಸುವಂತೆ ಶಾಸ್ತ್ರಸಾರವನ್ನು ತಿಳಿಯಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ವರ್ಗಾಪವರ್ಗಯೊಃ ಪುಂಸಾಂ ರಸಾಯಾಂ ಭುವಿ ಸಂಪಾದಮ್ | ಸರ್ವಸಾಮಪಿ ಸಿದ್ಧೀನಾಂ ಮೂಲಂ ತಚ್ಚರಣಾರ್ಚನಮ್ || |
| ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ, ಸ್ವರ್ಗಮೊಕ್ಷಗಳಿಗೂ, ಎಲ್ಲಾ ಸಂಪತ್ತುಗಳಿಗೂ, ಸಿದ್ಧಿಗಳಿಗೂ ಮೂಲ, ಆ ಪರಮಾತ್ಮನ ಪಾದಪೂಜೆಯಲ್ಲದೇ ಬೇರೆ ಇನ್ನೊಂದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕರ್ಷತೋ ನಾಸ್ತಿ ದಾರಿದ್ರ್ಯ೦ ಜಪತೋ ನಾಸ್ತಿ ಪಾತಕಮ್ | ಮೌನಿನಃ ಕಲಹೋ ನಾಸ್ತಿ ನ ಭಯ೦ ಚಾಸ್ತಿ ಜಾಗ್ರತಃ || |
| ಭೂಮಿಯನ್ನು ಉಳುವ ರೈತನಿಗೆ ಬಡತನವೆ೦ಬುದಿಲ್ಲ, ಭಗವಂತನನ್ನು ಸದಾ ಜಪಿಸುವವನಿಗೆ ಪಾಪವೆ೦ಬುದಿಲ್ಲ, ಮೌನವಾಗಿರುವವನಿಗೆ ಜಗಳವಿಲ್ಲ, ಸದಾ ಕಾಲ ಎಚ್ಚರದಿಂದ ಇರುವವನಿಗೆ ಭಯವೆ೦ಬುದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಾರಿದ್ರ್ಯರೋಗದುಃಖಾನಿ ಬಂಧನವ್ಯಸನಾನಿ ಚ | ಆತ್ಮಾಪರಾಧವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಫಲಾನ್ಯೇತಾನಿ ದೇಹಿನಾಮ್ || |
| ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ಬಡತನ,ರೋಗ,ದುಃಖ, ಬಂಧನ, ವ್ಯಸನ ಮೊದಲಾದವು ತಾವು ತಾವು ಮಾಡಿದ ಅಪರಾಧವೆಂಬ ಮರ ಬಿಟ್ಟ ಹಣ್ಣುಗಳು (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕುಲೀನೈಃ ಸಹ ಸಂಪರ್ಕಂ ಪಂಡಿತೈಃ ಸಹ ಮಿತ್ರತಾಂ| ಜ್ಞಾತಿಭಿಶ್ಚ ಸಮಂ ಮೇಲಂ ಕುರ್ವಾಣೋ ನ ವಿನಶ್ಯತಿ || |
| ಒಳ್ಳೆಯ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದವರೊಡನೆ ಸಂಪರ್ಕ, ಪಂಡಿತರೊಡನೆ ಸ್ನೇಹ, ಜ್ಞಾತಿಗಳ ಜೊತೆ ಬೆರೆಯುವದು ಇವುಗಳನ್ನು ಮಾಡುವವನು ನಾಶವಾಗುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏತಾವಾನೇವ ಪುರುಷಃ ಕೃತಂ ಯಸ್ಮಿನ್ ನ ನಶ್ಯತಿ | ಯಾವಚ್ಚ ಕುರ್ಯಾದನ್ಯೋsಸ್ಯ ಕುರ್ಯಾದ್ಬಹುಗುಣಂ ತತಃ || -ಮಹಾಭಾರತ ಆದಿ ೧೬೧-೧೪ |
| ಯಾವಾತನಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರವು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕ್ಷೀಣಿಸುವದಿಲ್ಲವೊ ಅವನೇ ಪುರುಷ. ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಪಕಾರ ಮಾಡಬೇಕು. ಕತಘ್ನನಾಗಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಕ್ಷೇಪಾತ್ಕಥ್ಯತೇ ಧರ್ಮೋ ಜನಾಃ ಕಿಂ ವಿಸ್ತರೇಣ ವಃ| ಪರೋಪಕಾರಃ ಪುಣ್ಯಾಯ ಪಾಪಾಯ ಪರಪೀಡನಮ್ || |
| ಎಲೈ ಜನರೇ, ನಿಮಗೆ ಧರ್ಮವನ್ನು ಚಿಕ್ಕದಾಗಿ ಹೇಳುತ್ತೇನೆ, ಹೆಚ್ಚು ಬೆಳಸುವದರಿಂದೇನು ? ಪರೋಪಕಾರ ಪುಣ್ಯಕ್ಕೂ ಪರಹಿಂಸೆಯು ಪಾಪಕ್ಕೂ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ ) |
| ಅರ್ಥಾಗಮೋ ನಿತ್ಯಮರೋಗಿತಾಚ ಪ್ರಿಯಾ ಚ ಭಾರ್ಯಾ ಪ್ರಿಯವಾದಿನೀ ಚ | ವಶ್ಯಶ್ಚ ಪುತ್ರೋsರ್ಥಕರೀ ಚ ವಿದ್ಯಾ ಷಡ್ ಜೀವಲೋಕಸ್ಯ ಸುಖಾನಿ ರಾಜನ್ || |
| ಎಲೈ ರಾಜನೇ, ಧನಪ್ರಾಪ್ತಿ, ಉತ್ತಮವಾದ ಆರೋಗ್ಯ, ಪ್ರಿಯಳಾದ, ಮನಸ್ಸನ್ನ ಮುದಗೊಳಿಸುವಂತೆ ಪ್ರಯ ಮಾತನ್ನಾಡುವ ಮಡದಿ, ವಿನೀತನಾದ ಮಗ, ಧನಾರ್ಜನೆಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾದ ವಿದ್ಯೆ ಇವು ಆರು ಜನತೆಗೆ ಸುಖಕರವಾದವು (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಮಾಜೇಭ್ಯಃ ಸಮನಸಾಂ ಸುಭಾಷಿತಮಯಂ ಮಧು| ಯಾವಜ್ಜೀವಂ ವಿಚಿನ್ವಂತಿ ಸಾಧವೋ ಮಧುಪಾ ಇವ|| |
| ದುಂಬಿಗಳು ಹೂಗಳಿಂದ ಮಕರಂದವನ್ನು ಸಂಗ್ರಹಿಸುವಂತೆ, ಸಜ್ಜನರು ವಿದ್ವಾಂಸರಿಂದ ಸುಭಾಷಿತವನ್ನು ಬದುಕಿರುವರೆಗೂ ಸಂಗ್ರಹಿಸುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ವಭಾವಸುಂದರಂ ವಸ್ತು ನ ಸಂಸ್ಕಾರಮಪೇಕ್ಷತೇ| ಮುಕ್ತಾರತ್ನಸ್ಯ ಶಾಣಾಶ್ಮಘರ್ಷಣಂ ನೋಪಯುಜ್ಯತೇ || |
| ಸಹಜಸುಂದರವಾದ ವಸ್ತುವಿಗೆ ಮತ್ತೆ ಸಂಸ್ಕಾರವೇನೂ ಬೇಕಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಮುತ್ತನ್ನು ಸಾಣೆಕಲ್ಲಿನಲ್ಲಿ ಉಜ್ಜುವುದು ಅನಾವಶ್ಯಕ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಪನ್ನತರಮೇವಾನ್ನಂ ದರಿದ್ರಾ ಭುಂಜತೇ ಸದಾ| ಕ್ಷುತ್ ಸ್ವಾದುತಾಂ ಜನಯತಿ ಸಾ ಚಾಡ್ಯೇಷು ಸುದುರ್ಲಭಾ|| |
| ಬಡವರು ರುಚಿಕರವಾದ ಅನ್ನವನ್ನೇ ಸದಾ ಉಣ್ಣುತ್ತಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ, ಹಸಿವು ಅನ್ನದಲ್ಲಿ ರುಚಿಯನ್ನು ಹುಟ್ಟಿಸುತ್ತದೆ. ಹಣವಂತರಿಗೆ ಹಸಿವು ದುರ್ಲಭ! (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯತ್ರಕುತ್ರ ಕುಲೇ ವಾಸೋ ಯೇಷು ಕೇಷು ಭವೋSಸ್ತು ಮೇ| ತವ ದಾಸ್ಯೈಕಭಾವೇ ಸ್ಯಾತ್ ಸದಾ ಸರ್ವತ್ರ ಮೇ ರತಿಃ| |
| ಯಾವ ಕುಲದಲ್ಲಾದರೂ ನನ್ನ ವಾಸ ಆಗಲಿ. ಯಾವ ಜನ್ಮದಲ್ಲಾದರೂ ನನ್ನ ಜನನ ಆಗಲಿ. ಆದರೆ ಮಾತ್ರ, ನನ್ನ ಸಂತೋಷವು ಯಾವಾಗಲೂ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿಯೂ ನಿನ್ನ ದಾಸ್ಯಭಾವವೊಂದರಲ್ಲಿಯೇ ಹೊಮ್ಮಲಿ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅನುಭವೇನ ವಿನಾಧಿಗತಂ ಶ್ರುತಂ ಭವತಿ ನೈವ ನೃಣಾಮುಪಕಾರಕಂ | ದಧಿಮಿ ವರ್ತತ ಏವ ಹವಿಃ ಪುನಃ ನ ಮಥನೇನ ವಿನಾ ತದವಾಪ್ಯತೇ || |
| ಓದಿ ಕಲಿತದ್ದಾಗಲೀ, ಕೇಳಿ ತಿಳಿದದ್ದಾಗಲಿ ಸ್ವತಃ ಅನುಭವವಿಲ್ಲದೇ ಜನರಿಗೆ ಉಪಯುಕ್ತವಾಗುವದಿಲ್ಲ. ಮೊಸರಿನಲ್ಲಿ ತುಪ್ಪವೇನೊ ಇರುತ್ತದೆ ಆದರೆ ಮೊಸರನ್ನು ಕಡೆಯದೇ ಅದು ದೊರಕುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ ) |
| ಅಪ್ರಾಪ್ತಕಾಲಂ ವಚನಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿರಪಿ ಬ್ರುವನ್ | ಲಭತೇ ಬಹ್ವವಜ್ಞಾನಮಪಮಾನಂ ಚ ಪುಷ್ಕಮಮ್ || |
| ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದದ ಮಾತನ್ನು ಬೃಹಸ್ಪತಿ ಹೇಳಿದರೂ ಸಹ, ಅವನಿಗೆ ಅವನಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾದ ತಿರಸ್ಕಾರವೂ, ಅಪಮಾನವೂ ಸಂಭವಿಸುವುವವು (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ ) |
| ಶರ್ಕರಾಸ್ವಾದಮತ್ತೇನ ಮಕ್ಷಿಕಾ ಚೇದುಪೇಕ್ಯ್ಷತೇ| ಸಾಕಂ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಜಠರಂ ವಿಪತ್ತಿಂ ತನುತೇ ನ ಕಿಮ್? |
| ಸಕ್ಕರೆಯನ್ನು ರುಚಿನೋಡುವ ಸಂತೋಷದಲ್ಲಿ ನೊಣವನ್ನು ಗಮನಿಸದೇ ಹೋದರೆ, ಅದು ಸಕ್ಕರೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಹೋಗಿ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆಯಲ್ಲವೇ ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿವೇಚನೆಯಿಲ್ಲದೇ ಅವಸರದ ನಿರ್ಣಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪರಿತಪ್ಯತ ಏವ ನೋತ್ತಮಃ ಪರಿತಪ್ತೊsಪ್ಯಪರಃ ಸುಸಂವೃತಿಃ| ಪರವೃದ್ಧಿರಾಹಿತವ್ಯಥಃ ಸ್ಪುಟನಿರ್ಭಿನ್ನದುರಾಶಯೋsಧಮಃ || |
| ಉತ್ತಮರು ಪರರ ಏಳಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡು ಕರುಬುವವನಲ್ಲ,ಸಾಮಾನ್ಯನು ಕರುಬುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ತೋರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನೀಚನು ಪರರ ಏಳಿಗೆಯನ್ನು ಸಹಿಸಲಾಗದೆ ವ್ಯಥೆಪಟ್ಟು ತನ್ನ ಉರಿಯನ್ನು ಹೊರಗಡೆಯೂ ತೋರಿಸುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಥವಾಭಿನಿವಿಷ್ಟಬುದ್ಧಿಷು ವ್ರಜತಿ ವ್ಯರ್ಥಕತಾಂ ಸುಭಾಷಿತಂ | ರವಿರಾಗಿಷು ಶೀತರೋಚಿಷಃ ಕರಜಾಲಂ ಕಮಲಾಕರೇಷ್ವಿವ || |
| ಹಠಮಾರಿಗಳಾದ ಜನರಿಗೆ ಹೇಳಿದ ಬುದ್ಧಿವಾದವು ವ್ಯರ್ಥ ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಯುಳ್ಳ ತಾವರೆಗಳು ಚಂದ್ರನ ಕಿರಣಗಳು ಎಷ್ಟು ತಂಪಾಗಿದ್ದರೂ ಅರಳುವದಿಲ್ಲ (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಧೃತಿಃ ಕ್ಷಮಾ ದಮೋsಸ್ತೇಯಂ ಶೌಚಮಿಂದ್ರಿಯನಿಗ್ರಹಃ l ಧೀರ್ವಿದ್ಯಾ ಸತ್ಯಮಕ್ರೋಧೋ ದಶಕಂ ಧರ್ಮಲಕ್ಷಣಮ್ ll -ಮನುಸ್ಮೃತಿ । |
| ತೃಪ್ತಿ , ಕ್ಷಮೆ ,ನಿಯಂತ್ರಿತ ಮನಸ್ಸು, ಕಳ್ಳತನ ಮಾಡದೆ ಇರುವುದು, ಸ್ವಚ್ಛತೆ, ಇಂದ್ರಿಯಗಳ ನಿಯಂತ್ರಣ, ಬುದ್ಧಿಶಕ್ತಿ , ಶಿಕ್ಷಣ, ಪ್ರಾಮಾಣಿಕತೆ ಮತ್ತು ಎಂದಿಗೂ ಕೋಪಗೊಳ್ಳದೆ ಇರುವುದು ಧಾರ್ಮಿಕ ಜೀವನದ ಹತ್ತು ಸೂತ್ರಗಳು.(ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮಹತಾsಪಿ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ತಮಿಸ್ರಾಯಾಂ ಪರಾಮೃಶನ್| ಕೃಷ್ಣಶುಕ್ಲ ವಿವೇಕಂ ಹಿ ನ ಕಶ್ಚಿದಧಿಗಚ್ಛತಿ || |
| ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಎಷ್ಪು ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿನೋಡಿದರೂ ಯಾರೂಸಹ ಕಪ್ಪು ಬಿಳುಪನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿ ತಿಳಿಯಲಾರರು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪರಿತ್ಯಜೇದರ್ಥಕಾಮೌ ಯೌ ಸ್ಯಾತಾಂ ಧರ್ಮವರ್ಜಿತೌ| ಧರ್ಮಂ ಚಾಪ್ಯಶುಭೋದರ್ಕಂ ಲೋಕವಿಕ್ರುಷ್ಟಮೇವ ಚ|| ಮನುಸ್ಮೃತಿ |
| ಧರ್ಮಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದ ಅರ್ಥಕಾಮಗಳನ್ನು ಬಿಡಬೇಕು. ಒಂದು ವೇಳೆ ಹಿಂದಿನಿಂದ ಆಚರಣೆಯಲ್ಲಿರುವ ಧರ್ಮವು ಈಗ ನಿಂದಿತವಾಗಿದ್ದರೆ ಮತ್ತು ಮುಂದಿನ ದಿನಗಳಲ್ಲಿ ಅಶುಭಫಲವನ್ನು ನೀಡುವಂತಿದ್ದರೆ ಅದನ್ನು ತ್ಯಜಿಸಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಗಂಧಾಡ್ಯಾ ನವಮಲ್ಲಿಕಾಂ ಮಧುಕರಸ್ತ್ಯಕ್ತ್ವಾಗತೋ ಯೂಥಿಕಾಂ | ತಾಂ ದೃಷ್ಟ್ವಾಶುಗತಃ ಸ ಚಂದನವನಂ ಪಶ್ಚಾತ್ಸರೋಜಂ ಗತಃ || ಬದ್ಧಸ್ತತ್ರ ನಿಶಾಕರೇಣ ಸಹಸಾರೋದಿತ್ಯಸೌಮಂದಧೀಃ ||| ಸಂತೋಷೇಣ ವಿನಾ ಪರಾಭವಪದಂ ಪ್ರಾಪ್ನೋತಿ ಸರ್ವೋಜನಃ |||| -ಭ್ರಮರಾಷ್ಟಕ |
| ಈಗತಾನೇ ಅರಳಿದ ಪರಿಮಳಸೂಸುವ ಮಲ್ಲಿಗಲೆಯನ್ನು ಬಿಟ್ಟು ದುಂಬಿಯು ಸೂಜಿಮಲ್ಲಿಗೆಯ ಬಳಿ ಹಾರಿಹೋಯಿತು. ಅಲ್ಲಿಂದ ಚಂದನವನಕ್ಕೆ ಹೋಯಿತು. ಮುಂದೆ ಕಮಲದಬಳಿ ಹೋಯಿತು. ಅಲ್ಲಿ ರಾತ್ರಿಯಾಗಲು ಕಮಲದ ದಳಗಳು ಮುಚ್ಚಿ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಂಡುಬಿಟ್ಟಿತು. ಬುದ್ದಿಗೇಡಿಯಾದ ಆ ದುಂಬಿಯು ಅಳತೊಡಗಿತು. ಹಾಗೆಯೇ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಸಂತೋಷ. ತೃಪ್ತಿಯೆಂಬುದು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಹಾನಿಯೇ ಹೆಚ್ಚು.(ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಯುಷಃ ಕ್ಷಣ ಏಕೋಪಿ ನ ತುಲ್ಯಃ ಸ್ವರ್ಣಕೋಟಿಭಿಃ | ಸ ವೃಥಾ ನೀಯತೇ ಯೇನ ಪ್ರಮಾದ ಸಮಹಾನಯಂ || - ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಕೋಟಿ ಹೊನ್ನುಗಳೂ ಕೂಡ ಆಯುಷ್ಯದ ಒಂದು ಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಸಮವಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಆಯುಷ್ಯವನ್ನು ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಕಳೆದರೆ ಮಹಾನಷ್ಟವೇ ಆಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪರೋsಪಿ ಹಿತವಾನ್ ಬಂಧುಃ ಬಂಧುರಪ್ಯಹಿತಃ ಪರಃ| ಅಹಿತೋ ದೇಹಜೋ ವ್ಯಾಧಿಃ ಹಿತಮಾರಣ್ಯಮೌಷಧಮ್|| |
| ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದ ಯಾವುದೋ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕನಾಗಿರುವವನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಬಂಧುವಿ(ಸಂಬಂಧಿಕ)ನ ಹಾಗೆಯೇ. ಆದರೆ ಸಂಬಂಧಿಕನಾಗಿಯೂ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಬರದವನು ಅಹಿತನಾಗಿರುವುದೇ ಲೇಸು. ದೇಹದಲ್ಲೇ ಇರುವ ರೋಗವು ಯಾವತ್ತೂ ದೇಹಕ್ಕೆ ಉಪದ್ರವವನ್ನೇ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ದೂರದ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳು ದೇಹಕ್ಕೆ ಹಿತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಾದ್ರವ್ಯೇ ನಿಹಿತಾ ಕಾಚಿತ್ ಕ್ರಿಯಾ ಫಲವತೀ ಭವೇತ್ | ಆಕರೇ ಪದ್ಮರಾಗಾಣಾಂ ಜನ್ಮ ಕಾಚಮಣೇಃ ಕುತಃ || - ಹಿತೋಪದೇಶ |
| ಯಾವುದಾದರೂ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಅಯೋಗ್ಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಿದರೆ ಫಲಕಾರಿಯಾಗದು. ಪದ್ಮರಾಗರತ್ನಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಗಾಜಿನಮಣಿ ಬಂದುಸೇರಿದರೆ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ? ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ |
| ಗುಣೇಷು ಕ್ರಿಯತಾಂ ಯತ್ನಃ ಕಿಮಾಟೋಪೈಃ ಪ್ರಯೋಜನಂ | ವಿಕ್ರಿಯಂತೇ ನ ಘಂಟಾಭಿಃ ಗಾವಃ ಕ್ಷೀರವಿವರ್ಜಿತಾಃ || |
| ನಾವು ಯಾವಾಗಲೂ ಸದ್ಗುಣಗಳನ್ನು ಮೈಗೂಡಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ಯತ್ನಿಸಬೇಕು. ಆಡಂಬರದಿಂದ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ? ಆಕಳ ಕೊರಳೊಳಗಿನ ಘಂಟೆಯಿಂದ ಅದನ್ನು ಅಳೆಯುವುದಿಲ್ಲ ಬದಲಾಗಿ ಅವು ಎಷ್ಟು ಹಾಲು ನೀಡುತ್ತದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನೋಡುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮಧುನಾ ಸಿಂಚಯೇನ್ನಿಂಬಂ ನಿಂಬಃ ಕಿಂ ಮಧುರಾಯತೇ | ಜಾತಿಸ್ವಭಾವ ದೋಷೋsಯಂ ಕಟುತ್ವಂ ನ ಮುಂಚತಿ || - ಕುಮಾರಸಂಭವ |
| ಬೇವಿನಮರಕ್ಕೆ ಜೇನುತುಪ್ಪವನ್ನು ಹಾಕಿದರೂ ಅದು ಸಿಹಿಯಾಗುವದಿಲ್ಲ. ಕಹಿಯು ಅದರ ಹುಟ್ಟುಗುಣ. ಅದನ್ನು ಹೇಗೆ ಬಿಟ್ಟೀತು ಅಂತೆಯೇ ದುರ್ಜನರು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸತ್ಯಂ ರೂಪಂ ಶ್ರುತಂ ವಿದ್ಯಾ ಕೌಲ್ಯಂ ಶೀಲಂ ಬಲಂ ಧನಮ್ | ಶೌರ್ಯಂ ಯ ಚ ಚಿತ್ರಭಾಷ್ಯಂ ಚ ದಶಮೇ ಸ್ವರ್ಗಯೋನಯಃ || |
| ಸತ್ಯ, ರೂಪ, ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾನ, ಉತ್ತಮಕುಲ, ನಡತೆ, ಪರಾಕ್ರಮ, ಧನ, ಶೌರ್ಯ, ವಿನಯ ಮತ್ತು ವಾಕ್ ಚಾತುರ್ಯ ಹೀಗೆ ಹತ್ತು ಗುಣಗಳು ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿದೆ. (ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಯಶಸ್ಸು ಸಾಧಿಸಲು ಇವು ಮುಖ್ಯ) (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಉಭಾಭ್ಯಾಮೇವ ಪಕ್ಷಾಭ್ಯಾಮ್ಯ ಥಾ ಖೇ ಪಕ್ಷಿಣಾಂ ಗತಿಃ | ತಥೈವ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಾಭ್ಯಾಮ್ ಜಾಯತೇ ಪರಮಂ ಪದಮ್ || |
| ಎರಡು ರೆಕ್ಕೆಗಳಿಂದ ಹೇಗೆ ಪಕ್ಷಿಯು ಆಕಾಶದಲ್ಲಿ ಸಂಚರಿಸುತ್ತದೆಯೋ ಹಾಗೆಯೇ ಜ್ಞಾನ-ಕರ್ಮಗಳೆರಡರಿಂದ ಸರ್ವೋಚ್ಚವಾದ ಪದವು (ಮೋಕ್ಷವು) ಪ್ರಾಪ್ತಿಯಾಗುವುದು. (ಪಕ್ಷಿಯು ಹೇಗೆ ಒಂದು ರೆಕ್ಕೆಯಿಂದ ಸಂಚರಿಸಲಾಗದೊ ಹಾಗೆಯೇ ಕೆವಲ ಜ್ಞಾನಕರ್ಮಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದನ್ನು ಪಡೆದು ಇನ್ನೊಂದು ಅಲಕ್ಷಿಸಿದರೆ ಆತ್ಮೋನ್ನತಿಯು ಲಭಿಸದು) (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶಿಷ್ಯೋ ಭಾರ್ಯಾ ಶಿಶುರ್ಭ್ರಾತಾ ಪುತ್ರೋ ದಾಸಃ ಸಮಾಶ್ರಿತಃ | ಯಸ್ಮೈತಾನಿ ವಿನೀತಾನಿ ತಸ್ಯ ಲೋಕೇ ಹಿ ಗೌರವಮ್ || ದಕ್ಷಸ್ಮೃತಿ |
| ಶಿಷ್ಯ, ಹೆಂಡತಿ, ಸಹೋದರರು(ಶಿಶುರ್ಭಾತಾ-ತಮ್ಮ), ಮಗ, ಸೇವಕ, ಆಶ್ರಿತರು ಯಾರು ವಿಧೇಯರಾಗಿರುತ್ತಾರೆಯೋ ಅವನಿಗೆ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಗೌರವು ಹೆಚ್ಚು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಗಂಗಾದಿತೀರ್ಥೇಷು ವಸಂತಿ ಮತ್ಸ್ಯಾಃ ದೇವಾಲಯೇ ಪಕ್ಷಿಗಣಾಶ್ಚ ನಿತ್ಯಂ | ತೇ ಜ್ಞಾನಹೀನಾ ನ ಫಲಂ ಲಭಂತೇ ತೀರ್ಥಾನಿ ದೇವಾಯತನಾನಿ ಭಾವಾಃ || |
| ಗಂಗಾ ನದಿಯೇ ಮೊದಲಾದ ಪುಣ್ಯತೀರ್ಥಗಳಲ್ಲಿ ಮೀನುಗಳು ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ. ದೇವಾಲಯದಲ್ಲಿ ಹಕ್ಕಿಗಳು ನಿತ್ಯವು ವಾಸಿಸುತ್ತವೆ. ಆದರೆ ಅವುಗಳಿಗೆ ನಾವು ವಾಸಿಸುವ ಸ್ಥಳದ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಹೊಂದಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪುಣ್ಯಫಲವನ್ನು ಪಡೆಯಲಾರವು. ಅದಕ್ಕೊಸ್ಕರವೇ ಹೇಳುವುದು ಒಳ್ಳೆಯ ಭಾವನೆಯೇ ಪುಣ್ಯತೀರ್ಥ ಮತ್ತು ದೇವಾಲಯವೆನಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಂದಂತಿ ಮಂದಾಃ ಶ್ರಿಯಮಪ್ಯನಿತ್ಯಾಮ್ ಪರಂ ವಿಷೀದಂತಿ ವಿಪದ್ಗೃಹೀತಾಃ | ವಿವೇಕದೃಷ್ಟ್ಯಾ ಚರತಾಂ ನರಾಣಾಮ್ ಶ್ರಿಯೋ ನ ಕಿಂಚಿತ್ ವಿಪದೋ ನ ಕಿಂಚಿತ್|| |
| ಮೂಢರು ಅನಿತ್ಯವಾದ ಐಶ್ವರ್ಯವನ್ನು ಪಡೆದು ಸಂತೋಷ ಪಡುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತು ಕಷ್ಟಗಳಿಗೆ ಸಿಲುಕಿದಾಗ ದುಃಖಿಸುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಜಗತ್ತಿನ ಎಲ್ಲಾ ವಿಷಯಗಳನ್ನು ವಿವೇಕದಿಂದ ನೋಡಿ, ನಡೆದುಕೊಳ್ಳುವ ಮನುಷ್ಯನಿಗೆ ಐಶ್ವರ್ಯವು ಲೆಕ್ಕಕ್ಕಿಲ್ಲ ಮತ್ತು ವಿಪತ್ತು ಲೆಕ್ಕಕ್ಕಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಪಿ ಸ್ವರ್ಣಮಯೀ ಲಂಕಾ ನ ಮೇ ಲಕ್ಷ್ಮಣ ರೋಚತೇ | ಜನನೀ ಜನ್ಮಭೂಮಿಶ್ಚ ಸ್ವರ್ಗಾದಪಿ ಗರೀಯಸೀ || |
| ರಾಮಾಯಣ ರಾವಣನನ್ನು ಕೊಂದು ಲಂಕೆಯಲ್ಲೇ ಉಳಿಯಲು ಬಯಸಿದ ಲಕ್ಷ್ಮಣನಿಗೆ ಹೀಗೆ ಶ್ರೀರಾಮ ಹೇಳಿದನು "ಲಂಕೆಯು ಚಿನ್ನದಿಂದ ನಿರ್ಮಾಣ ಆಗಿದ್ದರೂ ನನಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಇರಲು ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲ. ನನ್ನ ಜನನಿ ಮತ್ತು ಜನ್ಮಭೂಮಿಯೇ ಸ್ವರ್ಗಕ್ಕಿಂತ ಶ್ರೇಷ್ಟ". (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏಕೇನಾಪಿ ಸುಪುತ್ರೇಣ ವಿದ್ಯಾಯುಕ್ತೇನ ಸಾಧುನಾ | ಆಹ್ಲಾದಿತುಂ ಕುಲಂ ಸರ್ವಂ ಯಥಾ ಚಂದ್ರೇಣ ಶರ್ವರೀ || |
| ಹೇಗೆ ರಾತ್ರಿಯಲ್ಲಿ ಹಲವು ನಕ್ಷತ್ರಗಳಿದ್ದರು ಒಬ್ಬನೇ ಷೋಡಶಕಲೆಗಳಿಂದ ಕೂಡಿದ ಚಂದ್ರನಿಂದ ರಾತ್ರಿಯು ಶೋಭಿಸುವುದೊ ಹಾಗೆಯೇ ಸಂಪೂರ್ಣ ಕುಲಕ್ಕೆ ಸಂತೋಷವನ್ನು ನೀಡಲು ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು, ಸಾಧುಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಒಬ್ಬ ಒಳ್ಳೆಯ ಪುತ್ರನೊಬ್ಬನೇ ಸಾಕು. (ದುಷ್ಟಸ್ವಭಾವ ಹೊಂದಿದ ಅನೇಕರಿಗಿಂತ ಸಾಧುಸ್ವಭಾವದ ಒಬ್ಬನೇ ಸಾಕು) (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಿತೃಭಿಃ ತಾಡಿತಃ ಪುತ್ರಃ ಶಿಷ್ಯಸ್ತು ಗುರುಶಿಕ್ಷಿತಃ | ಘನಾಹತಂ ಸುವರ್ಣಂ ಚ ಜಾಯತೇ ಜನಮಂಡನಮ್ || |
| ತಂದೆಯಿಂದ ಹೊಡೆಸಿಕೊಂಡ ಮಗ, ಗುರುವಿನಿಂದ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಶಿಷ್ಯ, ಸುತ್ತಿಗೆಯ ಏಟು ತಿಂದ ಚಿನ್ನ ಇವುಗಳಿಗೆ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಜನರಿಂದ ಗೌರವವು ಲಭಿಸುವುದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಕೃತ್ ಕಂದುಕಪಾತೇನ ಪತತ್ಯಾರ್ಯಃ ಪತನ್ನಪಿ| ತಥಾ ಪತತಿ ಮೂರ್ಖ ಸ್ತುಮೃತ್ಪಿಂಡಪತನಂ ಯಥಾ|| - ಪಂಚತಂತ್ರ |
| ಒಂದೊಮ್ಮೆ ಬುದ್ದಿವಂತನು ಬಿದ್ದರೆ ಚೆಂಡು ಬಿದ್ದಂತೆ ಬೀಳುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ಮೂರ್ಖನು ಮಣ್ಣಿನ ಮುದ್ದೆ ಬೀಳುವಂತೆ ಬೀಳುತ್ತಾನೆ. (ಚೆಂಡು ಬಿದ್ದನಂತರ ಪುಟಿದೆಳುತ್ತದೆ. ಮಣ್ಣು ಬಿದ್ದಲ್ಲೆ ಬಿದ್ದಿರುತ್ತದೆ. ಬುದ್ಧಿವಂತರು ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ಎಡವಿದರು ಪುನಃ ಪ್ರಯತ್ನಿಸಿ ಏಳುತ್ತಾರೆ. ಮೂರ್ಖರು ಒಮ್ಮೆ ಸೋಲುಂಡರೇ ತಮ್ಮ ಜೀವನವೇ ಮುಗಿಯಿತೆಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತಾರೆ.) (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶ್ವಃ ಕಾರ್ಯಮದ್ಯ ಕುರ್ವೀತ ಪೂರ್ವಾಹ್ಣೇ ಚಾಪರಾಹ್ಣಿಕಮ್| ನ ಹಿ ಪ್ರತೀಕ್ಷತೇ ಮೃತ್ಯುಃ ಕೃತಮಸ್ಯ ನ ವಾ ಕೃತಮ್|| -ಮಹಾಭಾರತ |
| ನಾಳೆ ಮಾಡುವ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಇಂದು ಮಾಡಬೇಕು. ಮಧ್ಯಾಹ್ನದ ಮೇಲೆ ಮಾಡಬೇಕು ಎಂದು ಕೊಂಡಿರುವುದನ್ನ ಬೆಳಗ್ಗೆಯೇ ಕೈಗೊಳ್ಳಬೇಕು. ಏಕೆಂದರೆ ಮೃತ್ಯುವು ಆಗಮಿಸುವುದಕ್ಕೂ ಮೊದಲು ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಮಾಡಿದ್ದಾನೆಯೊ ಇಲ್ಲವೊ ಎಂದು ಕಾಯುವುದಿಲ್ಲ. (ಸಾವು ಯಾವುದಕ್ಕೂ ಕಾಯುವುದಿಲ್ಲ. ನಾವು ಅದು ಬರುವುದಕ್ಕಿಂತ ಮೊದಲು ನಮ್ಮ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನ ಪೂರೈಸಿರಬೇಕು.)(ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಿತೃಭಿಃ ತಾಡಿತಃ ಪುತ್ರಃ ಶಿಷ್ಯಸ್ತು ಗುರುಶಿಕ್ಷಿತಃ | ಘನಾಹತಂ ಸುವರ್ಣಂ ಚ ಜಾಯತೇ ಜನಮಂಡನಮ್ || |
| ತಂದೆಯಿಂದ ಹೊಡೆಸಿಕೊಂಡ ಮಗ, ಗುರುವಿನಿಂದ ಶಿಕ್ಷೆಗೊಳಗಾದ ಶಿಷ್ಯ, ಸುತ್ತಿಗೆಯ ಏಟು ತಿಂದ ಚಿನ್ನ ಇವುಗಳಿಗೆ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಜನರಿಂದ ಗೌರವವು ಲಭಿಸುವುದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ಖರಶ್ಚಂದನಭಾರವಾಹೀ ಭಾರಸ್ಯ ವೇತ್ತಾ ನ ತು ಚಂದನಸ್ಯ| ಏವಂ ಹಿ ಶಾಸ್ತ್ರಾಣಿ ಬಹೂನ್ಯಧೀತ್ಯ ಚಾರ್ಥೇಷು ಮೂಢಾಃ ಖರವದ್ವಹಂತಿ|| |
| ಸುಶ್ರುತ ಸಂಹಿತಾ ಚಂದನದ ಕಟ್ಟಿಗೆಗಳನ್ನು ಹೊತ್ತು ಸಾಗುವ ಕತ್ತೆಗೆ ಆ ಚಂದನದ ಭಾರವು ತಿಳಿಯುವುದು ಹೊರತು ಸುಗಂಧವಲ್ಲ. ಹಾಗೆಯೇ ಬಹಳ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಓದಿ ಅವುಗಳ ವಿಷಯದಲ್ಲಿ ವಾದವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಒಳ ಮರ್ಮವನ್ನು ತಿಳಿಯದೆ ಅವುಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸದೆ ಮೂರ್ಖರು ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಭಾರವನ್ನು ಹೊತ್ತ ಕತ್ತೆಯಂತೆ ಇರುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶ್ರೋತ್ರಂ ಶ್ರುತೇನೈವ ನ ಕುಂಡಲೇನ ದಾನೇನ ಪಾಣಿರ್ನ ತು ಕಂಕಣೇನ|| ವಿಭಾತಿ ಕಾಯಃ ಕರುಣಾಪರಾಣಾಮ್ ಪರೋಪಕಾರೈರ್ನ ತು ಚಂದನೇನ|| - ನೀತಿಶತಕ-೬೯ |
| ಕಿವಿಯು ಶೋಭಿಪುದು ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ಶ್ರವಣದಿಂದಲೇ ಹೊರತು , ಓಲೇಗಳಿಂದಲ್ಲ. ಹಾಗೆಯೇ ಕೈಗಳಿಗೆ ಶೋಭೆ ದಾನದಿಂದ, ಬಳೆಗಳಿಂದಲ್ಲ. ಕರುಣೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದ ಶರೀರವು ಶೋಭಿಸುವುದು ಪರೋಪಕಾರಗಳಿಂದ, ಚಂದನದ ಲೇಪನದಿಂದಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶಾಸ್ತ್ರೇಷು ಹೀನಾ ಕವಯೋ ಭವಂತಿ ಕವಿತ್ವಹೀನಾಸ್ತು ಪುರಾಣಭಟ್ಟಾಃ| ಪುರಾಣಹೀನಾ ಕೃಷಕಾ ಭವಂತಿ ಭಗ್ನಾಃ ಕೃಷೇರ್ಭಾಗವತಾ ಭವಂತಿ|| -ಅತ್ರಿಸಂಹಿತಾ,೧-೩೮೨ |
| ಶಾಸ್ತ್ರಗಳನ್ನು ಅರಿಯಲಾರದವರು ಕವಿಗಳಾಗುತ್ತಾರೆ. ಕವಿಗಳಾಗುವ ಸಾಮಾರ್ಥ್ಯವಿಲ್ಲದವರು ಪುರಾಣಗಳನ್ನು ಹೇಳುವವರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಅದೂ ಅಗದಿದ್ದರೆ ಬೇಸಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಬೇಸಾಯಕ್ಕೂ ಅವಕಾಶವಿಲ್ಲದವರು ಭಿಕ್ಷುಕರಾಗುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ತ್ಯಜೇದ್ಧರ್ಮಮರ್ಯಾದಾಮಪಿ ಕ್ಲೇಶದಶಾಂ ಶ್ರಿತಃ| ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರೋ ಹಿ ಧರ್ಮಾರ್ಥೀ ಸೇಹೇ ಚಾಂಡಾಲದಾಸತಾಮ್|| -ಚಾರುಚರ್ಯಾ-೧೩ |
| ಎಂತಹ ಕಷ್ಟಸ್ಥಿತಿ ಬಂದರೂ ಧರ್ಮದ ಮೇರೆಯನ್ನೂ ಮೀರಕೂಡದು. ಧರ್ಮಾಪೇಕ್ಷಿ ಯಾದ ಹರಿಶ್ಚಂದ್ರನು ಚಂಡಾಲನ ದಾಸತ್ವವನ್ನು ಸಹಿಸಿಕೊಂಡನು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಪ್ರಾಪ್ತಕಾಲಂ ವಚನಂ ಬೃಹಸ್ಪತಿರಪಿ ಬ್ರುವನ್ | ಲಭತೇ ಬಹ್ವವಜ್ಞಾನಮಪಮಾನಂ ಚ ಪುಷ್ಕಮಮ್ || |
| ಸಮಯಕ್ಕೆ ಸರಿಹೊಂದದ ಮಾತನ್ನು ಬೃಹಸ್ಪತಿ ಹೇಳಿದರೂ ಸಹ, ಅವನಿಗೆ ಅವನಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾದ ತಿರಸ್ಕಾರವೂ, ಅಪಮಾನವೂ ಸಂಭವಿಸುವುವವು (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ ) |
| ಶರ್ಕರಾಸ್ವಾದಮತ್ತೇನ ಮಕ್ಷಿಕಾ ಚೇದುಪೇಕ್ಯ್ಷತೇ| ಸಾಕಂ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಜಠರಂ ವಿಪತ್ತಿಂ ತನುತೇ ನ ಕಿಮ್? |
| ಸಕ್ಕರೆಯನ್ನು ರುಚಿನೋಡುವ ಸಂತೋಷದಲ್ಲಿ ನೊಣವನ್ನು ಗಮನಿಸದೇ ಹೋದರೆ, ಅದು ಸಕ್ಕರೆಯೊಂದಿಗೆ ಹೊಟ್ಟೆಗೆ ಹೋಗಿ ತೊಂದರೆಯನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆಯಲ್ಲವೇ ಯಾವುದೇ ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿವೇಚನೆಯಿಲ್ಲದೇ ಅವಸರದ ನಿರ್ಣಯ ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪರಿತಪ್ಯತ ಏವ ನೋತ್ತಮಃ ಪರಿತಪ್ತೊsಪ್ಯಪರಃ ಸುಸಂವೃತಿಃ| ಪರವೃದ್ಧಿರಾಹಿತವ್ಯಥಃ ಸ್ಪುಟನಿರ್ಭಿನ್ನದುರಾಶಯೋsಧಮಃ || |
| ಉತ್ತಮರು ಪರರ ಏಳಿಗೆಯನ್ನು ಕಂಡು ಕರುಬುವವನಲ್ಲ,ಸಾಮಾನ್ಯನು ಕರುಬುತ್ತಾನೆ. ಆದರೆ ತೋರಿಸಿಕೊಳ್ಳುವದಿಲ್ಲ. ಆದರೆ ನೀಚನು ಪರರ ಏಳಿಗೆಯನ್ನು ಸಹಿಸಲಾಗದೆ ವ್ಯಥೆಪಟ್ಟು ತನ್ನ ಉರಿಯನ್ನು ಹೊರಗಡೆಯೂ ತೋರಿಸುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಥವಾಭಿನಿವಿಷ್ಟಬುದ್ಧಿಷು ವ್ರಜತಿ ವ್ಯರ್ಥಕತಾಂ ಸುಭಾಷಿತಂ | ರವಿರಾಗಿಷು ಶೀತರೋಚಿಷಃ ಕರಜಾಲಂ ಕಮಲಾಕರೇಷ್ವಿವ || |
| ಹಠಮಾರಿಗಳಾದ ಜನರಿಗೆ ಹೇಳಿದ ಬುದ್ಧಿವಾದವು ವ್ಯರ್ಥ ಸೂರ್ಯನಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿಯುಳ್ಳ ತಾವರೆಗಳು ಚಂದ್ರನ ಕಿರಣಗಳು ಎಷ್ಟು ತಂಪಾಗಿದ್ದರೂ ಅರಳುವದಿಲ್ಲ (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮಹತಾsಪಿ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ತಮಿಸ್ರಾಯಾಂ ಪರಾಮೃಶನ್| ಕೃಷ್ಣಶುಕ್ಲ ವಿವೇಕಂ ಹಿ ನ ಕಶ್ಚಿದಧಿಗಚ್ಛತಿ || |
| ಕತ್ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಎಷ್ಪು ಪ್ರಯತ್ನ ಮಾಡಿನೋಡಿದರೂ ಯಾರೂಸಹ ಕಪ್ಪು ಬಿಳುಪನ್ನು ಬೇರೆ ಬೇರೆಯಾಗಿ ತಿಳಿಯಲಾರರು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಷ್ಟಂ ಕರ್ಮೇತಿ ದುರ್ಮೇಧಾಃ ಕರ್ತವ್ಯಾದ್ವಿನಿವರ್ತತೇ | ನ ಸಾಹಸಮನಾರಭ್ಯ ಶ್ರೇಯಃ ಸಮುಪಲಭ್ಯತೇ || |
| ಈ ಕಾರ್ಯ ಕಷ್ಟಕರವಾದದ್ದೆಂದು ಬುದ್ಧಿಗೇಡಿಯು ಕರ್ತವ್ಯದಿಂದ ವಿಮುಖನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಸಾಹಸವನ್ನಾಚರಿಸದೇ ಶ್ರೇಯಸ್ಸು ದೊರೆಯುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಧಿಗತ್ಯ ಗುರೋರ್ಜ್ಞಾನಮ್ | ಛಾತ್ರೇಭ್ಯೋ ವಿತರಂತಿ ಯೇ || ವಿದ್ಯಾವಾತ್ಸಲ್ಯನಿಧಯಃ | ಶಿಕ್ಷಕಾಃ ಮಮ ದೈವತಮ್ || |
| ಗುರುಗಳಿಂದ ಸರಿಯಾದ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಪಡೆದು, ಅದನ್ನು ಉತ್ತಮ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ವಿತರಿಸುವವರು ಶಿಕ್ಷಕರು. ಶಿಕ್ಷಕರು ಎಂದರೆ ವಿದ್ಯೆ ಮತ್ತು ವಾತ್ಸಲ್ಯಗಳ ನಿಧಿ ಇದ್ದ ಹಾಗೆ. ಅಂತಹ ಶಿಕ್ಷಕರೇ ನನ್ನ ದೇವರು. ಈ ಸುಭಾಷಿತದಲ್ಲಿ ಸುಭಾಷಿತಕಾರರು ಶಿಕ್ಷಕರನ್ನು ದೇವರಿಗೆ ಹೋಲಿಸುತ್ತಾ, ಶಿಕ್ಷಕರಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯೆಯ ಜೊತೆಗೆ ಮಕ್ಕಳ ಮೇಲೆ ವಾತ್ಸಲ್ಯವು ಕೂಡ ಇರಬೇಕು. ಇಂತಹ ಶಿಕ್ಷಕರು ಮಾತ್ರ ಮಕ್ಕಳಿಗೆ ಉತ್ತಮ ಶಿಕ್ಷಣವನ್ನು ನೀಡಲು ಸಾಧ್ಯ ಎಂದು ತಿಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಗುಣಾಧಿಕಾನ್ಮುದಂ ಲಿಪ್ಸೇದನುಕ್ರೊಶಂ ಗುಣಾಧಮಾತ್ | ಮೈತ್ರೀಂ ಸಮಾನಾದನ್ವಿಚ್ಛೇನ್ನ ತಾಪೈರಭಿಭೂಯತೇ || |
| ಗುಣಶಾಲಿಯಿಂದ ಸಂತೋಷವನ್ನು, ಗುಣಹೀನನಿಂದ ಕನಿಕರವನ್ನು, ಸಮಾನರಿಂದ ಸ್ನೇಹವನ್ನೂ ನಿರೀಕ್ಷಿಸಬೇಕು. ಆಗ ಕಷ್ಟಕ್ಕೆ ಸಿಕ್ಕಿಕೊಳ್ಳುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ ) |
| ಯಮಾಜೀವಂತಿ ಪುರುಷಂ ಸರ್ವಭೂತಾನು ಸಂಜಯ | ಪಕ್ವಂ ದ್ರುಮಮಿವಾಸಾದ್ಯ ತಸ್ಯ ಜೀವಿತಮರ್ಥವತ್ || |
| ಸಂಜಯ, ಹಣ್ಣುಗಳಿಂದ ತುಂಬಿದ ಮರದಂತೆ ಯಾರನ್ನು ಸಕಲಜೀವಿಗಳು ಆಶ್ರಯಿಸಿ ಬದುಕುತ್ತವೆಯೋ ಅಂಥ ಪುರುಷನ ಜೀವನ ಸಾರ್ಥಕ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಧರ್ಮಾದರ್ಥಃ ಪ್ರಭವತೇ ಧರ್ಮಾತ್ ಪ್ರಭವತೇ ಸುಖಂ | ಧರ್ಮೇಣ ಲಭತೇ ಸರ್ವಂ ಧರ್ಮಸಾರಮಿದಂ ಜಗತ್ || |
| ಧರ್ಮದಿಂದಲೇ ಅರ್ಥ, ಧರ್ಮದಿಂದಲೇ ಸುಖ, ಸಕಲ ಅಭೀಷ್ಟವೂ ಧರ್ಮದಿಂದ ಕೈಗೂಡುತ್ತವೆ. ಈ ಜಗತ್ತು ಧರ್ಮದ ತಳಹದಿಯಮೇಲೆ ಮೇಲೆ ನಿಂತಿದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲಿ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಧರ್ಮಃ ಶ್ರುತೋ ವಾ ದೃಷ್ಟೋ ವಾ ಸ್ಮೃತೋ ವಾ ಕಥಿತೋsಪಿ ವಾ | ಸಂಮೋದಿತೋ ವಾ ರಾಜೇಂದ್ರ ಪುನಾತಿ ಪುರುಷಂ ಸದಾ || |
| ಎಲೈ ರಾಜನೇ, ಧರ್ಮವನ್ನು ಕೇಳಿದರೂ,ನೋಡಿದರೂ,ನೆನೆಸಿಕೊಂಡರೂ, ಹೇಳಿದರೂ,ಅನುಮೋದಿಸಿದರೂ ಸಹ ಅದು ಯಾವಾಗಲೂ ಪುರುಷನನ್ನು ಪವಿತ್ರಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬಹುಮಾಯಾಸಮಾಕೀರ್ಣಃ ನಾನಾದೋಷಸಮಾಕುಲಃ| ಲುಪ್ತಧರ್ಮಕ್ರಿಯಾಚಾರಃ ಘೋರಃ ಕಾಲೋ ಭವಿಷ್ಯತಿ|| |
| ಮುಂದಿನ ಕಾಲವು ಮತ್ತಷ್ಟು ಭಯಂಕರವಾಗುತ್ತದೆ. ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಮೋಸಗಳಿಂದ ಕೂಡಿ, ನಾನಾ ವಿಧವಾದ ದೋಷಗಳು ಬೆಳೆದು, ಧರ್ಮವೂ ಆಚಾರವೂ ಲುಪ್ತವಾಗುವುದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಿಂ ಧನೇನ ಕುಬೇರಸ್ಯ ಸುಭಾಷಿತಗುಣೇನ ಕಿಂ| ವಾಚಸ್ಪತೇಶ್ಚ ದೀಪೇನ ರವೇಃ ಸಿಂಧೋಶ್ಚ ಬಿಂದುನಾ|| |
| ಕುಬೇರನಿಗೆ ಹಣದಿಂದೇನು? ಬೃಹಸ್ಪತಿಗೆ ಸುಭಾಷಿತದ ಗುಣದಿಂದೇನು? ಸೂರ್ಯನಿಗೆ ದೀಪದಿಂದೇನು? ಸಮುದ್ರಕ್ಕೆ ಜಲದ ಬಿಂದುವಿನಿಂದೇನು? (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಸ್ಯೈಕಾಂತಂ ಸುಖಮುಪತನಂ ದುಃಖಮೇಕಾಂತತೋ ವಾ| ನೀಚೈರ್ಗಚ್ಛತ್ಯುಪರಿ ಚ ದಿಶಾ ಚಕ್ರನೇಮಿಕ್ರಮೇಣ|| |
| ಯಾರುತಾನೇ ಬರೀ ಸುಖವನ್ನೋ ಅಥವಾ ಕೇವಲ ದುಃಖವನ್ನೋ ಅನುಭವಿಸಲು ಸಾಧ್ಯ? ಚಕ್ರಗಳ ಪಟ್ಟಿಯಂತೆ ಮಾನವನ ಜೀವನವೂ ಒಮ್ಮೆ ಕೆಳಗೂ ಇನ್ನೊಮ್ಮೆ ಮೇಲಕ್ಕೂ ಹೋಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅತಿಪರಿಚಯಾದವಜ್ಞಾ ಸಂತತಗಮನಾದನಾದರೋ ಭವತಿ | ಮಲಯೇ ಭಿಲ್ಲಪುರಂಧ್ರೀ ಚಂದನತರುಕಾಷ್ಠಮಿಂಧನಂ ಕುರಿತೇ || |
| ಪರಿಚಯವಿರುವ ಅತಿಯಾದರೆ ಉಪೇಕ್ಷೆಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾವಾಗಲೂ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ಆದರವಿರುವದಿಲ್ಲ. ಮಲಯಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ಬೇಡತಿಯು ಶ್ರೀಗಂಧದ ಮರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಗೆ (ಸೌದೆ) ಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾಳೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸುಜನೋ ನ ಯಾತಿ ವೈರಂ ಪರಹಿತಬುದ್ಧಿರ್ವಿನಾಶಕಾಲೇsಪಿ | ಛೇದೇsಪಿ ಚಂದನತರುಃ ಸುರಭಯತಿ ಮುಖಂ ಕುಠಾರಸ್ಯ || |
| ಇತರರಿಗೆ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಲೆಂದು ಬಯಸುವ ಒಳ್ಳೆಯವನು ನಾಶವೊದಗುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ದ್ವೇಶವನ್ನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಶ್ರೀಗಂಧದಮರ ಕತ್ತರಿಸಿದಾಗಲೂ ಕೊಡಲಿಯ ಬಾಯನ್ನು ಸುವಾಸನೆ ಉಳ್ಳದ್ದಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಉತ್ಸಾಹಸಂಪನ್ನಂ ಅದೀರ್ಘಸೂತ್ರಮ್ ವ್ಯಸನೇಷ್ವಸಕ್ತಮ್ l ಶೂರಂ ಕೃತಜ್ಞಂ ದೃಢಸೌಹೃದಂ ಚ ಲಕ್ಷ್ಮೀಃ ಸ್ವಯಂ ಯಾತಿ ನಿವಾಸಹೇತೋಃ ll |
| ಧನಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ಧನ ಅರ್ಜನೆಯ ಆಸಕ್ತಿ ಉಳ್ಳವನನ್ನು ಅರಸಿ ಬರುತ್ತಾಳೆ, ಯಾರು ಆಲಸಿ ಯಾಗದೆ, ಮುಂದಾಲೊಚನೆಯಿಂದ, ಯಾವುದೇ ದುರಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗದೆ, ಧೈರ್ಯವಂತನಾಗಿ ಇತರರ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ಬಯಸುವವನಾಗಿ ಇರುತ್ತಾನೆಯೋ, ಅಂತಹವನಿಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ತಾನಾಗಿಯೇ ಒಲಿಯುತ್ತಾಳೆ.(ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸದ್ಭಾವೇನ ಜಯೇನ್ಮಿತ್ರಂ ಸದ್ಭಾವೇನ ಚ ಬಾಂಧವಾನ್| ಸ್ತ್ರೀಭೃತ್ಯಾನ್ ದಾನಮಾನಾಭ್ಯಾಂ ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯೇನೇತರಂ ಜನಮ್|| |
| ಒಳ್ಳೆತನದಿಂದ ಸ್ನೇಹಿತರನ್ನೂ ಬಂಧುಗಳನ್ನೂ ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಸ್ತ್ರೀಯರನ್ನೂ ಸೇವಕರನ್ನೂ ದಾನ ಮತ್ತು ಗೌರವ ಕೊಟ್ಟು ಗೆಲ್ಲಬೇಕು.ಇತರರನ್ನು ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯ ತೋರಿ ವಶಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಾನಂ ಪ್ರಿಯವಾಕ್ ಸಹಿತಮ್ ಜ್ಞಾನಮಗರ್ವಂ ಕ್ಷಮಾನ್ವಿತಂ ಶೌರ್ಯಂ | ತ್ಯಾಗಸಹಿತಂ ಚ ವಿತ್ತಂ ದುರ್ಲಭಮೇತತ್ ಚತುಷ್ಟಯಂ ಲೋಕೇ || |
| ಪ್ರಿಯವಾದ ಮಾತಿನೊಡನೆ ಮಾಡುವ ದಾನ, ಅಹಂಕಾರವಿಲ್ಲದ ಜ್ಞಾನ, ಕ್ಷಮೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ಶೌರ್ಯ ಮತ್ತು ತ್ಯಾಗದೊಡನೆ ಕೂಡಿರುವ ಐಶ್ವರ್ಯ ಇವು ನಾಲ್ಕು ಗುಣಗಳು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬಹಳ ದುರ್ಲಭ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ತಾಲಂ ವಿನಾ ರಾಗಃ ಯಥಾ ಮಾನಂ ವಿನಾ ನೃಪಂ | ಯಥಾ ಮದಂ ವಿನಾ ಹಸ್ತೀ ತಥಾ ಜ್ಞಾನಂ ವಿನಾ ಯತಿಃ || |
| ತಾಳವಿಲ್ಲದ ರಾಗ ಹೇಗೋ, ಮಾನವಂತನಲ್ಲದ ರಾಜನು ಹೇಗೋ, ಮದೋದಕವೇ ಇಲ್ಲದ ಆನೆಯು ಹೇಗೋ ಹಾಗೆಯೇ ಜ್ಞಾನ ಶೂನ್ಯನಾದ ಯತಿಯು ಉಪಯುಕ್ತ ವಾದವುಗಳಲ್ಲ (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶಕ್ತಿ ವೈಕಲ್ಯ ನಮ್ರಸ್ಯ ನಿಸ್ಸಾರತ್ವಾಲ್ಲಘೀಯಸಃ | ಜನ್ಮಿನೋ ಮಾನಹೀನಸ್ಯ ತೃಣಸ್ಯ ಚ ಸಮಾ ಗತಿಃ || |
| ಹುಲ್ಲು ಕಡ್ಡಿಯು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಬಗ್ಗುತ್ತದೆ, ಸಾರವಿಲ್ಲ ಆದುದರಿಂದ ಹಗುರವಾಗಿದೆ, ಅದರಂತೆ ಮಾನವಿಲ್ಲದ ಮಾನವನು ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಸೇವಕನಾಗಿ, ಹಣವಿಲ್ಲದೇ ಹುಲ್ಲುಕಡ್ಡಿಗೆ ಸಮವಾಗುತ್ತಾನೆ. |
| ರಾಜ್ಯಸ್ಯ ಭುಮೇರ್ವಿತ್ತಸ್ಯ ಸ್ತ್ರಿಯಾ ಮಾನಸ್ಯ ತೇಜಸಃ | ಮಾನಿನೋನ್ಯಸ್ಯ ವಾ ಹೇತೋಃ ಶ್ರೀಮದಾಂಧಾಃ ಕ್ಷಿಪಂತಿ ಹಿ || |
| ರಾಜ್ಯಕ್ಕಾಗಿ, ಭೂಮಿಗಾಗಿ, ಹಣಕ್ಕಾಗಿ, ಹೆಂಗಸಿಗಾಗಿ, ಮಾನಕ್ಕಾಗಿ, ತೇಜಸ್ಸಿಗಾಗಿ ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯಾದರೂ ಸಂಪತ್ತಿನ ಸೊಕ್ಕಿನಿಂದ ಕುರುಡಾಗಿರುವವರು ಮಾನವಂತರನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. |
| ನ ಚಂದ್ರೇಣ ನ ಚೌಷಧ್ಯಾ ನ ಸೂರ್ಯೇಣ ನ ವಹ್ನಿನಾ | ಸಾಮ್ನೈವ ವಿಲಯಂ ಯಾತಿ ವಿದ್ವೇಷ ಪ್ರಭವಂ ತಮಃ || |
| ಹಗೆಯತನದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಕತ್ತಲೆ, ಚಂದ್ರನಿಂದಾಗಲೀ, ಮೂಲಿಕೆಯಿಂದಾಗಲೀ, ಸೂರ್ಯನಿಂದಾಗಲೀ ಬೆಂಕಿಯಿಂದಾಗಲೀ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ; ಅದು ಕೇವಲ ಸಾಮೋಪಾಯಗಳಿಂದಲೇ ನಾಶ ಹೊಂದುವುದು. |
| ಪಾದೋsಧರ್ಮಸ್ಯ ಕರ್ತಾರಂ ಪಾದಃ ಸಾಕ್ಷಿಣಮೃಚ್ಛತಿ | ಪಾದಃ ಸಭಾಸದಃ ಸರ್ವಾನ್ ಪಾದೋ ರಾಜಾನಮೃಚ್ಛತಿ || |
| ಸಭೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಅಧರ್ಮ ನಡೆದು ಅದನ್ನು ಯಾರೂ ವಿರೋಧಿಸದೇ ಇದ್ದರೆ ಅಧರ್ಮದ ಕಾಲುಭಾಗ ಮಾಡಿದವನಿಗೂ, ಕಾಲುಭಾಗ ಸಾಕ್ಷಿಗೂ, ಕಾಲುಭಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಸಭ್ಯರಿಗೂ, ಕಾಲುಭಾಗ ಅರಸನಿಗೂ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. |
| ಅನಾಗತವಿಧಾತಾ ಚ ಪ್ರತ್ಯುತ್ಪನ್ನ ಮತಿಸ್ತಥಾ । ದ್ವಾವೇತೌ ಯದ್ಭವಿಷ್ಯೋ ವಿನಶ್ಯತಿ ॥ |
| ವಿಪತ್ತು ಬರುವ ಮೊದಲೇ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವವನು ಹಾಗೂ ಸಮಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಹಾಗೆ ಬುದ್ಧಿಯನ್ನು ಓಡಿಸುವವನು ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಸುಖವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಆಗುವುದಾಗಲಿ ಮುಂದೆ ನೊಡಿಕೊಳ್ಳೋಣ ಎನ್ನುವವರು ನಾಶ ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ. |
| ಯಃ ಸುಂದರಃ ತದ್ವನಿತಾ ಕುರೂಪಾ ಯಾ ಸುಂದರೀ ಸಾ ಪತಿರೂಪಹೀನಾ | ಯತ್ರೋಭಯಂ ತತ್ರ ದರಿದ್ರತಾ ಚ ವಿಧೇರ್ವಿಚಿತ್ರಾಣಿ ವಿಚೇಷ್ಟಿತಾನಿ || |
| ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಸುಂದರಾಂಗನ ಮಡದಿ ಸುಂದರಿಯಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ ,ಹಾಗೆ ಸುಂದರಾಂಗಿಗೆ ಸುಂದರ ಪುರುಷನು ಸಿಗುವುದು ಅಪರೂಪ,ಅಪರೂಪವಾಗಿ ಸುಂದರವಾದ ದಂಪತಿಯನ್ನು ಕಾಣಬಹುದು, ಹಾಗಾಗಿದ್ದರೆ ಸಾಮಾನ್ಯವಾಗಿ ಅವರು ಕಡುಬಡವರಾಗಿರುತ್ತಾರೆ .ಇದೇ ವಿಧಾತನ ಆಟ |
| ಮಹಾಜನಸ್ಯ ಸಂಸರ್ಗಃ ಕಸ್ಯ ನೋನ್ನತಿಕಾರಕಃ | ಪದ್ಮಪತ್ರಸ್ಥಿತಂ ತೋಯಂ ಧತ್ತೇ ಮುಕ್ತಾಫಲಶ್ರಿಯಮ್ ॥ |
| ನೀರಲ್ಲೆ ಇರುವ ತಾವರೆಯ ಎಲೆಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ ನೀರ ಹನಿ ಮುತ್ತಿನಂತೆ ಹೊಳೆಯುವ ಹಾಗೆ , ಯಾರಿಗೆ ಉತ್ತಮರ ಸಂಗ ಅನುಕೂಲಕಾರಿಯಲ್ಲ? ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ |
| ಸರ್ವಥಾ ಸುಕರಂ ಮಿತ್ರಂ ದುಷ್ಕರಂ ಪರಿಪಾಲನಮ್ | ಅನಿತ್ಯತ್ವಾತ್ತು ಚಿತ್ತಾನಾಂ ಮತಿರಲ್ಪೇ$ಪಿ ಭಿದ್ಯತೇ || |
| ಮಿತ್ರನನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸುವದು ಸುಲಭ. ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವದು ಮಾತ್ರ ಕಷ್ಟ. ಮನಸ್ಸು ಚಂಚಲವಾದ್ದರಿಂದ ಅಲ್ಪಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ನೇಹವು ಕೆಟ್ಟುಹೋಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದಿಸಂತಿ ಗುಣಾಃ ಪುಂಸಾಂ ವಿಕಸಂತ್ಯೇವ ತೇ ಸ್ವಯಮ್ | ನ ಹಿ ಕಸ್ತೂರಿಕಾಮೋದಃ ಶಪಥೇನ ವಿಭಾವ್ಯತೇ|| -ಕುವಲಯಾನಂದ |
| ಜನರಲ್ಲಿ ಸದ್ಗುಣಗಳಿದ್ದರೆ ಅವು ತಾವಾಗಿಯೇ ಪ್ರಕಾಶಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಕಸ್ತೂರಿಯ ಸುಗಂಧವನ್ನು ಯಾರೂ ಬಲಾತ್ಕಾರದಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವದಿಲ್ಲವಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಾಸ್ತಿ ವಿದ್ಯಾ ಸಮಂ ಚಕ್ಷುಃ ನಾಸ್ತಿ ಸತ್ಯಸಮಂ ತಪಃ| ಮಹಾಭಾರತ, ಶಾಂತಿ, ೧೭೫-೩೫ ನಾಸ್ತಿ ರಾಗಸಮಂ ದಃಖಂ ನಾಸ್ತಿ ತ್ಯಾಗಸಮಂ ಸುಖಮ್|| |
| ವಿದ್ಯೆಗೆ ಸಮನಾದ ಇನ್ನೊಂದು ಕಣ್ಣಿಲ್ಲ. ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ತಪಸ್ಸಿಲ್ಲ.ಆಸಕ್ತಿಗೆ ಸಮನಾದ ದುಃಖವಿಲ್ಲ. ತ್ಯಾಗಕ್ಕೆ ಸಮವಾದ ಸುಖವಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀಭಕ್ತವೃಂದ ) |
| ಕೋರ್ಥಃ ಪುತ್ರೇಣ ಜಾತೇನ ಯೋ ನ ವಿದ್ವಾನ್ನ ಧಾರ್ಮಿಕಃ| ಕಾಣೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ ಕಿಂ ವಾ ಚಕ್ಷುಃ ಪೀಡೈವ ಕೇವಲಮ್| - -ಹಿತೋಪದೇಶ,೧-೧೨ |
| ವಿಂದ್ವಾಸನಾಗಲೀ,ಧಾರ್ಮಿಕನಾಗಲೀ ಆಗದೇ ಇರುವ ಪುತ್ರನು ಹುಟ್ಟಿ ತಾನೇ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ? ಕುರುಡು ಕಣ್ಣಿನಿಂದೇನು ಪ್ರಯೋಜನ? ಕೇವಲ ಕಣ್ಣು ಬೇನೆಯೇ ಸರಿ.! (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅತಿಪರಿಚಯಾದವಜ್ಞಾ ಸಂತತಗಮನಾದನಾದರೋ ಭವತಿ | ಮಲಯೇ ಭಿಲ್ಲಪುರಂಧ್ರೀ ಚಂದನತರುಕಾಷ್ಠಮಿಂಧನಂ ಕುರಿತೇ || |
| ಪರಿಚಯವಿರುವ ಅತಿಯಾದರೆ ಉಪೇಕ್ಷೆಯುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಯಾವಾಗಲೂ ಹೋಗುತ್ತಿದ್ದರೆ ಆದರವಿರುವದಿಲ್ಲ. ಮಲಯಗಿರಿಯಲ್ಲಿ ಬೇಡತಿಯು ಶ್ರೀಗಂಧದ ಮರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಗೆ (ಸೌದೆ) ಯಾಗಿ ಬಳಸುತ್ತಾಳೆ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸುಜನೋ ನ ಯಾತಿ ವೈರಂ ಪರಹಿತಬುದ್ಧಿರ್ವಿನಾಶಕಾಲೇsಪಿ | ಛೇದೇsಪಿ ಚಂದನತರುಃ ಸುರಭಯತಿ ಮುಖಂ ಕುಠಾರಸ್ಯ || |
| ಇತರರಿಗೆ ಒಳ್ಳೆಯದಾಗಲೆಂದು ಬಯಸುವ ಒಳ್ಳೆಯವನು ನಾಶವೊದಗುವ ಸಮಯದಲ್ಲಿಯೂ ದ್ವೇಶವನ್ನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲ. ಶ್ರೀಗಂಧದಮರ ಕತ್ತರಿಸಿದಾಗಲೂ ಕೊಡಲಿಯ ಬಾಯನ್ನು ಸುವಾಸನೆ ಉಳ್ಳದ್ದಾಗಿ ಮಾಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಉತ್ಸಾಹಸಂಪನ್ನಂ ಅದೀರ್ಘಸೂತ್ರಮ್ ವ್ಯಸನೇಷ್ವಸಕ್ತಮ್ l ಶೂರಂ ಕೃತಜ್ಞಂ ದೃಢಸೌಹೃದಂ ಚ ಲಕ್ಷ್ಮೀಃ ಸ್ವಯಂ ಯಾತಿ ನಿವಾಸಹೇತೋಃ ll |
| ಧನಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ಧನ ಅರ್ಜನೆಯ ಆಸಕ್ತಿ ಉಳ್ಳವನನ್ನು ಅರಸಿ ಬರುತ್ತಾಳೆ, ಯಾರು ಆಲಸಿ ಯಾಗದೆ, ಮುಂದಾಲೊಚನೆಯಿಂದ ,ಯಾವುದೇ ದುರಭ್ಯಾಸಕ್ಕೆ ಬಲಿಯಾಗದೆ,ಧೈರ್ಯವಂತನಾಗಿ ಇತರರ ಸ್ನೇಹವನ್ನು ಬಯಸುವವನಾಗಿ ಇರುತ್ತಾನೆಯೋ, ಅಂತಹವನಿಗೆ ಲಕ್ಷ್ಮಿಯು ತಾನಾಗಿಯೇ ಒಲಿಯುತ್ತಾಳೆ.(ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸದ್ಭಾವೇನ ಜಯೇನ್ಮಿತ್ರಂ ಸದ್ಭಾವೇನ ಚ ಬಾಂಧವಾನ್| ಸ್ತ್ರೀಭೃತ್ಯಾನ್ ದಾನಮಾನಾಭ್ಯಾಂ ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯೇನೇತರಂ ಜನಮ್|| |
| ಒಳ್ಳೆತನದಿಂದ ಸ್ನೇಹಿತರನ್ನೂ ಬಂಧುಗಳನ್ನೂ ಒಲಿಸಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಸ್ತ್ರೀಯರನ್ನೂ ಸೇವಕರನ್ನೂ ದಾನ ಮತ್ತು ಗೌರವ ಕೊಟ್ಟು ಗೆಲ್ಲಬೇಕು.ಇತರರನ್ನು ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯ ತೋರಿ ವಶಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಾನಂ ಪ್ರಿಯವಾಕ್ ಸಹಿತಮ್ ಜ್ಞಾನಮಗರ್ವಂ ಕ್ಷಮಾನ್ವಿತಂ ಶೌರ್ಯಂ | ತ್ಯಾಗಸಹಿತಂ ಚ ವಿತ್ತಂ ದುರ್ಲಭಮೇತತ್ ಚತುಷ್ಟಯಂ ಲೋಕೇ || |
| ಪ್ರಿಯವಾದ ಮಾತಿನೊಡನೆ ಮಾಡುವ ದಾನ, ಅಹಂಕಾರವಿಲ್ಲದ ಜ್ಞಾನ, ಕ್ಷಮೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ಶೌರ್ಯ ಮತ್ತು ತ್ಯಾಗದೊಡನೆ ಕೂಡಿರುವ ಐಶ್ವರ್ಯ ಇವು ನಾಲ್ಕು ಗುಣಗಳು ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಬಹಳ ದುರ್ಲಭ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಾರಣಾನ್ಮಿತ್ರತಾಂ ಯಾತಿ ಕಾರಣಾದೇತಿ ಶತ್ರುತಾಂ | ತಸ್ಮಾನ್ಮಿತ್ರತ್ವಮೇವಾತ್ರ ಯೋಜ್ಯಂ ವೈರಂ ನ ಧೀಮತಾ || |
| ಯಾವುದಾದರೊಂದು ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಸ್ನೇಹವುಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅಂಥ ಯಾವುದೋ ಕಾರಣದಿಂದಲೇ ಶತ್ರುತ್ವವೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಆದುಂದರಿಂದ ಬುದ್ಧಿವಂತನಾದವನು ಸ್ನೇಹವನ್ನೇ ಇಲ್ಲಿ ಸಾಧಿಸಬೇಕು. ದ್ವೇಷವನ್ನಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ತಾಲಂ ವಿನಾ ರಾಗಃ ಯಥಾ ಮಾನಂ ವಿನಾ ನೃಪಂ | ಯಥಾ ಮದಂ ವಿನಾ ಹಸ್ತೀ ತಥಾ ಜ್ಞಾನಂ ವಿನಾ ಯತಿಃ || |
| ತಾಳವಿಲ್ಲದ ರಾಗ ಹೇಗೋ, ಮಾನವಂತನಲ್ಲದ ರಾಜನು ಹೇಗೋ, ಮದೋದಕವೇ ಇಲ್ಲದ ಆನೆಯು ಹೇಗೋ ಹಾಗೆಯೇ ಜ್ಞಾನ ಶೂನ್ಯನಾದ ಯತಿಯು ಉಪಯುಕ್ತ ವಾದವುಗಳಲ್ಲ (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶಕ್ತಿ ವೈಕಲ್ಯ ನಮ್ರಸ್ಯ ನಿಸ್ಸಾರತ್ವಾಲ್ಲಘೀಯಸಃ | ಜನ್ಮಿನೋ ಮಾನಹೀನಸ್ಯ ತೃಣಸ್ಯ ಚ ಸಮಾ ಗತಿಃ || |
| ಹುಲ್ಲು ಕಡ್ಡಿಯು ಗಟ್ಟಿಯಾಗಿಲ್ಲವಾದ್ದರಿಂದ ಬಗ್ಗುತ್ತದೆ, ಸಾರವಿಲ್ಲ ಆದುದರಿಂದ ಹಗುರವಾಗಿದೆ, ಅದರಂತೆ ಮಾನವಿಲ್ಲದ ಮಾನವನು ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಸೇವಕನಾಗಿ, ಹಣವಿಲ್ಲದೇ ಹುಲ್ಲುಕಡ್ಡಿಗೆ ಸಮವಾಗುತ್ತಾನೆ |
| ರಾಜ್ಯಸ್ಯ ಭುಮೇರ್ವಿತ್ತಸ್ಯ ಸ್ತ್ರಿಯಾ ಮಾನಸ್ಯ ತೇಜಸಃ | ಮಾನಿನೋನ್ಯಸ್ಯ ವಾ ಹೇತೋಃ ಶ್ರೀಮದಾಂಧಾಃ ಕ್ಷಿಪಂತಿ ಹಿ || |
| ರಾಜ್ಯಕ್ಕಾಗಿ, ಭೂಮಿಗಾಗಿ, ಹಣಕ್ಕಾಗಿ, ಹೆಂಗಸಿಗಾಗಿ, ಮಾನಕ್ಕಾಗಿ, ತೇಜಸ್ಸಿಗಾಗಿ ಅಥವಾ ಬೇರೆ ಯಾವ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿಯಾದರೂ ಸಂಪತ್ತಿನ ಸೊಕ್ಕಿನಿಂದ ಕುರುಡಾಗಿರುವವರು ಮಾನವಂತರನ್ನು ತಿರಸ್ಕರಿಸುತ್ತಾರೆ. |
| ನ ಚಂದ್ರೇಣ ನ ಚೌಷಧ್ಯಾ ನ ಸೂರ್ಯೇಣ ನ ವಹ್ನಿನಾ | ಸಾಮ್ನೈವ ವಿಲಯಂ ಯಾತಿ ವಿದ್ವೇಷ ಪ್ರಭವಂ ತಮಃ || |
| ಹಗೆಯತನದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಕತ್ತಲೆ, ಚಂದ್ರನಿಂದಾಗಲೀ, ಮೂಲಿಕೆಯಿಂದಾಗಲೀ, ಸೂರ್ಯನಿಂದಾಗಲೀ ಬೆಂಕಿಯಿಂದಾಗಲೀ ಹೋಗುವುದಿಲ್ಲ; ಅದು ಕೇವಲ ಸಾಮೋಪಾಯಗಳಿಂದಲೇ ನಾಶ ಹೊಂದುವುದು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಾದೋsಧರ್ಮಸ್ಯ ಕರ್ತಾರಂ ಪಾದಃ ಸಾಕ್ಷಿಣಮೃಚ್ಛತಿ | ಪಾದಃ ಸಭಾಸದಃ ಸರ್ವಾನ್ ಪಾದೋ ರಾಜಾನಮೃಚ್ಛತಿ || |
| ಸಭೆಯೊಂದರಲ್ಲಿ ಅಧರ್ಮ ನಡೆದು ಅದನ್ನು ಯಾರೂ ವಿರೋಧಿಸದೇ ಇದ್ದರೆ ಅಧರ್ಮದ ಕಾಲುಭಾಗ ಮಾಡಿದವನಿಗೂ, ಕಾಲುಭಾಗ ಸಾಕ್ಷಿಗೂ, ಕಾಲುಭಾಗ ಎಲ್ಲಾ ಸಭ್ಯರಿಗೂ, ಕಾಲುಭಾಗ ಅರಸನಿಗೂ ಸಲ್ಲುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ |
| ಅನಾಗತವಿಧಾತಾ ಚ ಪ್ರತ್ಯುತ್ಪನ್ನ ಮತಿಸ್ತಥಾ । ದ್ವಾವೇತೌ ಯದ್ಭವಿಷ್ಯೋ ವಿನಶ್ಯತಿ ॥ |
| ವಿಪತ್ತು ಬರುವ ಮೊದಲೇ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಿಸುವವನು ಹಾಗೂ ಸಮಯಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಹಾಗೆ ಬುದ್ಧಿಯನ್ನು ಓಡಿಸುವವನು ಇವರಿಬ್ಬರೂ ಸುಖವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾರೆ. ಆದರೆ ಆಗುವುದಾಗಲಿ ಮುಂದೆ ನೊಡಿಕೊಳ್ಳೋಣ ಎನ್ನುವವರು ನಾಶ ಹೊಂದುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂತ ಏವ ಸತಾಂ ನಿತ್ಯಮಾಪತ್ತರಣಹೇತವಃ| ಗಜಾನಾಂ ಪಂಕಮಗ್ನಾನಾಂ ಗಜಾ ಏವ ಧುರಂಧರಾಃ|| |
| ಸಂತರನ್ನು ಕಷ್ಟಗಳಿಂದ ಪಾರುಮಾಡಲು ಕಾರಣರಾದವರು ಸಜ್ಜನರೇ. ಕೆಸರಿನಲ್ಲಿ ಸಿಕ್ಕಿಹಾಕಿಕೊಂಡ ಆನೆಗಳನ್ನು ಮೇಲೆಳೆಯಬಲ್ಲವು ಆನೆಗಳೇ ತಾನೆ? (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಜನನೀಜಠರವ್ಯಾಧಿರ್ಬಂಧೂನಾಮಾಧಿರಪಗುಣಃ ಪುರುಷಃ| ಏತತ್ಕೃತೋ ಧರಿತ್ರ್ಯಾ ಭಾರೋ ಹರಿಣಾಪ್ಯನಪನೇಯಃ|| |
| ಗುಣಹೀನನಾದ ಮನುಷ್ಯನು ತಾಯಿಯ ಗರ್ಭಕ್ಕೆ ಬಂದ ಒಂದು ವ್ಯಾಧಿ. ಬಂಧುಗಳಿಗೆ ಮನೋರೋಗ, ಅವನಿಂದಾಗುವ ಭೂಭಾರವನ್ನು ವಿಷ್ಣುವೂ ಹೋಗಲಾಡಿಸಲಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಾತಂಜಲೇ ವಿಷ್ಣುಪದಾಪಗಾಯಾಃ ಪಾತಂಜಲೇ ಚಾಪಿ ನಯೇsವಗಾಹಂ| ಆಚಕ್ಷತೇ ಶುದ್ಧಿದಮಾಪ್ರಸೂತೇ- ರಾsಚಕ್ಷತೇ ರಾಗಮಧೋಕ್ಷಜೇ ಚ|| |
| ಗಂಗಾಜಲದ ಸ್ನಾನವೂ, ಪತಂಜಲಿಯು ರಚಿಸಿರುವ ಮಹಾಭಾಷ್ಯದ ಅಭ್ಯಾಸವೂ,ಭಗವಂತನಲ್ಲಿ ದೃಢವಾದ ಭಕ್ತಿಯೂ,ಹುಟ್ಟಿದ ವೇಳೆಯಿಂದ ಸಾಯುವವರೆಗೂ ಮನುಷ್ಯನ ಮಾತನ್ನು, ದೇಹವನ್ನು ಮತ್ತು ಮನಸ್ಸನ್ನು ಶುದ್ಧಿಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ಪೃಶನ್ನಪಿ ಗಜೋ ಹಂತಿ ಜಿಘ್ರನ್ನಪಿ ಭುಜಂಗಮಃ । ಹಸನ್ನಪಿ ನೃಪೋ ಹಂತಿ ಮಾನಯನ್ನಪಿ ದುರ್ಜನಃ ॥ |
| ಆನೆ ಮುಟ್ಟುವುದರಿಂದಲೇ ಜನರನ್ನು ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ, ಸರ್ಪವು ಮೂಸಿ ನೋಡುವುದರಿಂದಲೇ ಕೊಲ್ಲುತ್ತದೆ, ರಾಜನಾದವನು ಮಂದಹಾಸಬೀರುತ್ತಲೇ ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾನೆ, ಹಾಗೆಯೇ ದುರ್ಜನರಾದವರು ಗೌರವ ತೋರುತ್ತಲೇ ಕೊಲ್ಲುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶುಕವದ್ ಭಾಷಣಂ ಕುರ್ಯಾದ್ ಬಕವದ್ಧ್ಯಾನಮಾಚರೇತ್| ಅಜವಚ್ಚರ್ವಣಂ ಕುರ್ಯಾದ್ ಗಜವತ್ ಸ್ನಾನಮಾಚರೇತ್|| |
| ಗಿಳಿಯಂತೆ ಮಾತಾಡಬೇಕು. ಬಕದಂತೆ ಧ್ಯಾನಮಾಡಬೇಕು. ಮೇಕೆಯಂತೆ ಅಗಿಯಬೇಕು. ಆನೆಯಂತೆ ಸ್ನಾನಮಾಡಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶರ್ಕರಾಸ್ವಾದಮತ್ತೇನ ಮಕ್ಷಿಕಾ ಚೇದುಪೇಕ್ಷ್ಯತೇ| ಸಾಕಂ ಪ್ರವಿಶ್ಯ ಜಠರಂ ವಿಪತ್ತಿಂ ತನುತೇ ನ ಕಿಮ್|| |
| ಸಕ್ಕರೆಯನ್ನು ರುಚಿನೋಡುವ ಸಂತೋಷದಲ್ಲಿ ನೊಣವನ್ನು ಗಮನಿಸದೇಹೋದರೆ,ಅದು ಹೊಟ್ಟೆಯೊಳಗೆ ಹೋಗಿ ತೊಂದರೆ ಕೊಡುವುದಿಲ್ಲವೇ? (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಜರಾ ರೂಪಂ ಹರತಿ ಹಿ ಧೈರ್ಯಮಾಶಾ ಮೃತ್ಯುಃ ಪ್ರಾಣಾನ್ ಧರ್ಮಚರ್ಯಾಮಸೂಯಾ l ಕಾಮೋ ಹ್ರಿಯಂ ವೃತ್ತಮನಾರ್ಯಸೇವಾ ಕ್ರೋಧಃ ಶ್ರಿಯಂ ಸರ್ವಮೇವಾಭಿಮಾನಃ ll |
| ವೃದ್ಧಾಪ್ಯ ವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸೌಂದರ್ಯ ಕಿತ್ತುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ , ಅದೇ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಅತಿಯಾದ ತಾಳ್ಮೆ ಭರವಸೆಯನ್ನು ದೂರಮಾಡುತ್ತದೆ. ಸಾವು ಜೀವನದ ಉಸಿರು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ,ಧಾರ್ಮಿಕ ಪ್ರಜ್ಞೆಯಿಂದ ಅಸೂಯೆ ದೂರವಾಗುತ್ತದೆ,ಅತಿಯಾದ ಕಾಮ ಲೈಂಗಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆ ಮನಸಿನ ಶಾಂತಿಯನ್ನು ದೂರಮಾಡುತ್ತದೆ, ಕೆಟ್ಟವ್ಯಕ್ತಿಯ ಸಹವಾಸ ಕೆಲಸಕ್ಕೆ ಸಂಚಕಾರ, ಯಾವಾಗಲೂ ಕೋಪ ಸಮೃದ್ಧಿ ಮತ್ತು ಸಂತೋಷವನ್ನು ದೂರಮಾಡುತ್ತದೆ,ಅಹಂಕಾರ ಮತ್ತು ಹೆಮ್ಮೆ ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕಳೆದುಕೊಳ್ಳುವಂತೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ. |
| ನ ಚಾಗಮಾದೃತೇ ಧರ್ಮಸ್ತರ್ಕೇಣ ವ್ಯವತಿಷ್ಠತೇ| ಋಷೀಣಾಮಪಿ ಯಜ್ಞಾನಂ ತದಪ್ಯಾಗಮಪೂರ್ವಕಮ್ || |
| ಶಾಸ್ತ್ರದ ನೆರವಿಲ್ಲದೆ ಬರಿಯ ತರ್ಕದಿಂದ ಧರ್ಮವು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳ್ಳುವುದಿಲ್ಲ. ಋಷಿಗಳ (ಧರ್ಮ) ಜ್ಞಾನವೂ ಸಹ ಶಾಸ್ತ್ರಪೂರ್ವಕವಾದದ್ದು. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಚಾರೋ ಯಸ್ಯ ವಿಚಾರಶ್ಚ ರಾಜ್ಞೋ ನಾಸ್ತೀಕ್ಷಣದ್ವಯಂ | ತಸ್ಯಾಂಧದುಗ್ಧವದ್ರಾಜ್ಯಂ ಮಂತ್ರಿಮಾರ್ಜಾಲಗೋಚರಮ್|| |
| ಗೂಢಚಾರ,ವಿಚಾರ,ಇವೆರಡು ರಾಜನ ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳು. ಅವು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಆ ರಾಜನ ರಾಜ್ಯವು, ಕುರುಡನೆದುರಿಗಿನ ಹಾಲಿನಂತೆ, ಮಂತ್ರಿಯೆಂಬ ಬೆಕ್ಕಿನ ಪಾಲಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಲಸ್ಯಂ ಹಿ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಶರೀರಸ್ಥೋ ಮಹಾನ್ ರಿಪುಃ । ನಾಸ್ತ್ಯುದ್ಯಮಸಮೋ ಬಂಧುಃ ಕುರ್ವಾಣೋ ನಾವಸೀದತಿ ॥ |
| ಆಲಸ್ಯವು ಮನುಷ್ಯರ ಶರೀರದೊಳಗೇ ಇರುವ ದೊಡ್ಡ ಶತ್ರು. ಹಾಗೆಯೇ ಉದ್ಯೋಗಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ಬಂಧುವೂ ಇಲ್ಲ. ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಿರುವವನು ಎಂದಿಗೂ ಕೆಡುವುದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ತದಾತ್ವೇ ನೂತನಂ ಸರ್ವಂ ಆಯತ್ಯಾಂ ಚ ಪುರಾತನಂ | ನ ದೋಷಾಯೈ ತದುಭಯಂ ನ ಗುಣಾಯ ಚ ಕಲ್ಪತೇ || |
| ಪ್ರತಿಯೊಂದೂ ಸಹ ಅದರ ಕಾಲಕ್ಕೆ ಅದು ಹೊಸದಾಗಿರುತ್ತದೆ, ಕಾಲ ಕಳೆದರೆ ಹಳೆಯದಾಗುತ್ತದೆ. ಆದುದರಿಂದ ಹೊಸತನವಾಗಲೀ ಹಳೆಯತನವಾಗಲೀ ಗುಣದೋಷಗಳಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವುದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶುಷ್ಕೇಣೈಕೇನ ವೃಕ್ಷೇಣ ವನಂ ಪುಷ್ಪಿತ ಪಾದಪಂ । ಕುಲಂ ಚಾರಿತ್ರ ಹೀನೇನ ಪುರುಷೇಣೇವ ದಹ್ಯತೇ ॥ |
| ಒಂದೇ ಒಂದು ಒಣಗಿದ ಮರವಿದ್ದರೂ ಕಾಡುಗಿಚ್ಚಿನಿಂದ ತಾನು ಉರಿದು ಹೂಗಳಿಂದ ತುಂಬಿರುವ ಹಸಿರು ಮರಗಳ ವನವನ್ನೇ ದಹಿಸಿ ಬಿಡುತ್ತದೆ. ಒಬ್ಬನೇ ಒಬ್ಬ ಕೆಟ್ಟನಡತೆಯುಳ್ಳ ಮನುಷ್ಯನಿಂದ ಇಡೀ ಕುಲವು ಕೆಟ್ಟ ಹೆಸರನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಜಾತ ಮಾತ್ರಂ ನ ಯಃ ಶತ್ರುಂ ವ್ಯಾಧಿಂ ಚ ಪ್ರಶಮಂ ನಯೇತ್| ಮಹಾಬಲೋsಪಿ ತೇನೈವ ವೃದ್ಧಿಂ ಪ್ರಾಪ್ಯ ಸ ಹನ್ಯತೇ || |
| ಯಾರು ಶತ್ರುವನ್ನೂ ರೋಗವನ್ನೂ ಹುಟ್ಟಿದ ಕೂಡಲೇ ನಾಶಗೊಳಿಸುವುದಿಲ್ಲವೋ ಅಂಥವನು ಎಷ್ಟೇ ಬಲಶಾಲಿಯಾಗಿದ್ದರೂ ವೃದ್ಧಿ ಹೊಂದಿದ ಶತ್ರು ಹಾಗೂ ರೋಗ ದಿಂದಲೇ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಡುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ವರ್ಗೋ ಧನಂ ವಾ ಧಾನ್ಯಂ ವಾ ವಿದ್ಯಾಃ ಪುತ್ರಾಸ್ಸುಖಾನಿ ಚ| ಗುರುವೃತ್ತನುರೋಧೇನ ನ ಕಿಂಚಿದಪಿ ದುರ್ಲಭಮ್|| |
| ಸ್ವರ್ಗವಾಗಲೀ, ಹಣವಾಗಲೀ, ಧಾನ್ಯವಾಗಲೀ, ವಿದ್ಯೆಯಾಗಲೀ, ಮಕ್ಕಳಾಗಲೀ, ಸುಖವಾಗಲೀ, ಯಾವುದೇ ಆಗಲೀ ಗುರುಭಕ್ತಿಯುಳ್ಳವನಿಗೆ ದುರ್ಲಭವಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಲೋಭಮೂಲಾನಿ ಪಾಪಾನಿ ವ್ಯಾಧಯೋ ರಸಮೂಲಕಾಃ | ಸ್ನೇಹಮೂಲಾನಿ ದುಃಖಾನಿ ತ್ರೀಣಿ ತ್ಯಕ್ತ್ವಾ ಸುಖೀ ಭವೇತ್ || |
| ಪಾಪಗಳಿಗೆ ಆಸೆ ಮೂಲ.ರೋಗಗಳಿಗೆ ರಸವು ಮೂಲ. ದುಃಖಕ್ಕೆ ಆಸಕ್ತಿಯೇ ಮೂಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಮೂರನ್ನೂ ತ್ಯಜಿಸಿ ಸುಖಿಯಾಗಿರಬೇಕು. ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ |
| ಯಥಾ ಪ್ರಯಾಂತಿ ಸಂಯಾತಿ ಸ್ರೋತೋವೇಗೇನ ವಾಲುಕಾಃ| ಸಂಯುಜ್ಯಂತೇ ವಿಯುಜ್ಯಂತೇ ತಥಾ ಕಾಲೇನ ದೇಹಿನಃ|| |
| ಪ್ರವಾಹದ ವೇಗದಿಂದ ಮರಳಿನ ರಾಶಿ ಕೊಚ್ಚಿಹೋಗುತ್ತದೆ.ಮತ್ತೆ ಒಂದು ಕಡೆ ಸೇರುತ್ತದೆ. ಹಾಗೆ ಕಾಲಮಹಿಮೆಯಿಂದ ಜನರು ಒಂದೆಡೆ ಸೇರುತ್ತಾರೆ ಮತ್ತೆ ಅಗಲುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಹಿ ಪೂರಯಿತುಂ ಶಕ್ಯಃ ಲೋಭಃ ಪ್ರೀತ್ಯಾ ಕಥಂಚನ | ನಿತ್ಯ ಗಂಭೀರತೋಯಾಭಿರಾಪಗಾಭಿರಿವಾಂಬುಧಿಃ|| |
| ಯಾವಾಗಲೂ ನೀರಿನಿಂದ ತುಂಬಿಕೊಂಡಿರುವ ನದಿಗಳು ಸಮುದ್ರವನ್ನು ಹೇಗೆ ತುಂಬಲಾರವೋ ಹಾಗೆಯೇ ಲೋಭವನ್ನು ಪ್ರೀತಿಯಿಂದ ಹೇಗಾದರೂ ತುಂಬುವುದು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಸ್ನಾನಮಾಚರೇದ್ಭುಕ್ತ್ವಾ ನಾತುರೋ ನ ಮಹಾನಿಶಿ| ನ ವಾಸೋಭಿಃ ಸಹಾಜಸ್ರಂ ನಾವಿಜ್ಞಾತೇ ಜಲಾಶಯೇ|| -ಮನುಸ್ಮೃತಿ, ೪-೧೨೯ |
| ಊಟವಾದ ಕೂಡಲೇ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬಾರದು. ಅಂತೆಯೇ ರೋಗಿಯೂ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಕೂಡದು. ಅರ್ಧರಾತ್ರಿಯಲ್ಲೂ , ಅದೇ ರೀತಿ ಉಟ್ಟ ಬಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿಯೂ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬಾರದು. ಪರಿಚಯವಿಲ್ಲದ {ಆಳ, ಸುಳಿ ಮುಂತಾದ} ಕೊಳ, ಬಾವಿ , ಕೆರೆಗಳಲ್ಲಿಳಿದು ಸ್ನಾನ ಮಾಡಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಲ್ಪಾನಾಮಪಿ ವಸ್ತೂನಾಂ ಸಂಹತಿಃ ಕಾರ್ಯಸಾಧಿಕಾ| ತೃಣೈರ್ಗುಣಮಾಪನ್ನೈರ್ಬಧ್ಯಂತೇ ಮತ್ತದಂತಿನಃ|| |
| ಅಲ್ಪವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳೂ ಸಹ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದಾಗ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತೆವೆ. ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಹೊಸೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಹುಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಮದ್ದಾನೆಗಳು ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ :ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಗುಣಸ್ಯ ಹತಂ ರೂಪಂ ಅಶೀಲಸ್ಯ ಹತಂ ಕುಲಂ | ಅಸಿದ್ಧೇಸ್ತು ಹತಾ ವಿದ್ಯಾ ಅಭೋಗಸ್ಯ ಹತಂ ಧನಂ || |
| ಗುಣವಿಲ್ಲದವನ ರೂಪ, ಶೀಲಕಳೆದುಕೊಂಡವನ ಕುಲ, ಕಲಿತ ವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಿಪಡೆದುಕೊಳ್ಳದವನ ವಿದ್ಯೆ, ಸಕಲೈಶ್ವರ್ಯವಿದ್ದೂ ಅನುಭವಿಸದವನ ಸಂಪತ್ತು ಇವೆಲ್ಲ ಇದ್ದೂ ಸತ್ತಂತೆ (ಮೃತಸಮಾನ) (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಿಮಪ್ಯಸ್ತಿ ಸ್ವಭಾವೇನ ಕಿಂ ಸುನಂರಮಸುಂದರಂ | ಯದೇವ ರೋಚತೇ ಯಸ್ಮ್ಯೈ ತದ್ಭವೇತ್ತಸ್ಯ ಸುಂದರಂ|| |
| ಸ್ವಭಾವತಃ ಸುಂದರವಾದದ್ದು ಮತ್ತು ಕುರೂಪಿಯಾದದ್ದು ಎಂದು ಏನಾದರೂ ಇದೆಯೇನು? ಯಾರಿಗೆ ಯಾವುದು ಇಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅವರಿಗೆ ಅದೇ ಸುಂದರ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಮಂತಿ ಫಲಿತಾ ವೃಕ್ಷಾಃ ನಮಂತಿ ಚ ಬುಧಾಜನಾಃ| ಶುಷ್ಕ ಕಾಷ್ಠಾನಿ ಮೂರ್ಖಾಶ್ಚ ಭಿದ್ಯಂತೇ ನ ನಮಂತಿಚ || |
| ಹಣ್ಣು ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಮರಗಳು ಬಾಗುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಜನರೂ ಸಹ ಬಾಗಿ ನೆಡೆಯುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಒಣಗಿದ ಮರಗಳೂ ಮತ್ತೂ ಮೂರ್ಖರು ಖಂಡಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆಯೇ ಹೊರತು ಬಾಗುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ವಯಂ ಮಹೇಶಃ ಶ್ವಶುರೋ ನಗೇಶಃ ಸಖಾ ಧನೇಶಸ್ತನಯೋ ಗಣೇಶಃ | ತಥಾಪಿ ಭಿಕ್ಷಾಟನಮೇವ ಶಂಭೋ: ಬಲೀಯಸೀ ಕೆವಲಮೀಶ್ವರೆಚ್ಚಾ || |
| ತಾನು ಸ್ವತಃ ಮಹೇಶ, ಮಾವನು ಪರ್ವತೇಶ್ವರ, ಮಿತ್ರನಂತು ಧನವಂತನಾದ ಕುಬೇರ, ಮಗನು ಗಣೇಶ. ಹೀಗಿದ್ದರೂ ಶಂಭುವಿಗೆ ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಯೇ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. ವಿಧಿಯ ಇಚ್ಚೆಯ ಮುಂದೆ ಎಲ್ಲವು ಶೂನ್ಯ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಸ್ಥಿರಂ ಕ್ಷಣಮಪ್ಯೇಕಮ್ ಉದಕಂ ತು ಯಥೋರ್ಮಿಭಿಃ | ವಾತಾಹತಂ ತಥಾ ಚಿತ್ತಂ ತಸ್ಮಾತ್ತಸ್ಯ ನ ವಿಶ್ವಸೇತ್ || ದ. ಸ್ಮೃ. ೭_೨೯. |
| ಗಾಳಿಯು ಬೀಸುತ್ತಿರುವಾಗ ನೀರು ಅಲೆಗಳಿಂದ ಒಂದು ಕ್ಷಣವೂ ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮನಸ್ಸೂ ಕೂಡಾ ಹಾಗೆಯೇ ಆದುದರಿಂದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ನಂಬಲೇ ಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಾರಿದ್ರ್ಯ ರೋಗ ದುಃಖಾನಿ ಬಂಧನ ವ್ಯಸನಾನಿ ಚ | ಆತ್ಮಾಪರಾಧ ವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಫಲಾನ್ಯೇತಾನಿ ದೇಹಿನಾಮ್ || |
| ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ಬಡತನ, ರೋಗ, ದುಃಖ, ಬಂಧನ ವ್ಯಸನ ಮೊದಲಾದವುಗಳು ತಾವು ಮಾಡಿದ ಅಪರಾಧವೆಂಬ ಮರದ ಹಣ್ಣುಗಳು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಯೋಗೋ ಹಿ ವಿಯೋಗಸ್ಯ ಸಂಸೂಚಯತಿ ಸಂಭವಮ್ | ಅನತಿಕ್ರಮಣೀಯಸ್ಯ ಜನ್ಮ ಮೃತ್ಯೋರಿವಾಗಮಮ್ || |
| ಒಬ್ಬರನ್ನು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಭೇಟಿಯಾಗುವುದು ವಿಯೋಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರದ ಸಾವಿನ ಆಗಮನವನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅವಯಃ ಕೇವಲಕವಯಃ ಕೇವಲಧೀರಾಸ್ತು ಕೇವಲಂ ಕೀರಂ | ಕವಯಃ ಪಂಡಿತಕವಯಃ ತಾನವಮಂತಾ ತು ಕೇವಲಂ ಗವಯಃ|| |
| ಕೇವಲ ಕವಿತೆಯನ್ನು ಬಲ್ಲೆನೆನ್ನುವರು ಕುರಿಗಳು. ಸುಮ್ಮನೆ ಓದಿ ಪಂಡಿತರಾದವರು ಗಿಣಿಗಳು. ವಿಷಯವನ್ನರಿತ ಕವಿಗಳೇ ನಿಜವಾದ ಕವಿಗಳು .ಅವರನ್ನು ಅವಮಾನ ಗೊಳಿಸುವವನು ಕೇವಲ ಮೃಗ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ಥಿತ್ಯತಿಕ್ರಾಂತಿಭೀರೂಣಿ ಸ್ವಚ್ಚಾನ್ಯಾಕುಲಿತಾನ್ಯಪಿ | ತೋಯಾನಿ ತೋಯರಾಶೀನಾಂ ಮನಾಂಸಿ ಚ ಮನಸ್ವಿನಾಮ್ || |
| ಗಂಭೀರತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ದೊಡ್ಡವರ ಮನಸ್ಸು ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ಮೀರುವುದಕ್ಕೆ ಹೆದರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ತೊಂದರೆಗಳುಂಟಾದರೂ ಸಹ ನಿಷ್ಕಲ್ಮ (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶರತಲ್ಪಮಧಿಶಯಾನಾತ್ ಭೀಷ್ಮಾದಾಕರ್ಣ್ಯ ಧರ್ಮಜೋ ಧರ್ಮಾನ್| ದುಃಖಂ ಜಹೌ ದುರತಂ ಪ್ರಷ್ಟವ್ಯಾಃ ಸತ್ಪಥಂ ವೃದ್ಧಾಃ|| - ಗುಮಾನಿಕವಿಯ ಉಪದೇಶಶತಕ-೩೬ |
| ಶರತಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಮಲಗಿದ್ದ ಭೀಷ್ಮನಿಂದ ಧರ್ಮರಾಜನು ಧರ್ಮೋಪದೇಶಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ದುರಂತವಾದ(ದಾಯಾದಿ, ಬಂಧುಗಳ ಸಾವು ನೋವು )ದುಃಖವನ್ನು ನೀಗಿಕೊಂಡನು. ಸನ್ಮಾರ್ಗದ ಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ಹಿರಿಯರನ್ನು ಕೇಳಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದುಃಖಂ ಚ ಜನ್ಮದುರಿತಂ ಚ ದೃಢಾಮವಿದ್ಯಾಮ್ | ಹಾ ಹಂತ ಹಂತಿ ಪರಮಾ ಹರಿಭಕ್ತಿರೇಕಾ || ಏಕೋsಪಿ ರಾಘವಶರಃ ಕಿಲ ಸಪ್ತ ಸಾಲಾನ್ | ಶೈಲಂ ರಸಾತಲಮಪಿ ತ್ವರಯಾ ಬಿಭೇದ|| -ವಿಶ್ವಗುಣಾದರ್ಶ- ೧೫೦* |
| ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನ ಒಂದೇ ಒಂದು ಬಾಣವು ಹೇಗೆ ಏಳು ಸಾಲವೃಕ್ಷಗಳನ್ನೂ, ಬೆಟ್ಟವನ್ನೂ, ಪಾತಾಳವನ್ನೂ ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಭೇದಿಸಿಬಿಟ್ಟತೋ ಹಾಗೆಯೇ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ನಿಜವಾದ ಭಗವದ್ಭಕ್ತಿಯೊಂದೇ ದುಃಖವನ್ನೂ, ಜನನವನ್ನೂ, ಪಾಪಗಳನ್ನೂ ಹಾಗೂ ಸುತ್ತಲೂ ಕವಿದಿರುವ ಗಾಢವಾದ ಅಜ್ಞಾನವನ್ನೂ ನಾಶಮಾಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಚಾರ್ಯಾಶ್ಚ ಪಿತಾ ಚೈವ ಮಾತಾ ಭ್ರಾತಾ ಚ ಪೂರ್ವಜಃ | ನಾರ್ತೇ ನಾಪ್ಯವಮಂತವ್ಯಾ ಸಜ್ಜನೇನ ವಿಶೇಷತಃ || ಮನುಸ್ಮೃತಿ, ೨-೨೨೫ |
| ಸಜ್ಜನನಾದವನು ತಾನು ಎಷ್ಟೇ ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಸಹ ಆಚಾರ್ಯರನ್ನು, ತಂದೆ, ತಾಯಿ, ಅಣ್ಣ ಇವರುಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಚಿತಸ್ಯಾಪಿ ಮಹತಾ ವತ್ಸ ಕ್ಲೇಶೇನ ಮಾನವೈಃ | ಯಶಸಸ್ತಪಸಶ್ಚೈವ ಕ್ರೋಧೋ ನಾಶಕರಃ ಪರಃ| -ವಿಷ್ಣುಪುರಾಣ |
| ಬಹುವಾಗಿ ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಮಾನವನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ, ತಪಸ್ಸು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೋಪವು ನಾಶಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶಕ್ತಃ ಪರಜನೇ ದಾತಾ ಸ್ವಜನೇ ದುಃಖಜೀವಿನಿ| ಮಧ್ವಾಪಾತೋ ವಿಷಾಸ್ವಾದಃ ಸ ಧರ್ಮಪ್ರತಿರೂಪಕಃ || -ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೧೧-೯ |
| ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದವರು ಕೀರ್ತಿಗೋಸ್ಕರ ದಾನ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಧರ್ಮವಲ್ಲ. ಧರ್ಮದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಅದರ ಆರಂಭವು ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದು ಕೊನೆಗೆ ದುಃಖವನ್ನು ತಂದೊಡ್ಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನೋಪೇಕ್ಷಿತವ್ಯೋ ವಿದ್ವದ್ಭಿಃ ಶತ್ರುರಲ್ಪೋsಪ್ಯವಜ್ಞತಾ | ವಹ್ನಿರಲ್ಪೋsಪಿ ಸಂವೃದ್ಧಃ ಕುರುತೇ ಭಸ್ಮಸಾದ್ವನಮ್ || -ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಬಹಳ ಸಣ್ಣ ಶತ್ರುಗಳನ್ನೂ ಕೂಡ ಬುದ್ಧಿವಂತರಾದವರು ತಿಳಿಯದೇ ಉಪೇಕ್ಷಿಸಬಾರದು. ಬೆಂಕಿ ಬಳಹ ಸಣ್ಣದಿದ್ದರೂ ದೊಡ್ಡದಾದಾಗ ವನವನ್ನೇ ಸುಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ವಿತ್ತಮೇವ ಕಲೌ ನೃಣಾಂ ಜನ್ಮಾಚಾರಗುಣೋದಯಃ | ಧರ್ಮನ್ಯಾಯವ್ಯವಸ್ಥಾಯಾಂ ಕಾರಣಂ ಬಲಮೇವ ಹಿ || -ಭಾಗವತ ೧೨-೨-೨ |
| ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಕುಲ,ಆಚಾರ,ಗುಣಗಳಿಗೆ ಹಣವೇ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಧರ್ಮ, ನ್ಯಾಯವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಬಲವೇ ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಲಶುನೆ ಕುಸುಮಾಧಿವಾಸನಂ ಪಿಶುನೇ ಸಜ್ಜನತಾಪ್ರಸಂಜನಂ | ಶುನಿ ಕಿಂಚ ಶುಚಿತ್ವಕಲ್ಪನಂ ನ ವಿಧೇರಪ್ಯಧಿಕಾರಗೋಚರಂ || ಅನ್ಯೋಕ್ತಿಸ್ತಬಕ -೭೫ |
| ಬೆಳ್ಳುಳಿಯನ್ನು ಹೂವಿನಿಂದ ಸುವಾಸನೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು, ಚಾಡಿಕೋರ,ದುಷ್ಟರನ್ನು ಒಳ್ಳೆಯವರಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುವದು, ನಾಯಿಯನ್ನು ಶುದ್ಧವಾಗಿರುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು ವಿಧಿಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನೂ ಮೀರಿದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. (ಹುಟ್ಟು ಗುಣ ಬದಲಾಗುವದಿಲ್ಲ) *ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ* |
| ಯತ್ರ ನಾರ್ಯಸ್ತು ಪೂಜ್ಯಂತೇ ರಮಂತೇ ತತ್ರ ದೇವತಾಃ| ಯತ್ರೈತಾಸ್ತು ನ ಪೂಜ್ಯಂತೇ ಸರ್ವಾಸ್ತತ್ರಾಫಲಾಃ ಕ್ರಿಯಾಃ || ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೩-೫೭ |
| ಎಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಯರಿಗೆ ಗೌರವಸ್ಥಾನವಿದೆಯೋ ಅಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳು ಆನಂದದಿಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಎಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಯರಿಗೆ ಗೌರವವಿಲ್ಲವೋ ಅಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯಗಳೂ ವಿಫಲವಾಗುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಜ್ಞಾನಾದ್ಯದಿ ವಾ ಜ್ಞಾನಾತ್ಕೃತ್ವಾ ಕರ್ಮ ವಿಗರ್ಹಿತಮ್ | ತಸ್ಮಾದ್ವಿಮುಕ್ತಿಮನ್ವಿಚ್ಛನ್ ದ್ವಿತೀಯಂ ನ ಸಮಾಚರೇತ್|| -ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೧೧-೨೩೨ |
| ತಿಳಿದೋ ತಿಳಿಯದೆಯೋ ನಿಂದಿತಕರ್ಮ ಮಾಡಿದಮೇಲೆ ಆ ಪಾಪಕರ್ಮದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಹೊಂದಲು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂತಹ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸುವರ್ಣಪುಷ್ಪಾಂ ಪೃಥಿವೀಂ ಚಿನ್ವಂತಿ ಪುರುಷಾಸ್ತ್ರಯಃ| ಶೂರಶ್ಚ ಕೃತವಿದ್ಯಶ್ಚ ಯಶ್ಚ ಜಾನಾತಿ ಸೇವಿತುಮ್ || -ಮಹಾಭಾರತ |
| ಶೂರ, ವಿದ್ಯಾವಂತ ಮತ್ತು ಸೇವಾಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷ ಈ ಮೂವರೂ ಭೂಮಿಯೆಂಬ ಬಳ್ಳಿಯಿಂದ ಚಿನ್ನದ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಜ್ಞಾ ಕೇವಲಂ ತು ಬಹುಶ್ರುತಃ | ನ ಸ ಜಾನಾತಿ ಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಂ ದರ್ವೀ ಸೂಪರಸಾನಿವ || -ಮಹಾಭಾರತ, ಸಭಾ ೫೫-೧ |
| ಯಾರು ಸ್ವಯಂ ವಿಚಾರ ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದೇ ಬರೀ ಗ್ರಂಥಾವಲೋಕನದಿಂದ ಪಂಡಿತನಾಗಿರುವನೋ ಅವನಿಗೆ ಸೌಟಿಗೆ ಅಡಿಗೆಯ ರುಚಿಯು ತಿಳಿಯದಿರುವಂತೆ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ರಹಸ್ಯಾರ್ಥವು ತಿಳಿಯುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ಖನನ್ ಖನಿತ್ರೇಣ ನರೋ ವಾರ್ಯಧಿಗಚ್ಛತಿ | ತಥಾ ಗುರುಗತಾಂ ವಿದ್ಯಾಂ ಶುಶ್ರೂಷುರಧಿಗಚ್ಛತಿ || -ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೨-೨೧೮ |
| ಮನುಷ್ಯನು ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಗುದ್ದಲಿಯಿಂದ ಅಗೆಯುತ್ತಾ ಹೋದಂತೆ ಹೇಗೆ ನೀರನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೋ ಹಾಗೆಯೇ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತಾ ಮಾಡುತ್ತಾ ಗುರುವಿನಲ್ಲಿರುವ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಃ ಸತತಂ ಪರಿಪೃಚ್ಛತಿ ಶೃಣೋತಿ ಸಂಧಾರಯತ್ಯನಿಶಂ | ತಸ್ಯ ದಿವಾಕರಕಿರಣೈರ್ನಲಿನೀವ ವಿವರ್ಧತೇ ಬುದ್ಧಿಃ || -ಪಂಚತಂತ್ರ, ಅಪರೀಕ್ಷಿತಕಾರಕ-೮೭ |
| ಯಾರು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಂದೇಹವಿದ್ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ, ಉತ್ತರವನ್ನು ಲಕ್ಷಕೊಟ್ಟು ಕೇಳಿ, ಮನನಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೋ ಅವನ ಬುದ್ಧಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳಿಂದ ತಾವರೆಯು ಹೇಗೆ ಅರಳುವದೋ ಹಾಗೆಯೇ ಅವರ ಬುದ್ಧಿಯು ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏಕಂ ಹನ್ಯಾನ್ನ ವಾ ಹನ್ಯಾತ್ ಇಷುರ್ಮುಕ್ತೋ ಧನುಷ್ಮತಾ | ಬುದ್ಧಿರ್ಬುಧ್ಧಿಮತಃ ಸೃಷ್ಟಾ ಹಂತಿ ರಾಷ್ಟ್ರಂ ಸನಾಯಕಮ್ || -ಪಂಚತಂತ್ರ, ಮಿತ್ರಭೇದ -೨೧೫ |
| ಬಿಲ್ಲುಗಾರನು ಬಿಟ್ಟ ಬಾಣ ಒಬ್ಬನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬಹುದು ಅಥವಾ ಕೊಲ್ಲದೆಯೂ ಇರಬಹುದು.ಬುದ್ಧಿವಂತನು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಹೂಡಿದ ಸಂಚು ನಾಯಕನನ್ನೊಳಗೊಂಡು ರಾಷ್ಟವನ್ನೇ ನಾಶಮಾಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬ್ರಾಹ್ಮೇ ಮುಹೂರ್ತೇ ಚೋತ್ಥಾಯ ಚಿಂತಯೇದಾತ್ಮನೋ ಹಿತಮ್ | ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಾನ್ ಸ್ವೇ ಕಾಲೇ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ನ ಹಾಪಯೇತ್ || -ಯಾಜ್ಞವಲ್ಯ -೧-೧೧೫ |
| ಬ್ರಾಹ್ಮೀಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ತನಗೆ ಯಾವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು ಎಂಬುದನ್ನು ಆಲೋಚಿಸಿ ಆಯಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ,ಅರ್ಥ, ಕಾಮ ಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸಬೇಕು ಯಾವುದನ್ನೂ ಬಿಡಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಯೋಜನಶತಂ ದೂರಂ ವಾಹ್ಯಮಾನಸ್ಯ ತೃಷ್ಣಯಾ | ಸಂತುಷ್ಟಸ್ಯ ಕರಪ್ರಾಪ್ತೇsಪ್ಯರ್ಥೇ ಭವತಿ ನಾದರಃ || -ಹಿತೋಪದೇಶ, ಮಿತ್ರಲಾಭ -೧೧೩ |
| ಆಸೆಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿಸಲ್ಪಡುವವನಿಗೆ ನೂರು ಯೋಜನಗಳೂ ದೂರವಲ್ಲ. ಸಂತುಷ್ಟನಾದವನಿಗೆ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಹಣದಲ್ಲಿಯೂ ಆದರವಿರುವದಿಲ್ಲ. |
| ಸತ್ಸಂಗಶ್ಚ ವಿವೇಕಶ್ಚ ನಿರ್ಮಲಂ ನಯನದ್ವಯಮ್ | ಯಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ನರಃ ಸೋsಂಧಃ ಕಥಂ ನ ಸ್ಯಾದಮಾರ್ಗಗಃ || ಗರುಡಪುರಾಣ ೧೬-೫೭ |
| ಸಜ್ಜನರ ಸಂಗ ಮತ್ತು ವಿವೇಕ ಇವೆರಡೂ ಸ್ವಚ್ಛವಾದ ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳಿದ್ದಂತೆ. ಇವೆರೆಡು ಇಲ್ಲದವನು ಅಂಧನಂತೆಯೇ. ಅಂತವನು ಕೆಟ್ಟ ದಾರಿ ತುಳಿದರೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನು? ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸತ್ಸಂಗ ಮಾಡಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬಾಲೋ ವಾ ಯದಿ ವಾ ವೃದ್ಧೋ ಯುವಾ ವಾ ಗೃಹಮಾಗತಃ | ತಸ್ಯ ಪೂಜಾ ವಿಧಾತವ್ಯಾ ಸರ್ವತ್ರಾಭ್ಯಾಗತೋ ಗುರುಃ || -ಹಿತೋಪದೇಶ ಮಿತ್ರಲಾಭ -೭೯ |
| ಮನೆಗೆ ಬಂದವನು ಬಾಲಕನೇ ಆಗಿರಲಿ, ವೃದ್ಧನೇ ಆಗಿರಲಿ, ಯುವಕನಾದರೂ ಆಗಿರಲಿ, ಅವನಿಗೆ ಸತ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು. ಯಾವಾಗಲೂ ಅಭ್ಯಾಗತನು ಗುರುವಿಗೆ ಸಮಾನ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಬಾಂಧವಾನಾಂ ವಾ ಮಿತ್ರಾಣಾಂ ವಾ ಕ್ಷಯೇ ಭವೇತ್ | ನಾಹಂ ತತ್ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀಯಾಂ ಭಕ್ಷಾನ್ ವಿಷಕೃತಾನಿವ || -ರಾಮಾಯಣ ಅಯೋದ್ಯಾ ೯೨-೪ |
| ಬಾಂಧವರಿಗಾಗಲೀ, ಮಿತ್ರರಿಗಾಗಲೀ ಹಾಳಾಗುವುದರಿಂದ ದೊರಕುವ ಹಣವನ್ನು ನಾನು ಎಂದಿಗೂ ಮುಟ್ಟಲಾರೆ. ಅದು ವಿಷಮಿಶ್ರಿತ ಅನ್ನದಂತೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತೇನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮೃದೋಃ ಪರಿಭವೋ ನಿತ್ಯಂ ವೈರಂ ತೀಕ್ಷ್ಣಸ್ಯ ನಿತ್ಯತಃ | ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ತದ್ವಯಂ ತಸ್ಮಾತ್ ಮಧ್ಯಾಂ ವೃತ್ತಿಂ ಸಮಾಶ್ರಯೇತ್ || -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಮೆತ್ತಗಿರುವವನು ಯಾವಾಗಲೂ ಅಪಮಾನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾನೆ, ಉಗ್ರನಾಗಿದ್ದರೆ ವೈರಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಎರಡನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು ಮಧ್ಯರೀತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಾನುತಿಷ್ಠತಿ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಭಯೇಷು ನ ಬಿಭೇತಿ ಚ| ಕ್ಷಿಪ್ತಂ ರಾಜ್ಯಾಚ್ಯುತೋ ದೀನಸ್ತ್ರಣೈಸ್ತುಲ್ಯೋ ಭವೇದಿಹ|| |
| ಯೋಗ್ಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಯಾವನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವೋ, ಭಯಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆತಂಕಪಡುವುದಿಲ್ಲವೋ, ಅಂಥವನು ಬಹು ಬೇಗನೆ ರಾಜ್ಯಭ್ರಷ್ಟನಾಗುತ್ತಾನೆ; ಹುಲ್ಲುಕಡ್ಡಿಗೆ ಸಮನಾಗುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯಂ ಸ್ವಜನೇ ದಯಾ ಪರಿಜನೇ ಶಾಠ್ಯಂ ಸದಾ ದುರ್ಜನೇ | ಪ್ರೀತಿಃ ಸಾಧುಜನೇ ನಯೋ ನೃಪಜನೇ ವಿದ್ವಜ್ಜನೇ ಚಾರ್ಜವಮ್|| ಶೌರ್ಯಂ ಶತ್ರುಜನೇ ಕ್ಷಮಾ ಗುರುಜನೇ ಕಾಂತಾಜನೇ ದೃಷ್ಟತಾ||| ಯೇ ಚೈವಂ ಪುರುಷಾಃ ಕಲಾಸು ಕುಶಲಾಸ್ತೇಷ್ವೆವ ಲೋಕಸ್ಥಿತಿಃ|||| |
| ಬಂಧು ಜನರಲ್ಲಿ ಯುಕ್ತರೀತಿಯಲ್ಲಿ ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯ, ಬಂಧುವಲ್ಲದ ಇತರ ಜನರಲ್ಲಿ ಅನುಕಂಪ ದಯೆ, ಮೋಸಮಾಡುವ ದುರ್ಜನರ ವಿಶಯದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾದ ದುರ್ನೀತಿ, ಸಾಧು,ಸಜ್ಜನರಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ, ರಾಜರಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನ ಅನುಸರಿಸಿ ನೆಡೆಯುವ ನಯ, ವಿದ್ವಜ್ಜನರಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚುಮರೆಯಿಲ್ಲದೆ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಸರಳವರ್ತನೆ, ಶತ್ರುಗಳಲ್ಲಿ ಪರಾಕ್ರಮ,ಗುರುಹಿರಿಯರಲ್ಲಿ ತಾಳ್ಮೆ,ಸ್ತ್ರೀಯರ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ದಿಟ್ಟತನ,ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಪುಣರಾದ ಪುರುಷರು (ವಿದ್ವಾಂಸರು) ಯಾರೋ ಅವರಿಂದಲೇ ಲೋಕದ ನಡವಳಿಕೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಉಳಿಯುವದು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಜ್ಞಃ ಸುಖಮಾರಾಧ್ಯಃ ಸುಖತರಮಾರಾಧ್ಯತೇ ವಿಶೇಷಜ್ಞಃ| ಜ್ಞಾನಲವದುರ್ವಿದಗ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಪಿ ನರಂ ನ ರಂಜಯತಿ || |
| ಏನೂ ಅರಿಯದವನಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಬಹುದು. ಹಲವಾರು ವಿಷಯವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರಿತವನಿಗೆ ಯಾವ ಶ್ರಮವೂ ಇಲ್ಲದೇ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಬಹುದು. ಆದರೆ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪವಾಗಿ ಪಡೆದು ತಾನೊಬ್ಬ ಪಂಡಿತನೆಂದು ಮೋಹಗೊಂಡಿರುವ ಮೂರ್ಖನನ್ನು ಚತುರ್ಮುಖ ಬ್ರಹ್ಮನು ಸಂತೋಷಗೊಳಿಸಲಾರ.(ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾರ) (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದಾ ಕಿಂಚಿಜ್ಜ್ಞೋಹಂ ಗಜ ಇವ ಮದಾಂಧಃ ಸಮಭವಂ| ತದಾಸರ್ವಜ್ಞೋಸ್ಮೀತ್ಯಭವದಪಲಿಪ್ತಂ ಮಮ ಮನಃ || ಉದಾ ಕಿಂಚಿತ್ ಕಿಂಚಿತ್ ಬುಧಜನಸಕಾಶಾದವಗತಂ ||| ತದಾ ಮೂರ್ಖೋಸ್ಮೀತಿ ಜ್ವರ ಇವ ಮದೋ ಮೇ ವ್ಯಪಗತಃ|||| |
| ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಪಡೆದಿದ್ದಾಗ ನಾನು ಆನೆಯಂತೆ ಮದಾಂಧನಾಗಿದ್ದೆ. ನಾನು ಸರ್ವಜ್ಞ ಎಂದು ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ಆಗ ಗರ್ವ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆದರೆ ನಂತರದಲ್ಲಿ ವಿದ್ವಜ್ಜನರ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದಾಗಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪವಾಗಿ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಮೂಡಿದಾಗ ಛೆ ನಾನು ಏನೂ ಅರಿಯದ ಮೂರ್ಖನಲ್ಲವೇ ಎಂಬ ಭಾವಹುಟ್ಟಿ ಜ್ವರ ಇಳಿದು ಹೋಗುವಂತೆ ನನ್ನ ಮದವೂ ಕಳೆದುಹೋಯಿತು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅತಿ ರಮಣೀಯೆ ಕಾವ್ಯೆ ಪಿಶುನೋನ್ವೆಷಯತಿ ದೂಷಣಾನ್ಯೆವ| ಅತಿ ರಮಣೀಯೆ ವಪುಷಿ ವ್ರಣಮೇವ ಹಿ ಮಕ್ಷಿಕಾನಿಕರಃ|| |
| ಹೇಗೆ ನೊಣಗಳ ಗುಂಪು ಸುಂದರ ದೇಹದ ಮೇಲಿನ ಗಾಯವನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತದೆಯೊ ಹಾಗೆ ಮಲಿನ ಮನಸಿನವರು ಉತ್ತಮ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ತಪ್ಪು ಹುಡುಕುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಲಾಯನೈರ್ನಾಪಯಾತಿ ನಿಶ್ಚಲಾ ಭವಿತವ್ಯತಾ| ದೇಹಿನಃ ಪುಚ್ಚಸಂಲೀನಾ ವಹ್ನಿಜ್ವಾಲೇನ ಪಕ್ಷಿಣಃ|| |
| ನಡೆಯಲೇಬೇಕಾದ ವಿಧಿಯನ್ನು ಓಡಿದರೂ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹಕ್ಕಿಯು ಬಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಯಿದ್ದರೆ ಎಲ್ಲಿ ಹಾರಿದರೂ ಅದು ಅಪಾಯದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸರ್ವಥಾ ಸುಕರಂ ಮಿತ್ರಂ ದುಷ್ಕರಂ ಪರಿಪಾಲನಂ | ಅನಿತ್ಯತ್ವಾತ್ತು ಚಿತ್ತಾನಾಂ ಮತಿರಲ್ಪೇಪಿ ಭಿದ್ಯತೇ || |
| ಮಿತ್ರನನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸುವದು ಸುಲಭ. ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವದು ಮಾತ್ರ ಕಷ್ಟ. ಮನಸ್ಸು ಚಂಚಲವಾದ್ದರಿಂದ ಅಲ್ಪಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ನೇಹವು ಕೆಟ್ಟುಹೋಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದಮಿ ದಶಂತಿ ದಶನಾ ರಸನಾ ತತ್ಸ್ವಾದಮನುಭವತಿ | ಪ್ರಕೃತಿರಿಯಂ ವಿಮಲಾನಾಂ ಕ್ಲಿಶ್ಯಂತಿ ಯದನ್ಯ ಕಾರ್ಯೇಷು|| |
| ಹಲ್ಲುಗಳು ಯಾವುದನ್ನು ಜಗಿಯುತ್ತದೆ(ಅಗೆಯುತ್ತದೆ) ಯೋ ಅವುಗಳ ರುಚಿಯನ್ನು ನಾಲಿಗೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಸತ್ಪುರುಷರು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಬೇರೆಯವರ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದಿಸಂತಿ ಗುಣಾಃ ಪುಂಸಾಂ ವಿಕಸಂತ್ಯೆವ ತೇ ಸ್ವಯಂ| ನಹಿಕಸ್ತೂರಿಕಾಮೋದಃ ಶಪಥೆನ ವಿಭಾವ್ಯತೆ|| |
| ಜನರಲ್ಲಿ ಸದ್ಗುಣಗಳಿದ್ದರೆ ಅವು ತಾವಾಗಿಯೇ ಪ್ರಕಾಶಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಕಸ್ತೂರಿಯ ಸುಗಂಧವನ್ನು ಯಾರೂ ಬಲಾತ್ಕಾರದಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವದಿಲ್ಲವಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪ್ರಥಮವಯಸಿ ಪೀತಂ ತೋಯಮಲ್ಪಂ ಸ್ಮರಂತಃ ಶಿರಸಿ ನಿಹಿತಭಾರಾ ನಾರಿಕೇಲಾ ನರಾಣಾಂ| ದದತಿ ಜಲಮನಲ್ಪಾ ಸ್ವಾದಮಾಜೀವಿತಾಂತಂ ನ ಹಿ ಕೃತಮುಪಕಾರಂ ಸಾಧವೋ ವಿಸ್ಮರಂತಿ || |
| ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕುಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ನೀರನ್ನು ನೆನೆದು ತೆಂಗಿನಮರಗಳು ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರ ಹೊತ್ತು ಬದುಕಿರುವವರೆಗೂ ಬಹಳರುಚಿಯಾದ ಎಳನೀರನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರವನ್ನು ಸಜ್ಜನರು ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಾಚಃ ಕಾಂಚನ ಸಂಸರ್ಗಾತ್ ದತ್ತೇ ಮಾರಕತೀಂ ದ್ಯುತಿಂ| ತಥಾ ಸತ್ಸಂನಿಧಾನೇನ ಮೂರ್ಖೋ ಯಾತಿ ಪ್ರವೀಣತಾಮ್ || |
| ಚಿನ್ನದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಗಾಜೂಸಹ ಮರಕತ (ರತ್ನ) ದ ಕಾಂತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತದೆ.ಹಾಗೆಯೇ ಸಜ್ಜನರ ಸಹವಾಸದಿಂದ ಮೂರ್ಖನೂ ಸಹ ಪ್ರವೀಣತೆಯನ್ನ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕರ್ಮಣಾ ಜಾಯತೇ ಸರ್ವಂ ಕರ್ಮೈವ ಗತಿಸಾಧನಂ| ತಸ್ಮಾತ್ಸರ್ವ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಸಾಧು ಕರ್ಮಸಮಾಚರೇತ್ || |
| ಕರ್ಮದಿಂದಲೇ ಎಲ್ಲವೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ಮವೇ ನಮ್ಮ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಗತಿಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನೇ ಮಾಡಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪೂರ್ವೇ ವಯಸಿ ತತ್ ಕುರ್ಯಾತ್ ಯೇನ ವೃದ್ಧಃ ಸುಖಂ ವಸೇತ್ ಯಾವಜ್ಜೀವೇನ ತತ್ ಕುರ್ಯಾತ್ ಯೇನ ಪ್ರೇತ್ಯ ಸುಖಂ ವಸೇತ್ || |
| ವಯಸ್ಸಾದಮೇಲೆ ಯಾವುದರಿಂದ ಸುಖವಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವೋ ಅದನ್ನ ಯೌವನದಲ್ಲಿ ಮಾಡಬೇಕು (ಸಾಧಿಸಬೇಕು) ಪರಲೋಕದಲ್ಲಿ ಯಾವುದರಿಂದ ಸುಖ ಇದೆಯೋ ಅದನ್ನ ಇಹದಲ್ಲಿ (ಬದುಕಿರುವಾಗ) ಮಾಡಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ರತ್ನಾಕರಃ ಕಿಂ ಕುರುತೇ ಸ್ವರತ್ನೈಃ ವಿಂಧ್ಯಾಚಲಃ ಕಿಂ ಕರಿಭಿಃ ಕರೋತಿ ಶ್ರೀಖಂಡಖಂಡೈಃ ಮಲಯಾಚಲಃ ಕಿಂ ಪರೋಪಕಾರಾಯ ಸತಾಂ ವಿಭೂತಯಃ || |
| ರತ್ನಗಳನ್ನು ತನ್ನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡ ಸಮುದ್ರವು ಆ ರತ್ನಗಳನ್ನೇನು ಮಾಡುತ್ತದೆ? ವಿಂಧ್ಯಪರ್ವತವು ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಆನೆಗಳಿಂದ ಏನು ಮಾಡುತ್ತದೆ? ಮಲಯಪರ್ವತವು ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀಗಂಧಮರಗಳನ್ನೇನು ಮಾಡುತ್ತದೆ? ಸತ್ಪುರುಷರ ಸಂಪತ್ತು ಇತರರ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿಯೇ ವಿನಿಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| "ನಾಸ್ತಿ ವಿದ್ಯಾಸಮಂ ಚಕ್ಷು: ನಾಸ್ತಿ ಸತ್ಯಸಮ: ತಪ:| ನಾಸ್ತಿ ರಾಗಸಮಂ ದು:ಖಂ ನಾಸ್ತಿ ತ್ಯಾಗಸಮಂ ಸುಖಮ್ ||" "ವಿದ್ಯೆಗೆ ಸಮನಾದ ಕಣ್ಣಿಲ್ಲ. ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ತಪಸ್ಸಿಲ್ಲ. ರಾಗಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ದು:ಖವಿಲ್ಲ. ತ್ಯಾಗಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ಸುಖವಿಲ್ಲ." |
| "ವಿದ್ಯಾವಂತನಾಗದೆ ಕಣ್ಣಿದ್ದರೂ ಕುರುಡನಂತೆಯೇ. ಕುರುಡನೂ ವಿದ್ಯಾವಂತನಾಗಿದ್ದರೆ ಅವನು ಕುರುಡನಲ್ಲ. ಮಾನವನಿಗೆ ವಿದ್ಯೆಯೇ ನಿಜವಾದ ಕಣ್ಣು. ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವಂತನಾಗಿ ಬಾಳಿದರೆ ಅದರ ಮುಂದೆ ಯಾವ ತಪಸ್ಸೂ ಕಡಿಮೆಯೇ." "ದು:ಖಕ್ಕೆ ಮೂಲ ಯಾವುದು? ಇದು ನನ್ನದು, ನನ್ನದು ಎಂಬ ಅನುರಾಗ. ನನ್ನದೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಕಿಂಚಿತ್ ನೋವಾಗುವುದನ್ನೂ ಮನ ಸಹಿಸದು.ಮಿತಿಮೀರಿದ ಪ್ರೀತಿಯೇ ಅನುರಾಗ. ಅದರಿಂದಲೇ ದು:ಖ. ನನ್ನದೇನೂ ಇಲ್ಲ, ಅವನದೇ ಎಲ್ಲಾ, ಎಂದು ಎಲ್ಲಾ ಆ ಭಗವಂತನದೇ ಎಂದು ತಿಳಿದರೆ ದು:ಖಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಲ್ಲಿ?" "ನನಗಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಮಾಡಿಕೊಂಡರೂ ಇನ್ನೂ ಬೇಕೆಂಬ ಅತೃಪ್ತಿ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕೈಲಾಗದವನಿಗೆ ಒಂದಿಷ್ಟು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿ ನೋಡಿ, ಅವನ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ನಲಿವು ಕಂಡಾಗ ಆಗುವ ಸಂತೋಷಕ್ಕಿಂತ ಬೇರೆ ಏನು ಬೇಕು?" (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಸಾ ಸಭಾ ಯತ್ರ ನ ಸಂತಿ ವೃದ್ದಾ ನ ತೇ ವೃದ್ಧಾ ಯೇ ನ ವದಂತಿ ಧರ್ಮಂ | ನಾಸೌ ಧರ್ಮೋ ಯತ್ರ ನ ಸತ್ಯಮಸ್ತಿ ನ ತತ್ ಸತ್ಯಂ ಯತ್ ಛಲೇನಾಭ್ಯುಪೇತಮ್ || |
| ಎಲ್ಲಿ ವೃದ್ಧರಿಲ್ಲವೋ ಅದು ಸಭೆಯೇ ಅಲ್ಲ. ಯಾರು ಧರ್ಮವನ್ನು ನುಡಿಯುವದಿಲ್ಲವೋ ಅವರು ವೃದ್ಧರೇ ಅಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವಿಲ್ಲವೋ ಅದು ಧರ್ಮವೇ ಅಲ್ಲ. ಯಾವುದು ಹಟದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದೋ ಅದು ಸತ್ಯವಲ್ಲ (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಮಂತ್ರಮಕ್ಷರಂ ನಾಸ್ತಿ ವನಸ್ಪತಿರನೌಷಧಂ ಅಯೋಗ್ಯಃ ಪುರುಷೋ ನಾಸ್ತಿ ಯೋಜಕಸ್ತತ್ರ ದುರ್ಲಭಃ |
| ಮಂತ್ರವಲ್ಲದ ಅಕ್ಷರವಿಲ್ಲ ಔಷಧವಲ್ಲದ ಮೂಲಿಕೆಯಿಲ್ಲ ಅಯೋಗ್ಯನಾದ ಮನುಷ್ಯನೂ ಇಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡುವ ಯೋಜಕನು ದುರ್ಲಭ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಗುಣವದ್ವಸ್ತು ಸಂಸರ್ಗಾದ್ಯಾತಿ ಸ್ವಲ್ಪೊಪಿ ಗೌರವಂ ಪುಷ್ಪಮಾಲಾನುಷಂಗೇಣ ಸೂತ್ರಂ ಶಿರಸಿ ಧಾರ್ಯತೇ || |
| ಗುಣವುಳ್ಳ ವಸ್ತುವಿನ ಸಂಗದಿಂದ ಅಲ್ಪನೂ ಸಹ ಗೌರವವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಹೂಮಾಲೆಯೊಡನೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ದಾರವು ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಧರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪ್ರಾಯಃ ಸಂಪ್ರತಿ ಕೋಪಾಯ ಸನ್ಮಾರ್ಗಸ್ಯೋಪದೇಶನಂ ವಿಲೂನನಾಸಿಕಸ್ಯೇವ ಯದ್ವದಾದರ್ಶದರ್ಶನಂ | |
| ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ನೆಡೆದುಕೋ ಎಂದು ಉಪದೇಶಿಸುವದು ಕೋಪವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮೂಗುಕಳೆದುಕೊಂಡವನಿಗೆ ಕನ್ನಡಿ ತೋರಿಸುವದು ಅಪರಾಧವಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದುರ್ಜನಃ ಪರಿಹರ್ತವ್ಯೋ ವಿದ್ಯಯಾಲಂಕೃತೋಪಿ ಸನ್ ಮಣಿನಾ ಭೂಷಿತಃ ಸರ್ಪಃ ಕಿಮಸೌ ನ ಭಯಂಕರಃ |
| ವಿದ್ಯೆಯಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟರೂ ದುರ್ಜನರಾದವರನ್ನ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಬೇಕು. ರತ್ನದಿಂದ ಅಲಂಕೃತವಾದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹಾವು ಭಯಂಕರವಲ್ಲವೇ ? (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪರಚ್ಛಿದ್ರೇಷು ಹೃದಯಂ ಪರವಾರ್ತಾಸು ಚ ಶ್ರವಃ| ಪರಮರ್ಮಣಿ ವಾಚಂ ಚ ಖಲನಾಮಸೃಜದ್ವಿಧಿಃ|| |
| ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ದೋಷವನ್ನು ಹುಡುಕುವದರಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು, ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಕೇಳುವದರಲ್ಲಿ ಕಿವಿ, ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಮರ್ಮಭೇದಕವಾಗುವ ಮಾತು ಈ ಮೂರನ್ನು ದುರ್ಜನರಿಗಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಿಂ ದಾತುರಖಿಲೈರ್ದೋಷೈಃ ಕಿಂ ಲುಬ್ಧಸ್ಯಾಖಿಲೈರ್ಗುಣೈಃ | ನಲೋಭಾದಧಿಕೋ ದೋಷೋ ನದಾನಾದಧಿಕೋ ಗುಣಃ || |
| ದಾನಿಯಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ದೋಷಗಳಿದ್ದರೇನು? ಲೋಭಿಯಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಗುಣಗಳಿದ್ದರೇನು? ಲೋಭಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ದೋಷವಿಲ್ಲ ದಾನಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗುಣವಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅನಾಗತ ವಿಧಾನಂತು ಕರ್ತವ್ಯಂ ಶುಭಮಿಚ್ಛತಾಂ | ಆಪದಾಶಂಕಮಾನೇನ ಪುರುಷೇಣ ವಿಪಶ್ಛಿತಾ || |
| ಮುಂದೆ ಅನರ್ಥವು ಸಂಭವಿಸಬಹುದೆಂಬ ಶಂಕೆಯಿದ್ದಾಗ ಶುಭವನ್ನು ಬಯಸುವ ವಿವೇಕಿಯು ಮೊದಲೇ ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಚಿಂತಿಸಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ವಭಾವೋ ನೋಪದೇಶೇನ ಶಕ್ಯತೇ ಕರ್ತುಮನ್ಯಥಾ | ಸುತಪ್ತಮಪಿ ಪಾನೀಯಂ ಪುನರ್ಗಚ್ಛತಿ ಶೀತತಾಮ್ || |
| ಉಪದೇಶಮಾಡುವದರಿಂದ ಒಬ್ಬನ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು(ಹುಟ್ಟುಗುಣ) ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಹೇಗೆ ನೀರನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕುದಿಸಿದರೂ ಅದು ಮತ್ತೆ ತಣ್ಣಗಾಗುತ್ತದೆಯೂ ಹಾಗೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಲ್ಪಾನಾಮಪಿ ವಸ್ತೂನಾಂ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಸಾಧಿಕಾ | ತೃಣೈರ್ಗುಣತ್ವಮಾಪನ್ನೈಃ ಬಧ್ಯಂತೇ ಮತ್ತದಂತಿನಃ || |
| ಅರ್ಥ-ಅಲ್ಪವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳೂ ಸಹ ಒಗ್ಗೂಡಿದಾಗ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತವೆ.ಹುಲ್ಲುಗಳನ್ನ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ ಹೊಸೆಯಲ್ಲಟ್ಟ ಹಗ್ಗದಿಂದ ಮದ್ದಾನೆಗಳೂ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪೃಥವ್ಯಾಂ ತ್ರೀಣಿ ರತ್ನಾನಿ ಜಲಮನ್ನಂ ಸುಭಾಷಿತಂ | ಮೂಢೈಃ ಪಾಷಾಣಖಂಡೇಷು ರತ್ನಸಂಜ್ಞಾ ವಿಧೀಯತೇ || |
| ಅರ್ಥ: ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ರತ್ನಗಳು ಕೇವಲ ಮೂರೇ ಇರುವುದು. ಜಲ,ಆಹಾರ, ಮತ್ತು ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತು. ಆದರೆ ಮೂರ್ಖರು ಕಲ್ಲಿನ ಚೂರುಗಳನ್ನ ರತ್ನ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬಾಲೋ ವಾ ಯದಿ ವಾ ವೃದ್ಧೋ ಯುವಾ ವಾ ಗೃಹಮಾಗತಃ | ತಸ್ಯ ಪೂಜಾ ವಿಧಾತವ್ಯಾ ಸರ್ವತ್ರಾಭ್ಯಾಗತೋ ಗುರುಃ || -ಹಿತೋಪದೇಶ ಮಿತ್ರಲಾಭ -೭೯ |
| ಮನೆಗೆ ಬಂದವನು ಬಾಲಕನೇ ಆಗಿರಲಿ, ವೃದ್ಧನೇ ಆಗಿರಲಿ, ಯುವಕನಾದರೂ ಆಗಿರಲಿ, ಅವನಿಗೆ ಸತ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು. ಯಾವಾಗಲೂ ಅಭ್ಯಾಗತನು ಗುರುವಿಗೆ ಸಮಾನ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಬಾಂಧವಾನಾಂ ವಾ ಮಿತ್ರಾಣಾಂ ವಾ ಕ್ಷಯೇ ಭವೇತ್ | ನಾಹಂ ತತ್ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀಯಾಂ ಭಕ್ಷಾನ್ ವಿಷಕೃತಾನಿವ || -ರಾಮಾಯಣ ಅಯೋದ್ಯಾ ೯೨-೪ |
| ಬಾಂಧವರಿಗಾಗಲೀ, ಮಿತ್ರರಿಗಾಗಲೀ ಹಾಳಾಗುವುದರಿಂದ ದೊರಕುವ ಹಣವನ್ನು ನಾನು ಎಂದಿಗೂ ಮುಟ್ಟಲಾರೆ. ಅದು ವಿಷಮಿಶ್ರಿತ ಅನ್ನದಂತೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತೇನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮೃದೋಃ ಪರಿಭವೋ ನಿತ್ಯಂ ವೈರಂ ತೀಕ್ಷ್ಣಸ್ಯ ನಿತ್ಯತಃ | ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ತದ್ವಯಂ ತಸ್ಮಾತ್ ಮಧ್ಯಾಂ ವೃತ್ತಿಂ ಸಮಾಶ್ರಯೇತ್ || |
| -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ ಮೆತ್ತಗಿರುವವನು ಯಾವಾಗಲೂ ಅಪಮಾನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾನೆ, ಉಗ್ರನಾಗಿದ್ದರೆ ವೈರಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಎರಡನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು ಮಧ್ಯರೀತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶೋಚಂತಿ ಜಾಮಯೋ ಯತ್ರ ವಿನಶ್ಯತ್ಯಾಶು ತತ್ಕುಲಮ್ | ನ ಶೋಚಂತಿ ತು ಯತ್ರೈತಾ ವರ್ಧತೇ ತದ್ಧಿ ಸರ್ವದಾ || -ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೩-೫೭ |
| ಯಾವ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದು ದುಃಖಿಸುತ್ತಾರೆಯೋ ಆ ಕುಟುಂಬವು ನಶಿಸುತ್ತದೆ. ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಆನಂದದಿಂದ ಇದ್ದರೆ ಆ ಕುಟುಂಬ ಯಾವಾಗಲೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತದೆ.(ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ವಿದ್ಯಾ ದದಾತಿ ವಿನಯಂ ವಿನಯಾದ್ಯಾತಿಪಾತ್ರತಾಮ್ | ಪಾತ್ರತ್ವಾದ್ಧನಮಾಪ್ನೋತಿ ಧನಾದ್ಧರ್ಮಂ ತತಃ ಸುಖಮ್ || - ಹಿತೋಪದೇಶ ೧-೫ |
| ವಿದ್ಯೆಯು ವಿನಯವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ, ವಿನಯದಿಂದ ಅರ್ಹತೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅರ್ಹತೆಯಿಂದ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಆ ಸಂಪತ್ತಿನಿಂದ ಧರ್ಮಾಚರಣೆ, ಅದರಿಂದ ಸುಖವೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದೇಹೇ ಪಾತಿನಿ ಕಾ ರಕ್ಷಾ ಯಶೋ ರಕ್ಷ್ಯಮಪಾತವತ್ | ನರಃ ಪಾತಿತ ಕಾಯೋsಪಿ ಯಶಃ ಕಾಯೇನ ಜೀವತಿ || -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಬಿದ್ದುಹೋಗುವ ಶರೀರಕ್ಕೆ ರಕ್ಷಣೆ ಎಲ್ಲಿಯದು? ಎಂದೂ ಬೀಳದ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ದೇಹ ಬಿದ್ದುಹೋದರೂ ಮನುಷ್ಯ ಯಶಸ್ಸಿನ ಕಾರಣದಿಂದ ಬಾಳುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದ್ವಾವಿಮೌ ಕಂಟಕೌ ತೀಕ್ಷ್ಣೌ ಶರೀರಪರಿಶೋಷಿಣೌ | ಯಶ್ಚಾಧನಃ ಕಾಮಯತೇ ಯಶ್ಚ ಕುಪ್ಯತ್ಯನೀಶ್ವರಃ || -ಮಹಾಭಾರತ ಉದ್ಯೋಗ ೩೩-೫೬ |
| ದರಿದ್ರನ ಬಯಕೆ, ಅಶಕ್ತನ ಕೋಪ ಇವೆರೆಡೂ ದೇಹಕ್ಕೆ ಕಂಟಕಪ್ರಾಯವಾದ ಹರಿತವಾದ ಮುಳ್ಳುಗಳು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದರಿಂದ ದೂರ ಇರಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಿಂ ನು ಮೇ ಸ್ಯಾದಿದಂ ಕೃತ್ವಾ ಕಿಂ ನು ಮೇ ಸ್ಯಾದಕುರ್ವತಃ | ಇತಿ ಸಂಚಿತ್ಯ ಮನಸಾ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ಕುರ್ವೀತ ವಾ ನವಾ || |
| - ಇದನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ಏನಾಗುವದು, ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಏನಾಗುವದು ಎಂಬುದನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಯೋಚಿಸಿ ಬುದ್ದಿವಂತನಾದವನು ಕಾರ್ಯಾಕಾರ್ಯ ಪ್ರವೃತ್ತನಾಗಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಉದ್ವೇಜನೀಯೋ ಭೂತಾನಾಂ ನೃಶಂಸಃ ಪಾಪಕರ್ಮಕೃತ್ | ತ್ರಯಾಣಾಮಪಿ ಲೋಕಾನಾಮೀಶ್ವರೋsಪಿ ನ ತಿಷ್ಠತಿ || -ರಾಮಾಯಣ ಅರಣ್ಯ ೨೯-೩ |
| ಜನರಿಗೆ ಉದ್ವೇಗವಾಗುವಂತೆ ದುಷ್ಕೃತ್ಯವನ್ನೆಸಗುವ ದುಷ್ಟನು ಮೂರು ಲೋಕಗಳಿಗೇ ಒಡೆಯನಾಗಿದ್ದರೂ ಬಹಳ ಕಾಲ ಬಾಳಲಾರ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಈಶ್ವರಾಣಾಂ ವಚಃ ಸತ್ಯಂ ತಥೈವಾಚರಿತಂ ಕ್ವಚಿತ್ | ತೇಷಾಂ ಯತ್ ಸ್ವವಚೋಯುಕ್ತಂ ಬುದ್ಧಿಮಾಂಸ್ತತ್ ಸಮಾಚರೇತ್ || - ಭಾಗವತ ೧೦-೩೩-೩೨ |
| ಸರ್ವಸಾಮರ್ಥ್ಯವುಳ್ಳ ಮಹಾತ್ಮರ ಉಪದೇಶ ಸರ್ವದಾ ಸತ್ಯವಾದದ್ದು. ಅವರ ಆಚರಣೆ ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಮಾಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅವರು ಉಪದೇಶಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೋ ಅಂತಹ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬುದ್ಧಿವಂತರು ಪ್ರಮಾಣವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏಕೇನಾಪಿ ಸುಪುತ್ರೇಣ ಸಿಂಹೀ ಸ್ವಪಿತಿ ನಿರ್ಭಯಂ | ಸಹೈವ ದಶಭಿಃ ಪುತ್ರೈರ್ಭಾರಂ ವಹತಿ ಗರ್ದಭೀ || -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನ ಸಮುಚ್ಚಯ |
| ಸಮರ್ಥನಾದ ಒಬ್ಬ ಮಗನಿದ್ದರೆ ಸಾಕು ಹೆಣ್ಣು ಸಿಂಹವು ನಿರ್ಭಯವಾಗಿ ನಿದ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಕತ್ತೆಯಾದರೋ ಹತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರೂ ಭಾರವನ್ನು ಹೊರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏತಾವಾನೇವ ಪುರುಷಃ ಕೃತಂ ಯಸ್ಮಿನ್ ನ ನಶ್ಯತಿ | ಯಾವಚ್ಚ ಕುರ್ಯಾದನ್ಯೋsಸ್ಯ ಕುರ್ಯಾದ್ಬಹುಗುಣಂ ತತಃ || -ಮಹಾಭಾರತ ಆದಿ ೧೬೧-೧೪ |
| ಯಾವಾತನಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರವು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕ್ಷೀಣಿಸುವದಿಲ್ಲವೊ ಅವನೇ ಪುರುಷ. ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಪಕಾರ ಮಾಡಬೇಕು. ಕತಘ್ನನಾಗಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏವಂ ಬಲಿಭ್ಯೋ ಬಲಿನಃ ಸಂತಿ ರಾಘವನಂದನ | ನಾವಜ್ಞಾಹಿ ಪರೇ ಕಾರ್ಯಾ ಯ ಇಚ್ಚೇತ್ ಪ್ರಿಯಮಾತ್ಮನಃ || - ರಾಮಾಯಣ ಉತ್ತರ೩೪-೨೩ |
| ರಾಘವ ! ಹೀಗೆ ಬಲಶಾಲಿಗಳಿಗಿಂತ ಬಲಶಾಲಿಗಳಿರುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ತಮ್ಮ ಹಿತ ಬಯಸುವವರು ಯಾರನ್ನೂ ಉಪೇಕ್ಷೆ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ಛಾಯಾತಪೌ ನಿತ್ಯಂ ಸುಸಂಬದ್ಧೌ ನಿರಂತರಮ್ | ತಥಾ ಕರ್ಮಚ ಕರ್ತಾ ಚ ಸಂಬದ್ಧೌ ಸರ್ವ ಜಂತುಷು || ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಹೇಗೆ ನೆರಳು ಮತ್ತು ಬಿಸಿಲು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಕೂಡಿಯೇ ಇರುತ್ತವೆಯೋ ಹಾಗೆಯೇ ಎಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕರ್ಮ ಮತ್ತು ಕರ್ಮಮಾಡುವವನು ಕೂಡಿಯೇ ಇರುವರು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಾಯಂ ಪ್ರಯಾತಿ ವಿಕೃತಿಂ ವಿರಸೋ ನ ಯಃ ಸ್ಯಾತ್ | ನ ಕ್ಷೀಯತೇ ಬಹು ಜನೈರ್ನಿತರಾಂ ನಿಪೀತಃ || ಜಾಡ್ಯಂ ನಿಹಂತಿ ರುಚಿಮೇತಿ ಕರೋತಿ ತೃಪ್ತಿಮ್ ||| ನೂನಂ ಸುಭಾಷಿತ ರಸೋsನ್ಯರಸಾತಿಶಾಯೀ |||| ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಎಂದಿಗೂ ಹಾಳಾಗದ, ರುಚಿ ಕೆಡದ, ಅನೇಕರು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕುಡಿದರೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗದ, ಜಾಡ್ಯವನ್ನು ಕಳೆದು ಲವಲವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ, ಇನ್ನೂ ಬೇಕೆನ್ನುವಂತೆ ರುಚಿಸುವದು ಸುಭಾಷಿತ ರಸ. ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲಾ ರಸಗಳನ್ನು ಸುಭಾಷಿತ ರಸವು ಮೀರಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪೋತೋ ದುಸ್ತರವಾರಿರಾಶಿ ತರಣೇ ದೀಪೋsಂಧಕಾರಾಗಮೇ | ನಿರ್ವಾತೇ ವ್ಯಜನಂ ಮದಾಂಧಕರಿಣೋ ದರ್ಪೋಪಶಾಂತ್ಯೈ ಸೃಣಿಃ || ಇತ್ಥಂ ತದ್ಭುವಿ ನಾಸ್ತಿ ಯಸ್ಯ ವಿಧಿನಾ ನೋಪಾಯ ಚಿಂತಾ ಕೃತಾ ||| ಮನ್ಯೇ ದುರ್ಜನಚಿತ್ತಿ ವೃತ್ತಿ ಹರಣೇ ಧಾತಾಪಿ ಭಗ್ನೋದ್ಯಮಃ |||| -ಹಿತೋಪದೇಶ ಸುಹೃದ್ಬೇದ -೧೫೧ |
| ದಾಟಲಸಾಧ್ಯವಾದ ಸಮುದ್ರದ ಜಲರಾಶಿಯನ್ನು ದಾಟಲು ದೋಣಿಯಿದೆ. ಕತ್ತಲೆ ನಿವಾರಿಸಲು ದೀಪ, ಗಾಳಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಬೀಸಣಿಕೆ, ಮದ್ದಾನೆಯ ಮದ ಇಳಿಸಲು ಅಂಕುಶ. ಹೀಗೆ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮನು ಪರಿಹಾರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೆ ದುರ್ಜನರ ಚಿತ್ತವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಕಳೆಯುವಲ್ಲಿ ಯಾವ ಪರಿಹಾರ ಇಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮನೂ ಸೋತಿರಬಹುದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಶ್ಯ ಕರ್ಮವಶಾತ್ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಭೋಜ್ಯಕಾಲೇsಪಿ ಭೊಜನಮ್ | ಹಸ್ತೋದ್ಯಮಂ ವಿನಾ ವಕ್ತ್ರೇ ಪ್ರವಿಶ್ಯೇನ್ನ ಕಥಂಚನ || -ಪಂಚತಂತ್ರ |
| ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಷಯವೂ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದಲೇ ನೆಡೆಯುತ್ತದೆ. ಊಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎದುರಿನಲ್ಲಿರುವ ಆಹಾರವೂ ಸಹ ಕೈಯ ಪ್ರಯತ್ನವಿಲ್ಲದೇ ಬಾಯಿಗೆ ಹೋಗದು ಹಾಗೆಯೇ ಪ್ರಯತ್ನವಿಲ್ಲದೇ ಯಾವ ಕೆಲಸವೂ ಆಗದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದ್ವಿಜೇಂದ್ರೋ ವಾ ಕಲಾಢ್ಯೋವಾ ಕಾಮಚಾರೀ ಭವೇದ್ಯದಿ | ನಿತ್ಯಂ ನಿಮಜ್ಜನ್ನಪ್ಯಬ್ಧೌ ನಾಂತಶುದ್ಧೋ ಭವೇತ್ಯಲಂ || ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಾಗಲಿ, ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಲಾವಿದನಾಗಲೀ, ಮನಬಂದಂತೆ ನೆಡೆಯುವವನಾದರೆ ನಿತ್ಯವೂ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದರೂ ಅಂತಃಶುದ್ಧಿ ಉಂಟಾಗುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯೇ ಯಾಂತ್ಯಭ್ಯುದಯೇ ಪ್ರೀತಿಂ ನೋಜ್ಝಂತಿ ವ್ಯಸನೇಷು ಚ | ತೇ ಬಾಂಧವಾಸ್ತೇ ಸುಹೃದೋ ಲೋಕಃ ಸ್ವಾರ್ಥಪರೋsಪರಃ || -ಲೋಚನ |
| ನಮ್ಮ ಅಭ್ಯುದಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯಾರು ಸಂತೋಷ ಪಡುವರೋ, ವಿಪತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಸಂತೈಸಿ ಜೊತೆಗಿರುವರೋ ಅವರೇ ನಿಜವಾದ ಬಂಧುಗಳು, ಸ್ನೇಹಿತರು ಉಳಿದವರು ಸ್ವಾರ್ಥಿಗಳು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಭವಂತಿ ಬಹವೋ ಮೂರ್ಖಾಃ ಕ್ವಚಿದೇಕೋ ವಿಶುದ್ಧಧೀಃ | ತ್ರಾಸಿತೋsಪಿ ಸದಾ ಮೂರ್ಖೈರಚಲೋ ಯಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ || ವೇದಾಂತಾಚಾರ್ಯ |
| ಮೂರ್ಖರು ಬಹುವಾಗಿರುತ್ತಾರೆ, ಒಳ್ಳೆಯ ಪ್ರಜ್ಞಾಶಕ್ತಿ ಇರುವವರು ಅಪರೂಪ. ಮೂರ್ಖರಿಂದ ಹೆದರಿಸಲ್ಪಟ್ಟರೂಸಹ ಯಾರು ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿರುವನೋ ಅವನು ಬುದ್ಧಿವಂತ (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏಕಮಪ್ಯಕ್ಷರಂ ಯಸ್ತು ಗುರುಃ ಶಿಷ್ಯೇ ನಿವೇದಯತ್ | ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ನಾಸ್ತಿ ತದೃವ್ಯಂ ಯದ್ಧತ್ವಾ ಹ್ಯನೃಣೀಭವೇತ್ || ಅತ್ರಿಸಂಹಿತಾ ೧-೯ |
| ಗುರುವು ಶಿಷ್ಯನಿಗೆ ಒಂದೇ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಕಲಿಸಿದರೂ ಅದರ ಋಣಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ವಸ್ತುವು ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಚೋದ್ಯಮಾನಾನಿ ಯಥಾ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ | ಸ್ವಂ ಕಾಲಂ ನಾತಿವರ್ತಂತೇ ತಥಾ ಕರ್ಮ ಪುರಾ ಕೃತಮ್ || ಮಹಾಭಾರತ ಶಾಂತಿಪರ್ವ ೧೮೧-೧೧ |
| ಹೂವು, ಹಣ್ಣುಗಳು ಹೇಗೆ ಯಾರ ಪ್ರೇರಣೆಯೂ ಇಲ್ಲದೇ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅರಳಿ ಫಲನೀಡುವುದೋ ಹಾಗೆಯೇ ಪುರಾಕೃತ ಕರ್ಮಗಳೂ ಸಹ ತಮ್ಮ ಕಾಲಬಂದಾಗ ಫಲಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಪದೋ ಹಿ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಗಂಧರ್ವನಗರೋಪಮಾಃ | ದೃಶ್ಯಮಾನಾಃ ಕ್ಷಣೇನೈವ ಭವಂತಿ ನ ಭವಂತಿ ಚ || -ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ-೧೬೨ |
| ಮನುಷ್ಯರ ಐಶ್ವರ್ಯ ಎಂಬುದು ಗಂಧರ್ವಲೋಕಕ್ಕೆ ಸಮವಾದುದು. ನೋಡುನೋಡುತ್ತಿರುವಂತೆಯೇ ಕ್ಷಣಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶೂನ್ಯಮಪುತ್ರಸ್ಯ ಗೃಹಂ ಚಿರಶೂನ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಯಸ್ಯ ಸನ್ಮಿತ್ರಮ್ | ಮೂರ್ಖಸ್ಯ ದಿಶಃ ಶೂನ್ಯಾಃ ಸರ್ವಂ ಶೂನ್ಯಂ ದರಿದ್ರಸ್ಯ || -ಮೃಚ್ಛಕಟಿಕ ೧-೮ |
| ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ ಮನೆ ಬರಿದಾಗಿ ಕಾಣುವುದು, ಮಿತ್ರರಿಲ್ಲದ ಜೀವನ ಬರಿದು, ಮೂರ್ಖನಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ದಿಕ್ಕುಗಳು ಬರಿದಾಗಿ ತೋರುತ್ತದೆ, ದಾರಿದ್ರ್ಯ ಉಳ್ಳವನಿಗೆ ಜಗತ್ತೇ ಬರಿದಾಗಿದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಗ್ನೌ ಕ್ರಿಯಾವತಾಂ ದೇವೋ ದಿವಿ ದೇವೋ ಮನೀಷಿಣಾಮ್ | ಪ್ರತಿಮಾಸ್ವಲ್ಪಬುದ್ಧಿನಾಂ ಯೋಗಿನಾಂ ಹೃದಯೇ ಹರಿಃ || |
| ಬೃಹತ್ ಪರಾಶರಸ್ಮೃತಿ, ೪-೧೧೯ ಯಾಜ್ನಿಕರಿಗೆ ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿಯೇ ದೇವರು, ವಿದ್ವಾಂಸರಿಗೆ ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ದೇವರು, ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಪ್ರತಿಮೆಯಲ್ಲಿ ದೇವರು, ಯೋಗಿಗಳು ಹೃದಯಲ್ಲಿ ಹರಿಯನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಂಕಾಧಿರೋಪಿತಮೃಗಃ ಚಂದ್ರಮಾ ಮೃಗಲಾಂಛನಃ | ಕೇಸರೀ ನಿಷ್ಠುರಕ್ಷಿಪ್ತಮೃಗಯೂಥೋ ಮೃಗಾಧಿಪಃ || - ಶಿಶುಪಾಲವಧ ೨~೫೩ |
| ಚಂದ್ರನಾದರೋ ಪ್ರೀತಿ,ಕಾರುಣ್ಯದಿಂದ ಜಿಂಕೆಯನ್ನು ತೊಡೆಯಮೇಲಿರಿಸಿಕೊಂಡನು. ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ಕಲೆಯುಳ್ಳವನೆಂದು ಕಳಂಕಿತನಾದನು. ಸಿಂಹವಾದರೋ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಠೋರತೆಯಿಂದ ಮೃಗಗಳನ್ನು ಕೊಂದಿತು. ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ಮೃಗಾಧಿಪ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಯು ಬಂತು. ಸಕಾಲದ ಶೌರ್ಯವು ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಡುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದ ಕಾರುಣ್ಯ ಕಳಂಕವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಪ್ರಾರ್ಥಿತಾನಿ ದುಃಖಾನಿ ಯಥೈವಾಯಾಂತಿ ದೇಹಿನಾಮ್ | ಸುಖಾನ್ಯಪಿ ತಥಾ ಮನ್ಯೇ ದೈನ್ಯಮತ್ರಾತಿರಿಚ್ಯತೇ || -ಸುಭಾಷಿತಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಬಯಸದೇ ಇದ್ದರೂ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ದುಃಖಗಳು ಹೇಗೆ ಬಂದು ಸೇರುತ್ತವೆಯೋ ಸುಖಗಳೂ ಹಾಗೆಯೇ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ದೈನ್ಯವೊಂದು ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
Comment 0