| ಅಲ್ಪಾನಾಮಪಿ ವಸ್ತೂನಾಂ ಸಂಹತಿಃ ಕಾರ್ಯಸಾಧಿಕಾ| ತೃಣೈರ್ಗುಣಮಾಪನ್ನೈರ್ಬಧ್ಯಂತೇ ಮತ್ತದಂತಿನಃ|| |
| ಅಲ್ಪವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳೂ ಸಹ ಒಟ್ಟುಗೂಡಿದಾಗ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತೆವೆ. ಒಟ್ಟುಗೂಡಿಸಿ ಹೊಸೆಯಲ್ಪಟ್ಟ ಹುಲ್ಲುಗಳಿಂದ ಮದ್ದಾನೆಗಳು ಕಟ್ಟಲ್ಪಟ್ಟಿದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ :ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಗುಣಸ್ಯ ಹತಂ ರೂಪಂ ಅಶೀಲಸ್ಯ ಹತಂ ಕುಲಂ | ಅಸಿದ್ಧೇಸ್ತು ಹತಾ ವಿದ್ಯಾ ಅಭೋಗಸ್ಯ ಹತಂ ಧನಂ || |
| ಗುಣವಿಲ್ಲದವನ ರೂಪ, ಶೀಲಕಳೆದುಕೊಂಡವನ ಕುಲ, ಕಲಿತ ವಿದ್ಯೆಯಲ್ಲಿ ಸಿದ್ಧಿಪಡೆದುಕೊಳ್ಳದವನ ವಿದ್ಯೆ, ಸಕಲೈಶ್ವರ್ಯವಿದ್ದೂ ಅನುಭವಿಸದವನ ಸಂಪತ್ತು ಇವೆಲ್ಲ ಇದ್ದೂ ಸತ್ತಂತೆ (ಮೃತಸಮಾನ) (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಿಮಪ್ಯಸ್ತಿ ಸ್ವಭಾವೇನ ಕಿಂ ಸುನಂರಮಸುಂದರಂ | ಯದೇವ ರೋಚತೇ ಯಸ್ಮ್ಯೈ ತದ್ಭವೇತ್ತಸ್ಯ ಸುಂದರಂ|| |
| ಸ್ವಭಾವತಃ ಸುಂದರವಾದದ್ದು ಮತ್ತು ಕುರೂಪಿಯಾದದ್ದು ಎಂದು ಏನಾದರೂ ಇದೆಯೇನು? ಯಾರಿಗೆ ಯಾವುದು ಇಷ್ಟವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಅವರಿಗೆ ಅದೇ ಸುಂದರ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಮಂತಿ ಫಲಿತಾ ವೃಕ್ಷಾಃ ನಮಂತಿ ಚ ಬುಧಾಜನಾಃ| ಶುಷ್ಕ ಕಾಷ್ಠಾನಿ ಮೂರ್ಖಾಶ್ಚ ಭಿದ್ಯಂತೇ ನ ನಮಂತಿಚ || |
| ಹಣ್ಣು ಬಿಟ್ಟಿರುವ ಮರಗಳು ಬಾಗುತ್ತವೆ. ಹಾಗೆಯೇ ವಿದ್ವಾಂಸರಾದ ಜನರೂ ಸಹ ಬಾಗಿ ನೆಡೆಯುತ್ತಾರೆ, ಆದರೆ ಒಣಗಿದ ಮರಗಳೂ ಮತ್ತೂ ಮೂರ್ಖರು ಖಂಡಿಸಲ್ಪಡುತ್ತಾರೆಯೇ ಹೊರತು ಬಾಗುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ವಯಂ ಮಹೇಶಃ ಶ್ವಶುರೋ ನಗೇಶಃ ಸಖಾ ಧನೇಶಸ್ತನಯೋ ಗಣೇಶಃ | ತಥಾಪಿ ಭಿಕ್ಷಾಟನಮೇವ ಶಂಭೋ: ಬಲೀಯಸೀ ಕೆವಲಮೀಶ್ವರೆಚ್ಚಾ || |
| ತಾನು ಸ್ವತಃ ಮಹೇಶ, ಮಾವನು ಪರ್ವತೇಶ್ವರ, ಮಿತ್ರನಂತು ಧನವಂತನಾದ ಕುಬೇರ, ಮಗನು ಗಣೇಶ. ಹೀಗಿದ್ದರೂ ಶಂಭುವಿಗೆ ಭಿಕ್ಷಾಟನೆಯೇ ಪ್ರಾಪ್ತವಾಯಿತು. ವಿಧಿಯ ಇಚ್ಚೆಯ ಮುಂದೆ ಎಲ್ಲವು ಶೂನ್ಯ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಸ್ಥಿರಂ ಕ್ಷಣಮಪ್ಯೇಕಮ್ ಉದಕಂ ತು ಯಥೋರ್ಮಿಭಿಃ | ವಾತಾಹತಂ ತಥಾ ಚಿತ್ತಂ ತಸ್ಮಾತ್ತಸ್ಯ ನ ವಿಶ್ವಸೇತ್ || ದ. ಸ್ಮೃ. ೭_೨೯. |
| ಗಾಳಿಯು ಬೀಸುತ್ತಿರುವಾಗ ನೀರು ಅಲೆಗಳಿಂದ ಒಂದು ಕ್ಷಣವೂ ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿರುವುದಿಲ್ಲ. ಮನಸ್ಸೂ ಕೂಡಾ ಹಾಗೆಯೇ ಆದುದರಿಂದ ಮನಸ್ಸನ್ನು ನಂಬಲೇ ಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಾರಿದ್ರ್ಯ ರೋಗ ದುಃಖಾನಿ ಬಂಧನ ವ್ಯಸನಾನಿ ಚ | ಆತ್ಮಾಪರಾಧ ವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಫಲಾನ್ಯೇತಾನಿ ದೇಹಿನಾಮ್ || |
| ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಉಂಟಾಗುವ ಬಡತನ, ರೋಗ, ದುಃಖ, ಬಂಧನ ವ್ಯಸನ ಮೊದಲಾದವುಗಳು ತಾವು ಮಾಡಿದ ಅಪರಾಧವೆಂಬ ಮರದ ಹಣ್ಣುಗಳು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಯೋಗೋ ಹಿ ವಿಯೋಗಸ್ಯ ಸಂಸೂಚಯತಿ ಸಂಭವಮ್ | ಅನತಿಕ್ರಮಣೀಯಸ್ಯ ಜನ್ಮ ಮೃತ್ಯೋರಿವಾಗಮಮ್ || |
| ಒಬ್ಬರನ್ನು ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಭೇಟಿಯಾಗುವುದು ವಿಯೋಗವನ್ನು ಸೂಚಿಸುತ್ತದೆ, ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರದ ಸಾವಿನ ಆಗಮನವನ್ನು ಹುಟ್ಟು ಸೂಚಿಸುವಂತೆ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅವಯಃ ಕೇವಲಕವಯಃ ಕೇವಲಧೀರಾಸ್ತು ಕೇವಲಂ ಕೀರಂ | ಕವಯಃ ಪಂಡಿತಕವಯಃ ತಾನವಮಂತಾ ತು ಕೇವಲಂ ಗವಯಃ|| |
| ಕೇವಲ ಕವಿತೆಯನ್ನು ಬಲ್ಲೆನೆನ್ನುವರು ಕುರಿಗಳು. ಸುಮ್ಮನೆ ಓದಿ ಪಂಡಿತರಾದವರು ಗಿಣಿಗಳು. ವಿಷಯವನ್ನರಿತ ಕವಿಗಳೇ ನಿಜವಾದ ಕವಿಗಳು .ಅವರನ್ನು ಅವಮಾನ ಗೊಳಿಸುವವನು ಕೇವಲ ಮೃಗ. (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ಥಿತ್ಯತಿಕ್ರಾಂತಿಭೀರೂಣಿ ಸ್ವಚ್ಚಾನ್ಯಾಕುಲಿತಾನ್ಯಪಿ | ತೋಯಾನಿ ತೋಯರಾಶೀನಾಂ ಮನಾಂಸಿ ಚ ಮನಸ್ವಿನಾಮ್ || |
| ಗಂಭೀರತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿರುವ ದೊಡ್ಡವರ ಮನಸ್ಸು ಎಲ್ಲೆಯನ್ನು ಮೀರುವುದಕ್ಕೆ ಹೆದರಿಕೊಳ್ಳುತ್ತದೆ. ತೊಂದರೆಗಳುಂಟಾದರೂ ಸಹ ನಿಷ್ಕಲ್ಮ (ಸಂಗ್ರಹ : ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶರತಲ್ಪಮಧಿಶಯಾನಾತ್ ಭೀಷ್ಮಾದಾಕರ್ಣ್ಯ ಧರ್ಮಜೋ ಧರ್ಮಾನ್| ದುಃಖಂ ಜಹೌ ದುರತಂ ಪ್ರಷ್ಟವ್ಯಾಃ ಸತ್ಪಥಂ ವೃದ್ಧಾಃ|| - ಗುಮಾನಿಕವಿಯ ಉಪದೇಶಶತಕ-೩೬ |
| ಶರತಲ್ಪದಲ್ಲಿ ಮಲಗಿದ್ದ ಭೀಷ್ಮನಿಂದ ಧರ್ಮರಾಜನು ಧರ್ಮೋಪದೇಶಗಳನ್ನು ಕೇಳಿ ದುರಂತವಾದ(ದಾಯಾದಿ, ಬಂಧುಗಳ ಸಾವು ನೋವು )ದುಃಖವನ್ನು ನೀಗಿಕೊಂಡನು. ಸನ್ಮಾರ್ಗದ ಪ್ರಾಪ್ತಿಗಾಗಿ ಹಿರಿಯರನ್ನು ಕೇಳಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದುಃಖಂ ಚ ಜನ್ಮದುರಿತಂ ಚ ದೃಢಾಮವಿದ್ಯಾಮ್ | ಹಾ ಹಂತ ಹಂತಿ ಪರಮಾ ಹರಿಭಕ್ತಿರೇಕಾ || ಏಕೋsಪಿ ರಾಘವಶರಃ ಕಿಲ ಸಪ್ತ ಸಾಲಾನ್ | ಶೈಲಂ ರಸಾತಲಮಪಿ ತ್ವರಯಾ ಬಿಭೇದ|| -ವಿಶ್ವಗುಣಾದರ್ಶ- ೧೫೦* |
| ಶ್ರೀರಾಮಚಂದ್ರನ ಒಂದೇ ಒಂದು ಬಾಣವು ಹೇಗೆ ಏಳು ಸಾಲವೃಕ್ಷಗಳನ್ನೂ, ಬೆಟ್ಟವನ್ನೂ, ಪಾತಾಳವನ್ನೂ ಒಂದೇ ಬಾರಿಗೆ ಶೀಘ್ರವಾಗಿ ಭೇದಿಸಿಬಿಟ್ಟತೋ ಹಾಗೆಯೇ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ನಿಜವಾದ ಭಗವದ್ಭಕ್ತಿಯೊಂದೇ ದುಃಖವನ್ನೂ, ಜನನವನ್ನೂ, ಪಾಪಗಳನ್ನೂ ಹಾಗೂ ಸುತ್ತಲೂ ಕವಿದಿರುವ ಗಾಢವಾದ ಅಜ್ಞಾನವನ್ನೂ ನಾಶಮಾಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಚಾರ್ಯಾಶ್ಚ ಪಿತಾ ಚೈವ ಮಾತಾ ಭ್ರಾತಾ ಚ ಪೂರ್ವಜಃ | ನಾರ್ತೇ ನಾಪ್ಯವಮಂತವ್ಯಾ ಸಜ್ಜನೇನ ವಿಶೇಷತಃ || ಮನುಸ್ಮೃತಿ, ೨-೨೨೫ |
| ಸಜ್ಜನನಾದವನು ತಾನು ಎಷ್ಟೇ ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದರೂ ಸಹ ಆಚಾರ್ಯರನ್ನು, ತಂದೆ, ತಾಯಿ, ಅಣ್ಣ ಇವರುಗಳನ್ನು ಅಲ್ಲಗಳೆಯಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಚಿತಸ್ಯಾಪಿ ಮಹತಾ ವತ್ಸ ಕ್ಲೇಶೇನ ಮಾನವೈಃ | ಯಶಸಸ್ತಪಸಶ್ಚೈವ ಕ್ರೋಧೋ ನಾಶಕರಃ ಪರಃ| -ವಿಷ್ಣುಪುರಾಣ |
| ಬಹುವಾಗಿ ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಮಾನವನು ಸಂಪಾದಿಸಿದ ಕೀರ್ತಿ, ತಪಸ್ಸು ಎಲ್ಲವನ್ನೂ ಕೋಪವು ನಾಶಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶಕ್ತಃ ಪರಜನೇ ದಾತಾ ಸ್ವಜನೇ ದುಃಖಜೀವಿನಿ| ಮಧ್ವಾಪಾತೋ ವಿಷಾಸ್ವಾದಃ ಸ ಧರ್ಮಪ್ರತಿರೂಪಕಃ || -ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೧೧-೯ |
| ತನ್ನ ಕುಟುಂಬದವರು ಕೀರ್ತಿಗೋಸ್ಕರ ದಾನ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು ಮಾಡುವುದು ಧರ್ಮವಲ್ಲ. ಧರ್ಮದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. ಅದರ ಆರಂಭವು ಚೆನ್ನಾಗಿದ್ದು ಕೊನೆಗೆ ದುಃಖವನ್ನು ತಂದೊಡ್ಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನೋಪೇಕ್ಷಿತವ್ಯೋ ವಿದ್ವದ್ಭಿಃ ಶತ್ರುರಲ್ಪೋsಪ್ಯವಜ್ಞತಾ | ವಹ್ನಿರಲ್ಪೋsಪಿ ಸಂವೃದ್ಧಃ ಕುರುತೇ ಭಸ್ಮಸಾದ್ವನಮ್ || -ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಬಹಳ ಸಣ್ಣ ಶತ್ರುಗಳನ್ನೂ ಕೂಡ ಬುದ್ಧಿವಂತರಾದವರು ತಿಳಿಯದೇ ಉಪೇಕ್ಷಿಸಬಾರದು. ಬೆಂಕಿ ಬಳಹ ಸಣ್ಣದಿದ್ದರೂ ದೊಡ್ಡದಾದಾಗ ವನವನ್ನೇ ಸುಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ವಿತ್ತಮೇವ ಕಲೌ ನೃಣಾಂ ಜನ್ಮಾಚಾರಗುಣೋದಯಃ | ಧರ್ಮನ್ಯಾಯವ್ಯವಸ್ಥಾಯಾಂ ಕಾರಣಂ ಬಲಮೇವ ಹಿ || -ಭಾಗವತ ೧೨-೨-೨ |
| ಕಲಿಯುಗದಲ್ಲಿ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ಕುಲ,ಆಚಾರ,ಗುಣಗಳಿಗೆ ಹಣವೇ ಪ್ರಧಾನ ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಧರ್ಮ, ನ್ಯಾಯವ್ಯವಸ್ಥೆಯಲ್ಲಿ ಬಲವೇ ಕಾರಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಲಶುನೆ ಕುಸುಮಾಧಿವಾಸನಂ ಪಿಶುನೇ ಸಜ್ಜನತಾಪ್ರಸಂಜನಂ | ಶುನಿ ಕಿಂಚ ಶುಚಿತ್ವಕಲ್ಪನಂ ನ ವಿಧೇರಪ್ಯಧಿಕಾರಗೋಚರಂ || ಅನ್ಯೋಕ್ತಿಸ್ತಬಕ -೭೫ |
| ಬೆಳ್ಳುಳಿಯನ್ನು ಹೂವಿನಿಂದ ಸುವಾಸನೆ ಬರುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು, ಚಾಡಿಕೋರ,ದುಷ್ಟರನ್ನು ಒಳ್ಳೆಯವರಾಗಿ ಬದಲಾಯಿಸುವದು, ನಾಯಿಯನ್ನು ಶುದ್ಧವಾಗಿರುವಂತೆ ಮಾಡುವುದು ವಿಧಿಯ ಸಾಮರ್ಥ್ಯವನ್ನೂ ಮೀರಿದಂತೆ ತೋರುತ್ತದೆ. (ಹುಟ್ಟು ಗುಣ ಬದಲಾಗುವದಿಲ್ಲ) *ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ* |
| ಯತ್ರ ನಾರ್ಯಸ್ತು ಪೂಜ್ಯಂತೇ ರಮಂತೇ ತತ್ರ ದೇವತಾಃ| ಯತ್ರೈತಾಸ್ತು ನ ಪೂಜ್ಯಂತೇ ಸರ್ವಾಸ್ತತ್ರಾಫಲಾಃ ಕ್ರಿಯಾಃ || ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೩-೫೭ |
| ಎಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಯರಿಗೆ ಗೌರವಸ್ಥಾನವಿದೆಯೋ ಅಲ್ಲಿ ದೇವತೆಗಳು ಆನಂದದಿಂದಿರುತ್ತಾರೆ. ಎಲ್ಲಿ ಸ್ತ್ರೀಯರಿಗೆ ಗೌರವವಿಲ್ಲವೋ ಅಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲ ಕಾರ್ಯಗಳೂ ವಿಫಲವಾಗುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಜ್ಞಾನಾದ್ಯದಿ ವಾ ಜ್ಞಾನಾತ್ಕೃತ್ವಾ ಕರ್ಮ ವಿಗರ್ಹಿತಮ್ | ತಸ್ಮಾದ್ವಿಮುಕ್ತಿಮನ್ವಿಚ್ಛನ್ ದ್ವಿತೀಯಂ ನ ಸಮಾಚರೇತ್|| -ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೧೧-೨೩೨ |
| ತಿಳಿದೋ ತಿಳಿಯದೆಯೋ ನಿಂದಿತಕರ್ಮ ಮಾಡಿದಮೇಲೆ ಆ ಪಾಪಕರ್ಮದಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆಹೊಂದಲು ಮತ್ತೊಮ್ಮೆ ಅಂತಹ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸುವರ್ಣಪುಷ್ಪಾಂ ಪೃಥಿವೀಂ ಚಿನ್ವಂತಿ ಪುರುಷಾಸ್ತ್ರಯಃ| ಶೂರಶ್ಚ ಕೃತವಿದ್ಯಶ್ಚ ಯಶ್ಚ ಜಾನಾತಿ ಸೇವಿತುಮ್ || -ಮಹಾಭಾರತ |
| ಶೂರ, ವಿದ್ಯಾವಂತ ಮತ್ತು ಸೇವಾಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ದಕ್ಷ ಈ ಮೂವರೂ ಭೂಮಿಯೆಂಬ ಬಳ್ಳಿಯಿಂದ ಚಿನ್ನದ ಹೂವುಗಳನ್ನು ಬಿಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ಸ್ವಯಂ ಪ್ರಜ್ಞಾ ಕೇವಲಂ ತು ಬಹುಶ್ರುತಃ | ನ ಸ ಜಾನಾತಿ ಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥಂ ದರ್ವೀ ಸೂಪರಸಾನಿವ || -ಮಹಾಭಾರತ, ಸಭಾ ೫೫-೧ |
| ಯಾರು ಸ್ವಯಂ ವಿಚಾರ ಶಕ್ತಿ ಇಲ್ಲದೇ ಬರೀ ಗ್ರಂಥಾವಲೋಕನದಿಂದ ಪಂಡಿತನಾಗಿರುವನೋ ಅವನಿಗೆ ಸೌಟಿಗೆ ಅಡಿಗೆಯ ರುಚಿಯು ತಿಳಿಯದಿರುವಂತೆ ಶಾಸ್ತ್ರಗಳ ರಹಸ್ಯಾರ್ಥವು ತಿಳಿಯುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ಖನನ್ ಖನಿತ್ರೇಣ ನರೋ ವಾರ್ಯಧಿಗಚ್ಛತಿ | ತಥಾ ಗುರುಗತಾಂ ವಿದ್ಯಾಂ ಶುಶ್ರೂಷುರಧಿಗಚ್ಛತಿ || -ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೨-೨೧೮ |
| ಮನುಷ್ಯನು ಕಷ್ಟಪಟ್ಟು ಗುದ್ದಲಿಯಿಂದ ಅಗೆಯುತ್ತಾ ಹೋದಂತೆ ಹೇಗೆ ನೀರನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೋ ಹಾಗೆಯೇ ಸೇವೆ ಮಾಡುತ್ತಾ ಮಾಡುತ್ತಾ ಗುರುವಿನಲ್ಲಿರುವ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಃ ಸತತಂ ಪರಿಪೃಚ್ಛತಿ ಶೃಣೋತಿ ಸಂಧಾರಯತ್ಯನಿಶಂ | ತಸ್ಯ ದಿವಾಕರಕಿರಣೈರ್ನಲಿನೀವ ವಿವರ್ಧತೇ ಬುದ್ಧಿಃ || -ಪಂಚತಂತ್ರ, ಅಪರೀಕ್ಷಿತಕಾರಕ-೮೭ |
| ಯಾರು ಯಾವಾಗಲೂ ಸಂದೇಹವಿದ್ದಲ್ಲಿ ಪ್ರಶ್ನಿಸಿ, ಉತ್ತರವನ್ನು ಲಕ್ಷಕೊಟ್ಟು ಕೇಳಿ, ಮನನಮಾಡಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೋ ಅವನ ಬುದ್ಧಿಯು ಸೂರ್ಯನ ಕಿರಣಗಳಿಂದ ತಾವರೆಯು ಹೇಗೆ ಅರಳುವದೋ ಹಾಗೆಯೇ ಅವರ ಬುದ್ಧಿಯು ಬೆಳೆಯುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏಕಂ ಹನ್ಯಾನ್ನ ವಾ ಹನ್ಯಾತ್ ಇಷುರ್ಮುಕ್ತೋ ಧನುಷ್ಮತಾ | ಬುದ್ಧಿರ್ಬುಧ್ಧಿಮತಃ ಸೃಷ್ಟಾ ಹಂತಿ ರಾಷ್ಟ್ರಂ ಸನಾಯಕಮ್ || -ಪಂಚತಂತ್ರ, ಮಿತ್ರಭೇದ -೨೧೫ |
| ಬಿಲ್ಲುಗಾರನು ಬಿಟ್ಟ ಬಾಣ ಒಬ್ಬನನ್ನು ಕೊಲ್ಲಬಹುದು ಅಥವಾ ಕೊಲ್ಲದೆಯೂ ಇರಬಹುದು.ಬುದ್ಧಿವಂತನು ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯಿಂದ ಹೂಡಿದ ಸಂಚು ನಾಯಕನನ್ನೊಳಗೊಂಡು ರಾಷ್ಟವನ್ನೇ ನಾಶಮಾಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬ್ರಾಹ್ಮೇ ಮುಹೂರ್ತೇ ಚೋತ್ಥಾಯ ಚಿಂತಯೇದಾತ್ಮನೋ ಹಿತಮ್ | ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಾನ್ ಸ್ವೇ ಕಾಲೇ ಯಥಾಶಕ್ತಿ ನ ಹಾಪಯೇತ್ || -ಯಾಜ್ಞವಲ್ಯ -೧-೧೧೫ |
| ಬ್ರಾಹ್ಮೀಮುಹೂರ್ತದಲ್ಲಿ ಎದ್ದು ತನಗೆ ಯಾವುದು ಒಳ್ಳೆಯದು ಎಂಬುದನ್ನು ಆಲೋಚಿಸಿ ಆಯಾ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಧರ್ಮ,ಅರ್ಥ, ಕಾಮ ಗಳನ್ನು ಆಚರಿಸಬೇಕು ಯಾವುದನ್ನೂ ಬಿಡಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಯೋಜನಶತಂ ದೂರಂ ವಾಹ್ಯಮಾನಸ್ಯ ತೃಷ್ಣಯಾ | ಸಂತುಷ್ಟಸ್ಯ ಕರಪ್ರಾಪ್ತೇsಪ್ಯರ್ಥೇ ಭವತಿ ನಾದರಃ || -ಹಿತೋಪದೇಶ, ಮಿತ್ರಲಾಭ -೧೧೩ |
| ಆಸೆಯಿಂದ ಪ್ರೇರಿಸಲ್ಪಡುವವನಿಗೆ ನೂರು ಯೋಜನಗಳೂ ದೂರವಲ್ಲ. ಸಂತುಷ್ಟನಾದವನಿಗೆ ಕೈಯಲ್ಲಿರುವ ಹಣದಲ್ಲಿಯೂ ಆದರವಿರುವದಿಲ್ಲ. |
| ಸತ್ಸಂಗಶ್ಚ ವಿವೇಕಶ್ಚ ನಿರ್ಮಲಂ ನಯನದ್ವಯಮ್ | ಯಸ್ಯ ನಾಸ್ತಿ ನರಃ ಸೋsಂಧಃ ಕಥಂ ನ ಸ್ಯಾದಮಾರ್ಗಗಃ || ಗರುಡಪುರಾಣ ೧೬-೫೭ |
| ಸಜ್ಜನರ ಸಂಗ ಮತ್ತು ವಿವೇಕ ಇವೆರಡೂ ಸ್ವಚ್ಛವಾದ ಎರಡು ಕಣ್ಣುಗಳಿದ್ದಂತೆ. ಇವೆರೆಡು ಇಲ್ಲದವನು ಅಂಧನಂತೆಯೇ. ಅಂತವನು ಕೆಟ್ಟ ದಾರಿ ತುಳಿದರೆ ಆಶ್ಚರ್ಯವೇನು? ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಸತ್ಸಂಗ ಮಾಡಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬಾಲೋ ವಾ ಯದಿ ವಾ ವೃದ್ಧೋ ಯುವಾ ವಾ ಗೃಹಮಾಗತಃ | ತಸ್ಯ ಪೂಜಾ ವಿಧಾತವ್ಯಾ ಸರ್ವತ್ರಾಭ್ಯಾಗತೋ ಗುರುಃ || -ಹಿತೋಪದೇಶ ಮಿತ್ರಲಾಭ -೭೯ |
| ಮನೆಗೆ ಬಂದವನು ಬಾಲಕನೇ ಆಗಿರಲಿ, ವೃದ್ಧನೇ ಆಗಿರಲಿ, ಯುವಕನಾದರೂ ಆಗಿರಲಿ, ಅವನಿಗೆ ಸತ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು. ಯಾವಾಗಲೂ ಅಭ್ಯಾಗತನು ಗುರುವಿಗೆ ಸಮಾನ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಬಾಂಧವಾನಾಂ ವಾ ಮಿತ್ರಾಣಾಂ ವಾ ಕ್ಷಯೇ ಭವೇತ್ | ನಾಹಂ ತತ್ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀಯಾಂ ಭಕ್ಷಾನ್ ವಿಷಕೃತಾನಿವ || -ರಾಮಾಯಣ ಅಯೋದ್ಯಾ ೯೨-೪ |
| ಬಾಂಧವರಿಗಾಗಲೀ, ಮಿತ್ರರಿಗಾಗಲೀ ಹಾಳಾಗುವುದರಿಂದ ದೊರಕುವ ಹಣವನ್ನು ನಾನು ಎಂದಿಗೂ ಮುಟ್ಟಲಾರೆ. ಅದು ವಿಷಮಿಶ್ರಿತ ಅನ್ನದಂತೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತೇನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮೃದೋಃ ಪರಿಭವೋ ನಿತ್ಯಂ ವೈರಂ ತೀಕ್ಷ್ಣಸ್ಯ ನಿತ್ಯತಃ | ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ತದ್ವಯಂ ತಸ್ಮಾತ್ ಮಧ್ಯಾಂ ವೃತ್ತಿಂ ಸಮಾಶ್ರಯೇತ್ || -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಮೆತ್ತಗಿರುವವನು ಯಾವಾಗಲೂ ಅಪಮಾನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾನೆ, ಉಗ್ರನಾಗಿದ್ದರೆ ವೈರಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಎರಡನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು ಮಧ್ಯರೀತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಾನುತಿಷ್ಠತಿ ಕಾರ್ಯಾಣಿ ಭಯೇಷು ನ ಬಿಭೇತಿ ಚ| ಕ್ಷಿಪ್ತಂ ರಾಜ್ಯಾಚ್ಯುತೋ ದೀನಸ್ತ್ರಣೈಸ್ತುಲ್ಯೋ ಭವೇದಿಹ|| |
| ಯೋಗ್ಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಕರ್ತವ್ಯವನ್ನು ಯಾವನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವೋ, ಭಯಕಾಲದಲ್ಲಿ ಆತಂಕಪಡುವುದಿಲ್ಲವೋ, ಅಂಥವನು ಬಹು ಬೇಗನೆ ರಾಜ್ಯಭ್ರಷ್ಟನಾಗುತ್ತಾನೆ; ಹುಲ್ಲುಕಡ್ಡಿಗೆ ಸಮನಾಗುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯಂ ಸ್ವಜನೇ ದಯಾ ಪರಿಜನೇ ಶಾಠ್ಯಂ ಸದಾ ದುರ್ಜನೇ | ಪ್ರೀತಿಃ ಸಾಧುಜನೇ ನಯೋ ನೃಪಜನೇ ವಿದ್ವಜ್ಜನೇ ಚಾರ್ಜವಮ್|| ಶೌರ್ಯಂ ಶತ್ರುಜನೇ ಕ್ಷಮಾ ಗುರುಜನೇ ಕಾಂತಾಜನೇ ದೃಷ್ಟತಾ||| ಯೇ ಚೈವಂ ಪುರುಷಾಃ ಕಲಾಸು ಕುಶಲಾಸ್ತೇಷ್ವೆವ ಲೋಕಸ್ಥಿತಿಃ|||| |
| ಬಂಧು ಜನರಲ್ಲಿ ಯುಕ್ತರೀತಿಯಲ್ಲಿ ದಾಕ್ಷಿಣ್ಯ, ಬಂಧುವಲ್ಲದ ಇತರ ಜನರಲ್ಲಿ ಅನುಕಂಪ ದಯೆ, ಮೋಸಮಾಡುವ ದುರ್ಜನರ ವಿಶಯದಲ್ಲಿ ಅವರಿಗೆ ಅನುಗುಣವಾದ ದುರ್ನೀತಿ, ಸಾಧು,ಸಜ್ಜನರಲ್ಲಿ ಪ್ರೀತಿ, ರಾಜರಲ್ಲಿ ಅವರನ್ನ ಅನುಸರಿಸಿ ನೆಡೆಯುವ ನಯ, ವಿದ್ವಜ್ಜನರಲ್ಲಿ ಮುಚ್ಚುಮರೆಯಿಲ್ಲದೆ ಕೇಳಿ ತಿಳಿದುಕೊಳ್ಳುವ ಸರಳವರ್ತನೆ, ಶತ್ರುಗಳಲ್ಲಿ ಪರಾಕ್ರಮ,ಗುರುಹಿರಿಯರಲ್ಲಿ ತಾಳ್ಮೆ,ಸ್ತ್ರೀಯರ ವಿಚಾರದಲ್ಲಿ ದಿಟ್ಟತನ,ಹೀಗೆ ಅನೇಕ ಕಲೆಗಳಲ್ಲಿ ನಿಪುಣರಾದ ಪುರುಷರು (ವಿದ್ವಾಂಸರು) ಯಾರೋ ಅವರಿಂದಲೇ ಲೋಕದ ನಡವಳಿಕೆ ಸ್ಥಿರವಾಗಿ ಉಳಿಯುವದು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಜ್ಞಃ ಸುಖಮಾರಾಧ್ಯಃ ಸುಖತರಮಾರಾಧ್ಯತೇ ವಿಶೇಷಜ್ಞಃ| ಜ್ಞಾನಲವದುರ್ವಿದಗ್ಧಂ ಬ್ರಹ್ಮಾಪಿ ನರಂ ನ ರಂಜಯತಿ || |
| ಏನೂ ಅರಿಯದವನಿಗೆ ಸುಲಭವಾಗಿ ವಿಷಯವನ್ನು ತಿಳಿಸಬಹುದು. ಹಲವಾರು ವಿಷಯವನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಅರಿತವನಿಗೆ ಯಾವ ಶ್ರಮವೂ ಇಲ್ಲದೇ ತಿಳಿಸಿಕೊಡಬಹುದು. ಆದರೆ ಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞಾನವನ್ನು ಅಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪವಾಗಿ ಪಡೆದು ತಾನೊಬ್ಬ ಪಂಡಿತನೆಂದು ಮೋಹಗೊಂಡಿರುವ ಮೂರ್ಖನನ್ನು ಚತುರ್ಮುಖ ಬ್ರಹ್ಮನು ಸಂತೋಷಗೊಳಿಸಲಾರ.(ತಿಳಿಸಿಕೊಡಲಾರ) (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದಾ ಕಿಂಚಿಜ್ಜ್ಞೋಹಂ ಗಜ ಇವ ಮದಾಂಧಃ ಸಮಭವಂ| ತದಾಸರ್ವಜ್ಞೋಸ್ಮೀತ್ಯಭವದಪಲಿಪ್ತಂ ಮಮ ಮನಃ || ಉದಾ ಕಿಂಚಿತ್ ಕಿಂಚಿತ್ ಬುಧಜನಸಕಾಶಾದವಗತಂ ||| ತದಾ ಮೂರ್ಖೋಸ್ಮೀತಿ ಜ್ವರ ಇವ ಮದೋ ಮೇ ವ್ಯಪಗತಃ|||| |
| ಅಲ್ಪಸ್ವಲ್ಪ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಪಡೆದಿದ್ದಾಗ ನಾನು ಆನೆಯಂತೆ ಮದಾಂಧನಾಗಿದ್ದೆ. ನಾನು ಸರ್ವಜ್ಞ ಎಂದು ನನ್ನ ಮನಸ್ಸು ಆಗ ಗರ್ವ ಹೊಂದಿತ್ತು. ಆದರೆ ನಂತರದಲ್ಲಿ ವಿದ್ವಜ್ಜನರ ಸಂಪರ್ಕದಿಂದಾಗಿ ಸ್ವಲ್ಪ ಸ್ವಲ್ಪವಾಗಿ ತಿಳುವಳಿಕೆ ಮೂಡಿದಾಗ ಛೆ ನಾನು ಏನೂ ಅರಿಯದ ಮೂರ್ಖನಲ್ಲವೇ ಎಂಬ ಭಾವಹುಟ್ಟಿ ಜ್ವರ ಇಳಿದು ಹೋಗುವಂತೆ ನನ್ನ ಮದವೂ ಕಳೆದುಹೋಯಿತು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅತಿ ರಮಣೀಯೆ ಕಾವ್ಯೆ ಪಿಶುನೋನ್ವೆಷಯತಿ ದೂಷಣಾನ್ಯೆವ| ಅತಿ ರಮಣೀಯೆ ವಪುಷಿ ವ್ರಣಮೇವ ಹಿ ಮಕ್ಷಿಕಾನಿಕರಃ|| |
| ಹೇಗೆ ನೊಣಗಳ ಗುಂಪು ಸುಂದರ ದೇಹದ ಮೇಲಿನ ಗಾಯವನ್ನು ಹುಡುಕುತ್ತದೆಯೊ ಹಾಗೆ ಮಲಿನ ಮನಸಿನವರು ಉತ್ತಮ ಕವಿತೆಯಲ್ಲಿ ತಪ್ಪು ಹುಡುಕುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಲಾಯನೈರ್ನಾಪಯಾತಿ ನಿಶ್ಚಲಾ ಭವಿತವ್ಯತಾ| ದೇಹಿನಃ ಪುಚ್ಚಸಂಲೀನಾ ವಹ್ನಿಜ್ವಾಲೇನ ಪಕ್ಷಿಣಃ|| |
| ನಡೆಯಲೇಬೇಕಾದ ವಿಧಿಯನ್ನು ಓಡಿದರೂ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹಕ್ಕಿಯು ಬಾಲದಲ್ಲಿ ಬೆಂಕಿಯಿದ್ದರೆ ಎಲ್ಲಿ ಹಾರಿದರೂ ಅದು ಅಪಾಯದಿಂದ ತಪ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳಲಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸರ್ವಥಾ ಸುಕರಂ ಮಿತ್ರಂ ದುಷ್ಕರಂ ಪರಿಪಾಲನಂ | ಅನಿತ್ಯತ್ವಾತ್ತು ಚಿತ್ತಾನಾಂ ಮತಿರಲ್ಪೇಪಿ ಭಿದ್ಯತೇ || |
| ಮಿತ್ರನನ್ನು ಸಂಪಾದಿಸುವದು ಸುಲಭ. ಹಾಗೆಯೇ ಉಳಿಸಿಕೊಳ್ಳುವದು ಮಾತ್ರ ಕಷ್ಟ. ಮನಸ್ಸು ಚಂಚಲವಾದ್ದರಿಂದ ಅಲ್ಪಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಸ್ನೇಹವು ಕೆಟ್ಟುಹೋಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದಮಿ ದಶಂತಿ ದಶನಾ ರಸನಾ ತತ್ಸ್ವಾದಮನುಭವತಿ | ಪ್ರಕೃತಿರಿಯಂ ವಿಮಲಾನಾಂ ಕ್ಲಿಶ್ಯಂತಿ ಯದನ್ಯ ಕಾರ್ಯೇಷು|| |
| ಹಲ್ಲುಗಳು ಯಾವುದನ್ನು ಜಗಿಯುತ್ತದೆ(ಅಗೆಯುತ್ತದೆ) ಯೋ ಅವುಗಳ ರುಚಿಯನ್ನು ನಾಲಿಗೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತದೆ. ಸತ್ಪುರುಷರು ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ ಬೇರೆಯವರ ಹಿತಕ್ಕಾಗಿ ಕಷ್ಟಪಡುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದಿಸಂತಿ ಗುಣಾಃ ಪುಂಸಾಂ ವಿಕಸಂತ್ಯೆವ ತೇ ಸ್ವಯಂ| ನಹಿಕಸ್ತೂರಿಕಾಮೋದಃ ಶಪಥೆನ ವಿಭಾವ್ಯತೆ|| |
| ಜನರಲ್ಲಿ ಸದ್ಗುಣಗಳಿದ್ದರೆ ಅವು ತಾವಾಗಿಯೇ ಪ್ರಕಾಶಕ್ಕೆ ಬರುತ್ತವೆ. ಕಸ್ತೂರಿಯ ಸುಗಂಧವನ್ನು ಯಾರೂ ಬಲಾತ್ಕಾರದಿಂದ ಹೊರಹಾಕುವದಿಲ್ಲವಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪ್ರಥಮವಯಸಿ ಪೀತಂ ತೋಯಮಲ್ಪಂ ಸ್ಮರಂತಃ ಶಿರಸಿ ನಿಹಿತಭಾರಾ ನಾರಿಕೇಲಾ ನರಾಣಾಂ| ದದತಿ ಜಲಮನಲ್ಪಾ ಸ್ವಾದಮಾಜೀವಿತಾಂತಂ ನ ಹಿ ಕೃತಮುಪಕಾರಂ ಸಾಧವೋ ವಿಸ್ಮರಂತಿ || |
| ಚಿಕ್ಕ ವಯಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಕುಡಿದ ಸ್ವಲ್ಪ ನೀರನ್ನು ನೆನೆದು ತೆಂಗಿನಮರಗಳು ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರ ಹೊತ್ತು ಬದುಕಿರುವವರೆಗೂ ಬಹಳರುಚಿಯಾದ ಎಳನೀರನ್ನು ನೀಡುತ್ತವೆ. ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರವನ್ನು ಸಜ್ಜನರು ಎಂದಿಗೂ ಮರೆಯುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಾಚಃ ಕಾಂಚನ ಸಂಸರ್ಗಾತ್ ದತ್ತೇ ಮಾರಕತೀಂ ದ್ಯುತಿಂ| ತಥಾ ಸತ್ಸಂನಿಧಾನೇನ ಮೂರ್ಖೋ ಯಾತಿ ಪ್ರವೀಣತಾಮ್ || |
| ಚಿನ್ನದ ಸಂಪರ್ಕವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಗಾಜೂಸಹ ಮರಕತ (ರತ್ನ) ದ ಕಾಂತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತದೆ.ಹಾಗೆಯೇ ಸಜ್ಜನರ ಸಹವಾಸದಿಂದ ಮೂರ್ಖನೂ ಸಹ ಪ್ರವೀಣತೆಯನ್ನ ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕರ್ಮಣಾ ಜಾಯತೇ ಸರ್ವಂ ಕರ್ಮೈವ ಗತಿಸಾಧನಂ| ತಸ್ಮಾತ್ಸರ್ವ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ಸಾಧು ಕರ್ಮಸಮಾಚರೇತ್ || |
| ಕರ್ಮದಿಂದಲೇ ಎಲ್ಲವೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಕರ್ಮವೇ ನಮ್ಮ ಬೇರೆ ಬೇರೆ ಗತಿಗಳಿಗೆ ಕಾರಣ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಯತ್ನಪೂರ್ವಕವಾಗಿ ಒಳ್ಳೆಯ ಕೆಲಸವನ್ನೇ ಮಾಡಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪೂರ್ವೇ ವಯಸಿ ತತ್ ಕುರ್ಯಾತ್ ಯೇನ ವೃದ್ಧಃ ಸುಖಂ ವಸೇತ್ ಯಾವಜ್ಜೀವೇನ ತತ್ ಕುರ್ಯಾತ್ ಯೇನ ಪ್ರೇತ್ಯ ಸುಖಂ ವಸೇತ್ || |
| ವಯಸ್ಸಾದಮೇಲೆ ಯಾವುದರಿಂದ ಸುಖವಾಗಿರಲು ಸಾಧ್ಯವೋ ಅದನ್ನ ಯೌವನದಲ್ಲಿ ಮಾಡಬೇಕು (ಸಾಧಿಸಬೇಕು) ಪರಲೋಕದಲ್ಲಿ ಯಾವುದರಿಂದ ಸುಖ ಇದೆಯೋ ಅದನ್ನ ಇಹದಲ್ಲಿ (ಬದುಕಿರುವಾಗ) ಮಾಡಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ರತ್ನಾಕರಃ ಕಿಂ ಕುರುತೇ ಸ್ವರತ್ನೈಃ ವಿಂಧ್ಯಾಚಲಃ ಕಿಂ ಕರಿಭಿಃ ಕರೋತಿ ಶ್ರೀಖಂಡಖಂಡೈಃ ಮಲಯಾಚಲಃ ಕಿಂ ಪರೋಪಕಾರಾಯ ಸತಾಂ ವಿಭೂತಯಃ || |
| ರತ್ನಗಳನ್ನು ತನ್ನಲ್ಲಿಟ್ಟುಕೊಂಡ ಸಮುದ್ರವು ಆ ರತ್ನಗಳನ್ನೇನು ಮಾಡುತ್ತದೆ? ವಿಂಧ್ಯಪರ್ವತವು ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಆನೆಗಳಿಂದ ಏನು ಮಾಡುತ್ತದೆ? ಮಲಯಪರ್ವತವು ತನ್ನಲ್ಲಿರುವ ಶ್ರೀಗಂಧಮರಗಳನ್ನೇನು ಮಾಡುತ್ತದೆ? ಸತ್ಪುರುಷರ ಸಂಪತ್ತು ಇತರರ ಸಹಾಯಕ್ಕಾಗಿಯೇ ವಿನಿಯೋಗವಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| "ನಾಸ್ತಿ ವಿದ್ಯಾಸಮಂ ಚಕ್ಷು: ನಾಸ್ತಿ ಸತ್ಯಸಮ: ತಪ:| ನಾಸ್ತಿ ರಾಗಸಮಂ ದು:ಖಂ ನಾಸ್ತಿ ತ್ಯಾಗಸಮಂ ಸುಖಮ್ ||" "ವಿದ್ಯೆಗೆ ಸಮನಾದ ಕಣ್ಣಿಲ್ಲ. ಸತ್ಯಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ತಪಸ್ಸಿಲ್ಲ. ರಾಗಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ದು:ಖವಿಲ್ಲ. ತ್ಯಾಗಕ್ಕೆ ಸಮನಾದ ಸುಖವಿಲ್ಲ." |
| "ವಿದ್ಯಾವಂತನಾಗದೆ ಕಣ್ಣಿದ್ದರೂ ಕುರುಡನಂತೆಯೇ. ಕುರುಡನೂ ವಿದ್ಯಾವಂತನಾಗಿದ್ದರೆ ಅವನು ಕುರುಡನಲ್ಲ. ಮಾನವನಿಗೆ ವಿದ್ಯೆಯೇ ನಿಜವಾದ ಕಣ್ಣು. ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವಂತನಾಗಿ ಬಾಳಿದರೆ ಅದರ ಮುಂದೆ ಯಾವ ತಪಸ್ಸೂ ಕಡಿಮೆಯೇ." "ದು:ಖಕ್ಕೆ ಮೂಲ ಯಾವುದು? ಇದು ನನ್ನದು, ನನ್ನದು ಎಂಬ ಅನುರಾಗ. ನನ್ನದೆಂಬುದಕ್ಕೆ ಕಿಂಚಿತ್ ನೋವಾಗುವುದನ್ನೂ ಮನ ಸಹಿಸದು.ಮಿತಿಮೀರಿದ ಪ್ರೀತಿಯೇ ಅನುರಾಗ. ಅದರಿಂದಲೇ ದು:ಖ. ನನ್ನದೇನೂ ಇಲ್ಲ, ಅವನದೇ ಎಲ್ಲಾ, ಎಂದು ಎಲ್ಲಾ ಆ ಭಗವಂತನದೇ ಎಂದು ತಿಳಿದರೆ ದು:ಖಕ್ಕೆ ಕಾರಣವೆಲ್ಲಿ?" "ನನಗಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಮಾಡಿಕೊಂಡರೂ ಇನ್ನೂ ಬೇಕೆಂಬ ಅತೃಪ್ತಿ ಇದ್ದೇ ಇರುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಕೈಲಾಗದವನಿಗೆ ಒಂದಿಷ್ಟು ಸಹಾಯ ಮಾಡಿ ನೋಡಿ, ಅವನ ಕಣ್ಣಲ್ಲಿ ನಲಿವು ಕಂಡಾಗ ಆಗುವ ಸಂತೋಷಕ್ಕಿಂತ ಬೇರೆ ಏನು ಬೇಕು?" (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನ ಸಾ ಸಭಾ ಯತ್ರ ನ ಸಂತಿ ವೃದ್ದಾ ನ ತೇ ವೃದ್ಧಾ ಯೇ ನ ವದಂತಿ ಧರ್ಮಂ | ನಾಸೌ ಧರ್ಮೋ ಯತ್ರ ನ ಸತ್ಯಮಸ್ತಿ ನ ತತ್ ಸತ್ಯಂ ಯತ್ ಛಲೇನಾಭ್ಯುಪೇತಮ್ || |
| ಎಲ್ಲಿ ವೃದ್ಧರಿಲ್ಲವೋ ಅದು ಸಭೆಯೇ ಅಲ್ಲ. ಯಾರು ಧರ್ಮವನ್ನು ನುಡಿಯುವದಿಲ್ಲವೋ ಅವರು ವೃದ್ಧರೇ ಅಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಿ ಸತ್ಯವಿಲ್ಲವೋ ಅದು ಧರ್ಮವೇ ಅಲ್ಲ. ಯಾವುದು ಹಟದಿಂದ ಕೂಡಿದ್ದೋ ಅದು ಸತ್ಯವಲ್ಲ (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಮಂತ್ರಮಕ್ಷರಂ ನಾಸ್ತಿ ವನಸ್ಪತಿರನೌಷಧಂ ಅಯೋಗ್ಯಃ ಪುರುಷೋ ನಾಸ್ತಿ ಯೋಜಕಸ್ತತ್ರ ದುರ್ಲಭಃ |
| ಮಂತ್ರವಲ್ಲದ ಅಕ್ಷರವಿಲ್ಲ ಔಷಧವಲ್ಲದ ಮೂಲಿಕೆಯಿಲ್ಲ ಅಯೋಗ್ಯನಾದ ಮನುಷ್ಯನೂ ಇಲ್ಲ ಏಕೆಂದರೆ ಹೊಂದಾಣಿಕೆ ಮಾಡುವ ಯೋಜಕನು ದುರ್ಲಭ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಗುಣವದ್ವಸ್ತು ಸಂಸರ್ಗಾದ್ಯಾತಿ ಸ್ವಲ್ಪೊಪಿ ಗೌರವಂ ಪುಷ್ಪಮಾಲಾನುಷಂಗೇಣ ಸೂತ್ರಂ ಶಿರಸಿ ಧಾರ್ಯತೇ || |
| ಗುಣವುಳ್ಳ ವಸ್ತುವಿನ ಸಂಗದಿಂದ ಅಲ್ಪನೂ ಸಹ ಗೌರವವನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಹೂಮಾಲೆಯೊಡನೆ ಸೇರಿಕೊಂಡಿದ್ದರಿಂದ ದಾರವು ತಲೆಯಲ್ಲಿ ಧರಿಸಲ್ಪಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪ್ರಾಯಃ ಸಂಪ್ರತಿ ಕೋಪಾಯ ಸನ್ಮಾರ್ಗಸ್ಯೋಪದೇಶನಂ ವಿಲೂನನಾಸಿಕಸ್ಯೇವ ಯದ್ವದಾದರ್ಶದರ್ಶನಂ | |
| ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾರ್ಗದಲ್ಲಿ ನೆಡೆದುಕೋ ಎಂದು ಉಪದೇಶಿಸುವದು ಕೋಪವನ್ನುಂಟುಮಾಡುತ್ತದೆ. ಮೂಗುಕಳೆದುಕೊಂಡವನಿಗೆ ಕನ್ನಡಿ ತೋರಿಸುವದು ಅಪರಾಧವಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದುರ್ಜನಃ ಪರಿಹರ್ತವ್ಯೋ ವಿದ್ಯಯಾಲಂಕೃತೋಪಿ ಸನ್ ಮಣಿನಾ ಭೂಷಿತಃ ಸರ್ಪಃ ಕಿಮಸೌ ನ ಭಯಂಕರಃ |
| ವಿದ್ಯೆಯಿಂದ ಅಲಂಕರಿಸಲ್ಪಟ್ಟರೂ ದುರ್ಜನರಾದವರನ್ನ ಬಿಟ್ಟುಬಿಡಬೇಕು. ರತ್ನದಿಂದ ಅಲಂಕೃತವಾದ ಮಾತ್ರಕ್ಕೆ ಹಾವು ಭಯಂಕರವಲ್ಲವೇ ? (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪರಚ್ಛಿದ್ರೇಷು ಹೃದಯಂ ಪರವಾರ್ತಾಸು ಚ ಶ್ರವಃ| ಪರಮರ್ಮಣಿ ವಾಚಂ ಚ ಖಲನಾಮಸೃಜದ್ವಿಧಿಃ|| |
| ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ದೋಷವನ್ನು ಹುಡುಕುವದರಲ್ಲಿ ಮನಸ್ಸು, ಇನ್ನೊಬ್ಬರ ಸುದ್ದಿಯನ್ನು ಕೇಳುವದರಲ್ಲಿ ಕಿವಿ, ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಮರ್ಮಭೇದಕವಾಗುವ ಮಾತು ಈ ಮೂರನ್ನು ದುರ್ಜನರಿಗಾಗಿ ಬ್ರಹ್ಮನು ಸೃಷ್ಟಿಸಿದ್ದಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಿಂ ದಾತುರಖಿಲೈರ್ದೋಷೈಃ ಕಿಂ ಲುಬ್ಧಸ್ಯಾಖಿಲೈರ್ಗುಣೈಃ | ನಲೋಭಾದಧಿಕೋ ದೋಷೋ ನದಾನಾದಧಿಕೋ ಗುಣಃ || |
| ದಾನಿಯಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ದೋಷಗಳಿದ್ದರೇನು? ಲೋಭಿಯಲ್ಲಿ ಎಷ್ಟು ಗುಣಗಳಿದ್ದರೇನು? ಲೋಭಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ದೋಷವಿಲ್ಲ ದಾನಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಗುಣವಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅನಾಗತ ವಿಧಾನಂತು ಕರ್ತವ್ಯಂ ಶುಭಮಿಚ್ಛತಾಂ | ಆಪದಾಶಂಕಮಾನೇನ ಪುರುಷೇಣ ವಿಪಶ್ಛಿತಾ || |
| ಮುಂದೆ ಅನರ್ಥವು ಸಂಭವಿಸಬಹುದೆಂಬ ಶಂಕೆಯಿದ್ದಾಗ ಶುಭವನ್ನು ಬಯಸುವ ವಿವೇಕಿಯು ಮೊದಲೇ ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಚಿಂತಿಸಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ವಭಾವೋ ನೋಪದೇಶೇನ ಶಕ್ಯತೇ ಕರ್ತುಮನ್ಯಥಾ | ಸುತಪ್ತಮಪಿ ಪಾನೀಯಂ ಪುನರ್ಗಚ್ಛತಿ ಶೀತತಾಮ್ || |
| ಉಪದೇಶಮಾಡುವದರಿಂದ ಒಬ್ಬನ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು(ಹುಟ್ಟುಗುಣ) ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಹೇಗೆ ನೀರನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕುದಿಸಿದರೂ ಅದು ಮತ್ತೆ ತಣ್ಣಗಾಗುತ್ತದೆಯೂ ಹಾಗೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಲ್ಪಾನಾಮಪಿ ವಸ್ತೂನಾಂ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಸಾಧಿಕಾ | ತೃಣೈರ್ಗುಣತ್ವಮಾಪನ್ನೈಃ ಬಧ್ಯಂತೇ ಮತ್ತದಂತಿನಃ || |
| ಅರ್ಥ-ಅಲ್ಪವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳೂ ಸಹ ಒಗ್ಗೂಡಿದಾಗ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತವೆ.ಹುಲ್ಲುಗಳನ್ನ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ ಹೊಸೆಯಲ್ಲಟ್ಟ ಹಗ್ಗದಿಂದ ಮದ್ದಾನೆಗಳೂ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪೃಥವ್ಯಾಂ ತ್ರೀಣಿ ರತ್ನಾನಿ ಜಲಮನ್ನಂ ಸುಭಾಷಿತಂ | ಮೂಢೈಃ ಪಾಷಾಣಖಂಡೇಷು ರತ್ನಸಂಜ್ಞಾ ವಿಧೀಯತೇ || |
| ಅರ್ಥ: ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ರತ್ನಗಳು ಕೇವಲ ಮೂರೇ ಇರುವುದು. ಜಲ,ಆಹಾರ, ಮತ್ತು ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತು. ಆದರೆ ಮೂರ್ಖರು ಕಲ್ಲಿನ ಚೂರುಗಳನ್ನ ರತ್ನ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬಾಲೋ ವಾ ಯದಿ ವಾ ವೃದ್ಧೋ ಯುವಾ ವಾ ಗೃಹಮಾಗತಃ | ತಸ್ಯ ಪೂಜಾ ವಿಧಾತವ್ಯಾ ಸರ್ವತ್ರಾಭ್ಯಾಗತೋ ಗುರುಃ || -ಹಿತೋಪದೇಶ ಮಿತ್ರಲಾಭ -೭೯ |
| ಮನೆಗೆ ಬಂದವನು ಬಾಲಕನೇ ಆಗಿರಲಿ, ವೃದ್ಧನೇ ಆಗಿರಲಿ, ಯುವಕನಾದರೂ ಆಗಿರಲಿ, ಅವನಿಗೆ ಸತ್ಕಾರವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು. ಯಾವಾಗಲೂ ಅಭ್ಯಾಗತನು ಗುರುವಿಗೆ ಸಮಾನ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯದ್ದ್ರವ್ಯಂ ಬಾಂಧವಾನಾಂ ವಾ ಮಿತ್ರಾಣಾಂ ವಾ ಕ್ಷಯೇ ಭವೇತ್ | ನಾಹಂ ತತ್ ಪ್ರತಿಗೃಹ್ಣೀಯಾಂ ಭಕ್ಷಾನ್ ವಿಷಕೃತಾನಿವ || -ರಾಮಾಯಣ ಅಯೋದ್ಯಾ ೯೨-೪ |
| ಬಾಂಧವರಿಗಾಗಲೀ, ಮಿತ್ರರಿಗಾಗಲೀ ಹಾಳಾಗುವುದರಿಂದ ದೊರಕುವ ಹಣವನ್ನು ನಾನು ಎಂದಿಗೂ ಮುಟ್ಟಲಾರೆ. ಅದು ವಿಷಮಿಶ್ರಿತ ಅನ್ನದಂತೆ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತೇನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮೃದೋಃ ಪರಿಭವೋ ನಿತ್ಯಂ ವೈರಂ ತೀಕ್ಷ್ಣಸ್ಯ ನಿತ್ಯತಃ | ಉತ್ಸೃಜ್ಯ ತದ್ವಯಂ ತಸ್ಮಾತ್ ಮಧ್ಯಾಂ ವೃತ್ತಿಂ ಸಮಾಶ್ರಯೇತ್ || |
| -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ ಮೆತ್ತಗಿರುವವನು ಯಾವಾಗಲೂ ಅಪಮಾನಕ್ಕೆ ಒಳಗಾಗುತ್ತಾನೆ, ಉಗ್ರನಾಗಿದ್ದರೆ ವೈರಿಗಳು ಹೆಚ್ಚು. ಆದ್ದರಿಂದ ಈ ಎರಡನ್ನೂ ಬಿಟ್ಟು ಮಧ್ಯರೀತಿಯನ್ನು ಅವಲಂಬಿಸಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶೋಚಂತಿ ಜಾಮಯೋ ಯತ್ರ ವಿನಶ್ಯತ್ಯಾಶು ತತ್ಕುಲಮ್ | ನ ಶೋಚಂತಿ ತು ಯತ್ರೈತಾ ವರ್ಧತೇ ತದ್ಧಿ ಸರ್ವದಾ || -ಮನುಸ್ಮೃತಿ ೩-೫೭ |
| ಯಾವ ಕುಟುಂಬಕ್ಕೆ ಸೇರಿದ ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಕಷ್ಟದಲ್ಲಿದ್ದು ದುಃಖಿಸುತ್ತಾರೆಯೋ ಆ ಕುಟುಂಬವು ನಶಿಸುತ್ತದೆ. ಹೆಣ್ಣುಮಕ್ಕಳು ಆನಂದದಿಂದ ಇದ್ದರೆ ಆ ಕುಟುಂಬ ಯಾವಾಗಲೂ ಅಭಿವೃದ್ಧಿಯನ್ನು ಹೊಂದುತ್ತದೆ.(ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ವಿದ್ಯಾ ದದಾತಿ ವಿನಯಂ ವಿನಯಾದ್ಯಾತಿಪಾತ್ರತಾಮ್ | ಪಾತ್ರತ್ವಾದ್ಧನಮಾಪ್ನೋತಿ ಧನಾದ್ಧರ್ಮಂ ತತಃ ಸುಖಮ್ || - ಹಿತೋಪದೇಶ ೧-೫ |
| ವಿದ್ಯೆಯು ವಿನಯವನ್ನು ಕೊಡುತ್ತದೆ, ವಿನಯದಿಂದ ಅರ್ಹತೆ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. ಅರ್ಹತೆಯಿಂದ ಸಂಪತ್ತನ್ನು ಪಡೆಯುತ್ತಾನೆ. ಆ ಸಂಪತ್ತಿನಿಂದ ಧರ್ಮಾಚರಣೆ, ಅದರಿಂದ ಸುಖವೂ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದೇಹೇ ಪಾತಿನಿ ಕಾ ರಕ್ಷಾ ಯಶೋ ರಕ್ಷ್ಯಮಪಾತವತ್ | ನರಃ ಪಾತಿತ ಕಾಯೋsಪಿ ಯಶಃ ಕಾಯೇನ ಜೀವತಿ || -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಬಿದ್ದುಹೋಗುವ ಶರೀರಕ್ಕೆ ರಕ್ಷಣೆ ಎಲ್ಲಿಯದು? ಎಂದೂ ಬೀಳದ ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ದೇಹ ಬಿದ್ದುಹೋದರೂ ಮನುಷ್ಯ ಯಶಸ್ಸಿನ ಕಾರಣದಿಂದ ಬಾಳುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದ್ವಾವಿಮೌ ಕಂಟಕೌ ತೀಕ್ಷ್ಣೌ ಶರೀರಪರಿಶೋಷಿಣೌ | ಯಶ್ಚಾಧನಃ ಕಾಮಯತೇ ಯಶ್ಚ ಕುಪ್ಯತ್ಯನೀಶ್ವರಃ || -ಮಹಾಭಾರತ ಉದ್ಯೋಗ ೩೩-೫೬ |
| ದರಿದ್ರನ ಬಯಕೆ, ಅಶಕ್ತನ ಕೋಪ ಇವೆರೆಡೂ ದೇಹಕ್ಕೆ ಕಂಟಕಪ್ರಾಯವಾದ ಹರಿತವಾದ ಮುಳ್ಳುಗಳು. ಆದ್ದರಿಂದ ಅದರಿಂದ ದೂರ ಇರಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕಿಂ ನು ಮೇ ಸ್ಯಾದಿದಂ ಕೃತ್ವಾ ಕಿಂ ನು ಮೇ ಸ್ಯಾದಕುರ್ವತಃ | ಇತಿ ಸಂಚಿತ್ಯ ಮನಸಾ ಪ್ರಾಜ್ಞಃ ಕುರ್ವೀತ ವಾ ನವಾ || |
| - ಇದನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ಏನಾಗುವದು, ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಏನಾಗುವದು ಎಂಬುದನ್ನು ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಯೋಚಿಸಿ ಬುದ್ದಿವಂತನಾದವನು ಕಾರ್ಯಾಕಾರ್ಯ ಪ್ರವೃತ್ತನಾಗಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಉದ್ವೇಜನೀಯೋ ಭೂತಾನಾಂ ನೃಶಂಸಃ ಪಾಪಕರ್ಮಕೃತ್ | ತ್ರಯಾಣಾಮಪಿ ಲೋಕಾನಾಮೀಶ್ವರೋsಪಿ ನ ತಿಷ್ಠತಿ || -ರಾಮಾಯಣ ಅರಣ್ಯ ೨೯-೩ |
| ಜನರಿಗೆ ಉದ್ವೇಗವಾಗುವಂತೆ ದುಷ್ಕೃತ್ಯವನ್ನೆಸಗುವ ದುಷ್ಟನು ಮೂರು ಲೋಕಗಳಿಗೇ ಒಡೆಯನಾಗಿದ್ದರೂ ಬಹಳ ಕಾಲ ಬಾಳಲಾರ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಈಶ್ವರಾಣಾಂ ವಚಃ ಸತ್ಯಂ ತಥೈವಾಚರಿತಂ ಕ್ವಚಿತ್ | ತೇಷಾಂ ಯತ್ ಸ್ವವಚೋಯುಕ್ತಂ ಬುದ್ಧಿಮಾಂಸ್ತತ್ ಸಮಾಚರೇತ್ || - ಭಾಗವತ ೧೦-೩೩-೩೨ |
| ಸರ್ವಸಾಮರ್ಥ್ಯವುಳ್ಳ ಮಹಾತ್ಮರ ಉಪದೇಶ ಸರ್ವದಾ ಸತ್ಯವಾದದ್ದು. ಅವರ ಆಚರಣೆ ಕೆಲವು ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಪ್ರಮಾಣವಾಗಿರುತ್ತದೆ. ಅವರು ಉಪದೇಶಿದಂತೆ ಎಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸುತ್ತಾರೋ ಅಂತಹ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಮಾತ್ರ ಬುದ್ಧಿವಂತರು ಪ್ರಮಾಣವಾಗಿ ಸ್ವೀಕರಿಸಬೇಕು (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏಕೇನಾಪಿ ಸುಪುತ್ರೇಣ ಸಿಂಹೀ ಸ್ವಪಿತಿ ನಿರ್ಭಯಂ | ಸಹೈವ ದಶಭಿಃ ಪುತ್ರೈರ್ಭಾರಂ ವಹತಿ ಗರ್ದಭೀ || -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನ ಸಮುಚ್ಚಯ |
| ಸಮರ್ಥನಾದ ಒಬ್ಬ ಮಗನಿದ್ದರೆ ಸಾಕು ಹೆಣ್ಣು ಸಿಂಹವು ನಿರ್ಭಯವಾಗಿ ನಿದ್ರಿಸುತ್ತದೆ. ಕತ್ತೆಯಾದರೋ ಹತ್ತು ಮಕ್ಕಳಿದ್ದರೂ ಭಾರವನ್ನು ಹೊರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏತಾವಾನೇವ ಪುರುಷಃ ಕೃತಂ ಯಸ್ಮಿನ್ ನ ನಶ್ಯತಿ | ಯಾವಚ್ಚ ಕುರ್ಯಾದನ್ಯೋsಸ್ಯ ಕುರ್ಯಾದ್ಬಹುಗುಣಂ ತತಃ || -ಮಹಾಭಾರತ ಆದಿ ೧೬೧-೧೪ |
| ಯಾವಾತನಿಗೆ ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರವು ಅಲ್ಲಿಯೇ ಕ್ಷೀಣಿಸುವದಿಲ್ಲವೊ ಅವನೇ ಪುರುಷ. ಇನ್ನೊಬ್ಬರು ಮಾಡಿದ ಉಪಕಾರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಉಪಕಾರ ಮಾಡಬೇಕು. ಕತಘ್ನನಾಗಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏವಂ ಬಲಿಭ್ಯೋ ಬಲಿನಃ ಸಂತಿ ರಾಘವನಂದನ | ನಾವಜ್ಞಾಹಿ ಪರೇ ಕಾರ್ಯಾ ಯ ಇಚ್ಚೇತ್ ಪ್ರಿಯಮಾತ್ಮನಃ || - ರಾಮಾಯಣ ಉತ್ತರ೩೪-೨೩ |
| ರಾಘವ ! ಹೀಗೆ ಬಲಶಾಲಿಗಳಿಗಿಂತ ಬಲಶಾಲಿಗಳಿರುತ್ತಾರೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ತಮ್ಮ ಹಿತ ಬಯಸುವವರು ಯಾರನ್ನೂ ಉಪೇಕ್ಷೆ ದೃಷ್ಟಿಯಿಂದ ನೋಡಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ಛಾಯಾತಪೌ ನಿತ್ಯಂ ಸುಸಂಬದ್ಧೌ ನಿರಂತರಮ್ | ತಥಾ ಕರ್ಮಚ ಕರ್ತಾ ಚ ಸಂಬದ್ಧೌ ಸರ್ವ ಜಂತುಷು || ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಹೇಗೆ ನೆರಳು ಮತ್ತು ಬಿಸಿಲು ಒಂದಕ್ಕೊಂದು ಕೂಡಿಯೇ ಇರುತ್ತವೆಯೋ ಹಾಗೆಯೇ ಎಲ್ಲ ಜೀವಿಗಳಲ್ಲಿಯೂ ಕರ್ಮ ಮತ್ತು ಕರ್ಮಮಾಡುವವನು ಕೂಡಿಯೇ ಇರುವರು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನಾಯಂ ಪ್ರಯಾತಿ ವಿಕೃತಿಂ ವಿರಸೋ ನ ಯಃ ಸ್ಯಾತ್ | ನ ಕ್ಷೀಯತೇ ಬಹು ಜನೈರ್ನಿತರಾಂ ನಿಪೀತಃ || ಜಾಡ್ಯಂ ನಿಹಂತಿ ರುಚಿಮೇತಿ ಕರೋತಿ ತೃಪ್ತಿಮ್ ||| ನೂನಂ ಸುಭಾಷಿತ ರಸೋsನ್ಯರಸಾತಿಶಾಯೀ |||| ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಎಂದಿಗೂ ಹಾಳಾಗದ, ರುಚಿ ಕೆಡದ, ಅನೇಕರು ಹೆಚ್ಚು ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಕುಡಿದರೂ ಕಡಿಮೆಯಾಗದ, ಜಾಡ್ಯವನ್ನು ಕಳೆದು ಲವಲವಿಕೆಯನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುವ, ಇನ್ನೂ ಬೇಕೆನ್ನುವಂತೆ ರುಚಿಸುವದು ಸುಭಾಷಿತ ರಸ. ಹೀಗೆ ಎಲ್ಲಾ ರಸಗಳನ್ನು ಸುಭಾಷಿತ ರಸವು ಮೀರಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪೋತೋ ದುಸ್ತರವಾರಿರಾಶಿ ತರಣೇ ದೀಪೋsಂಧಕಾರಾಗಮೇ | ನಿರ್ವಾತೇ ವ್ಯಜನಂ ಮದಾಂಧಕರಿಣೋ ದರ್ಪೋಪಶಾಂತ್ಯೈ ಸೃಣಿಃ || ಇತ್ಥಂ ತದ್ಭುವಿ ನಾಸ್ತಿ ಯಸ್ಯ ವಿಧಿನಾ ನೋಪಾಯ ಚಿಂತಾ ಕೃತಾ ||| ಮನ್ಯೇ ದುರ್ಜನಚಿತ್ತಿ ವೃತ್ತಿ ಹರಣೇ ಧಾತಾಪಿ ಭಗ್ನೋದ್ಯಮಃ |||| -ಹಿತೋಪದೇಶ ಸುಹೃದ್ಬೇದ -೧೫೧ |
| ದಾಟಲಸಾಧ್ಯವಾದ ಸಮುದ್ರದ ಜಲರಾಶಿಯನ್ನು ದಾಟಲು ದೋಣಿಯಿದೆ. ಕತ್ತಲೆ ನಿವಾರಿಸಲು ದೀಪ, ಗಾಳಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದಾಗ ಬೀಸಣಿಕೆ, ಮದ್ದಾನೆಯ ಮದ ಇಳಿಸಲು ಅಂಕುಶ. ಹೀಗೆ ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲಾ ವಿಚಾರಗಳಿಗೆ ಬ್ರಹ್ಮನು ಪರಿಹಾರವನ್ನು ನಿರ್ಮಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಆದರೆ ದುರ್ಜನರ ಚಿತ್ತವೃತ್ತಿಯನ್ನು ಕಳೆಯುವಲ್ಲಿ ಯಾವ ಪರಿಹಾರ ಇಲ್ಲ. ಈ ಪ್ರಯತ್ನದಲ್ಲಿ ಬ್ರಹ್ಮನೂ ಸೋತಿರಬಹುದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪಶ್ಯ ಕರ್ಮವಶಾತ್ ಪ್ರಾಪ್ತಂ ಭೋಜ್ಯಕಾಲೇsಪಿ ಭೊಜನಮ್ | ಹಸ್ತೋದ್ಯಮಂ ವಿನಾ ವಕ್ತ್ರೇ ಪ್ರವಿಶ್ಯೇನ್ನ ಕಥಂಚನ || -ಪಂಚತಂತ್ರ |
| ಪ್ರತಿಯೊಂದು ವಿಷಯವೂ ಕ್ರಿಯೆಯಿಂದಲೇ ನೆಡೆಯುತ್ತದೆ. ಊಟದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಎದುರಿನಲ್ಲಿರುವ ಆಹಾರವೂ ಸಹ ಕೈಯ ಪ್ರಯತ್ನವಿಲ್ಲದೇ ಬಾಯಿಗೆ ಹೋಗದು ಹಾಗೆಯೇ ಪ್ರಯತ್ನವಿಲ್ಲದೇ ಯಾವ ಕೆಲಸವೂ ಆಗದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದ್ವಿಜೇಂದ್ರೋ ವಾ ಕಲಾಢ್ಯೋವಾ ಕಾಮಚಾರೀ ಭವೇದ್ಯದಿ | ನಿತ್ಯಂ ನಿಮಜ್ಜನ್ನಪ್ಯಬ್ಧೌ ನಾಂತಶುದ್ಧೋ ಭವೇತ್ಯಲಂ || ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಾಗಲಿ, ಶ್ರೇಷ್ಠ ಕಲಾವಿದನಾಗಲೀ, ಮನಬಂದಂತೆ ನೆಡೆಯುವವನಾದರೆ ನಿತ್ಯವೂ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿ ಮುಳುಗಿ ಸ್ನಾನ ಮಾಡಿದರೂ ಅಂತಃಶುದ್ಧಿ ಉಂಟಾಗುವದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯೇ ಯಾಂತ್ಯಭ್ಯುದಯೇ ಪ್ರೀತಿಂ ನೋಜ್ಝಂತಿ ವ್ಯಸನೇಷು ಚ | ತೇ ಬಾಂಧವಾಸ್ತೇ ಸುಹೃದೋ ಲೋಕಃ ಸ್ವಾರ್ಥಪರೋsಪರಃ || -ಲೋಚನ |
| ನಮ್ಮ ಅಭ್ಯುದಯ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಯಾರು ಸಂತೋಷ ಪಡುವರೋ, ವಿಪತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ನಮ್ಮನ್ನು ಸಂತೈಸಿ ಜೊತೆಗಿರುವರೋ ಅವರೇ ನಿಜವಾದ ಬಂಧುಗಳು, ಸ್ನೇಹಿತರು ಉಳಿದವರು ಸ್ವಾರ್ಥಿಗಳು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಭವಂತಿ ಬಹವೋ ಮೂರ್ಖಾಃ ಕ್ವಚಿದೇಕೋ ವಿಶುದ್ಧಧೀಃ | ತ್ರಾಸಿತೋsಪಿ ಸದಾ ಮೂರ್ಖೈರಚಲೋ ಯಸ್ಯ ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ || ವೇದಾಂತಾಚಾರ್ಯ |
| ಮೂರ್ಖರು ಬಹುವಾಗಿರುತ್ತಾರೆ, ಒಳ್ಳೆಯ ಪ್ರಜ್ಞಾಶಕ್ತಿ ಇರುವವರು ಅಪರೂಪ. ಮೂರ್ಖರಿಂದ ಹೆದರಿಸಲ್ಪಟ್ಟರೂಸಹ ಯಾರು ನಿಶ್ಚಲವಾಗಿರುವನೋ ಅವನು ಬುದ್ಧಿವಂತ (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಏಕಮಪ್ಯಕ್ಷರಂ ಯಸ್ತು ಗುರುಃ ಶಿಷ್ಯೇ ನಿವೇದಯತ್ | ಪೃಥಿವ್ಯಾಂ ನಾಸ್ತಿ ತದೃವ್ಯಂ ಯದ್ಧತ್ವಾ ಹ್ಯನೃಣೀಭವೇತ್ || ಅತ್ರಿಸಂಹಿತಾ ೧-೯ |
| ಗುರುವು ಶಿಷ್ಯನಿಗೆ ಒಂದೇ ಅಕ್ಷರವನ್ನು ಕಲಿಸಿದರೂ ಅದರ ಋಣಪರಿಹಾರಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ವಸ್ತುವು ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿಯೇ ಇಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಚೋದ್ಯಮಾನಾನಿ ಯಥಾ ಪುಷ್ಪಾಣಿ ಚ ಫಲಾನಿ ಚ | ಸ್ವಂ ಕಾಲಂ ನಾತಿವರ್ತಂತೇ ತಥಾ ಕರ್ಮ ಪುರಾ ಕೃತಮ್ || ಮಹಾಭಾರತ ಶಾಂತಿಪರ್ವ ೧೮೧-೧೧ |
| ಹೂವು, ಹಣ್ಣುಗಳು ಹೇಗೆ ಯಾರ ಪ್ರೇರಣೆಯೂ ಇಲ್ಲದೇ ತಮ್ಮ ತಮ್ಮ ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಅರಳಿ ಫಲನೀಡುವುದೋ ಹಾಗೆಯೇ ಪುರಾಕೃತ ಕರ್ಮಗಳೂ ಸಹ ತಮ್ಮ ಕಾಲಬಂದಾಗ ಫಲಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂಪದೋ ಹಿ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಗಂಧರ್ವನಗರೋಪಮಾಃ | ದೃಶ್ಯಮಾನಾಃ ಕ್ಷಣೇನೈವ ಭವಂತಿ ನ ಭವಂತಿ ಚ || -ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ-೧೬೨ |
| ಮನುಷ್ಯರ ಐಶ್ವರ್ಯ ಎಂಬುದು ಗಂಧರ್ವಲೋಕಕ್ಕೆ ಸಮವಾದುದು. ನೋಡುನೋಡುತ್ತಿರುವಂತೆಯೇ ಕ್ಷಣಮಾತ್ರದಲ್ಲಿ ಇರುತ್ತದೆ. ಮತ್ತೊಂದು ಕ್ಷಣದಲ್ಲಿ ಇಲ್ಲವಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಶೂನ್ಯಮಪುತ್ರಸ್ಯ ಗೃಹಂ ಚಿರಶೂನ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ ಯಸ್ಯ ಸನ್ಮಿತ್ರಮ್ | ಮೂರ್ಖಸ್ಯ ದಿಶಃ ಶೂನ್ಯಾಃ ಸರ್ವಂ ಶೂನ್ಯಂ ದರಿದ್ರಸ್ಯ || -ಮೃಚ್ಛಕಟಿಕ ೧-೮ |
| ಮಕ್ಕಳಿಲ್ಲದ ಮನೆ ಬರಿದಾಗಿ ಕಾಣುವುದು, ಮಿತ್ರರಿಲ್ಲದ ಜೀವನ ಬರಿದು, ಮೂರ್ಖನಿಗೆ ಎಲ್ಲಾ ದಿಕ್ಕುಗಳು ಬರಿದಾಗಿ ತೋರುತ್ತದೆ, ದಾರಿದ್ರ್ಯ ಉಳ್ಳವನಿಗೆ ಜಗತ್ತೇ ಬರಿದಾಗಿದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಗ್ನೌ ಕ್ರಿಯಾವತಾಂ ದೇವೋ ದಿವಿ ದೇವೋ ಮನೀಷಿಣಾಮ್ | ಪ್ರತಿಮಾಸ್ವಲ್ಪಬುದ್ಧಿನಾಂ ಯೋಗಿನಾಂ ಹೃದಯೇ ಹರಿಃ || |
| ಬೃಹತ್ ಪರಾಶರಸ್ಮೃತಿ, ೪-೧೧೯ ಯಾಜ್ನಿಕರಿಗೆ ಅಗ್ನಿಯಲ್ಲಿಯೇ ದೇವರು, ವಿದ್ವಾಂಸರಿಗೆ ಸ್ವರ್ಗದಲ್ಲಿ ದೇವರು, ಸಾಮಾನ್ಯರಿಗೆ ಪ್ರತಿಮೆಯಲ್ಲಿ ದೇವರು, ಯೋಗಿಗಳು ಹೃದಯಲ್ಲಿ ಹರಿಯನ್ನು ಕಾಣುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಂಕಾಧಿರೋಪಿತಮೃಗಃ ಚಂದ್ರಮಾ ಮೃಗಲಾಂಛನಃ | ಕೇಸರೀ ನಿಷ್ಠುರಕ್ಷಿಪ್ತಮೃಗಯೂಥೋ ಮೃಗಾಧಿಪಃ || - ಶಿಶುಪಾಲವಧ ೨~೫೩ |
| ಚಂದ್ರನಾದರೋ ಪ್ರೀತಿ,ಕಾರುಣ್ಯದಿಂದ ಜಿಂಕೆಯನ್ನು ತೊಡೆಯಮೇಲಿರಿಸಿಕೊಂಡನು. ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ಕಲೆಯುಳ್ಳವನೆಂದು ಕಳಂಕಿತನಾದನು. ಸಿಂಹವಾದರೋ ಅರಣ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಠೋರತೆಯಿಂದ ಮೃಗಗಳನ್ನು ಕೊಂದಿತು. ಅದರ ಫಲವಾಗಿ ಮೃಗಾಧಿಪ ಎಂಬ ಕೀರ್ತಿಯು ಬಂತು. ಸಕಾಲದ ಶೌರ್ಯವು ಕೀರ್ತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಡುತ್ತದೆ. ಎಲ್ಲಾ ಕಾಲದ ಕಾರುಣ್ಯ ಕಳಂಕವನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಪ್ರಾರ್ಥಿತಾನಿ ದುಃಖಾನಿ ಯಥೈವಾಯಾಂತಿ ದೇಹಿನಾಮ್ | ಸುಖಾನ್ಯಪಿ ತಥಾ ಮನ್ಯೇ ದೈನ್ಯಮತ್ರಾತಿರಿಚ್ಯತೇ || -ಸುಭಾಷಿತಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಬಯಸದೇ ಇದ್ದರೂ ಮನುಷ್ಯರಿಗೆ ದುಃಖಗಳು ಹೇಗೆ ಬಂದು ಸೇರುತ್ತವೆಯೋ ಸುಖಗಳೂ ಹಾಗೆಯೇ ಎಂದು ತಿಳಿಯುತ್ತೇನೆ. ಆದರೆ ದುಃಖದಲ್ಲಿ ದೈನ್ಯವೊಂದು ಅಧಿಕವಾಗಿರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಲಾಂಗೂಲಚಾಲನಮಧಶ್ಚರಣಾವಪಾತಂ ಭೂಮೌ ನಿಪತ್ಯ ವದನೋದರದರ್ಶನಂ ಚ | ಶ್ವಾ ಪಿಂಡದಸ್ಯ ಕುರುತೇ ಗಜಪುಂಗವಸ್ತು ಧೀರಂ ವಿಲೋಕಯತಿ ಚಾಟುಶತೈಶ್ಚ ಭುಂಕ್ತೇ || -ನೀತಿಶತಕ-೨೯ |
| ನಾಯಿಯು ತನಗೆ ಅನ್ನ ಹಾಕುವವನ ಎದುರಿನಲ್ಲಿ ಬಾಲವನ್ನು ಅಲ್ಲಾಡಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾಲನ್ನು ಬಡಿಯುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಬಾಯಿಯನ್ನೂ , ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನೂ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರೆ ಆನೆಯು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಉಪಚಾರದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಊಟಮಾಡುತ್ತದೆ. {ಉತ್ತಮರು ಅನ್ನಕ್ಕಾಗಿ ಹಗುರಾಗಿ ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. } (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಲಾಂಗೂಲಚಾಲನಮಧಶ್ಚರಣಾವಪಾತಂ ಭೂಮೌ ನಿಪತ್ಯ ವದನೋದರದರ್ಶನಂ ಚ| ಶ್ವಾ ಪಿಂಡದಸ್ಯ ಕುರುತೇ ಗಜಪುಂಗವಸ್ತು ಧೀರಂ ವಿಲೋಕಯತಿ ಚಾಟುಶತೈಶ್ಚ ಭುಂಕ್ತೇ || -ನೀತಿಶತಕ-೨೯ |
| ನಾಯಿಯು ತನಗೆ ಅನ್ನ ಹಾಕುವವನ ಎದುರಿನಲ್ಲಿ ಬಾಲವನ್ನು ಅಲ್ಲಾಡಿಸುತ್ತದೆ. ಕಾಲನ್ನು ಬಡಿಯುತ್ತದೆ. ಭೂಮಿಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದು ಬಾಯಿಯನ್ನೂ , ಹೊಟ್ಟೆಯನ್ನೂ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಅದರೆ ಆನೆಯು ಗಂಭೀರವಾಗಿ ನೋಡುತ್ತದೆ. ಮತ್ತು ಅನೇಕ ರೀತಿಯ ಉಪಚಾರದ ಮಾತುಗಳನ್ನು ಆಡಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾ ಊಟಮಾಡುತ್ತದೆ. {ಉತ್ತಮರು ಅನ್ನಕ್ಕಾಗಿ ಹಗುರಾಗಿ ನಡೆಯುವುದಿಲ್ಲ. } (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸದ್ಭಿರೇವ ಸಹಾಸೀತ ಸದ್ಭಿಃ ಕುರ್ವೀತ ಸಂಗತಿಮ್ | ಸದ್ಬಿರ್ವಿವಾದಂ ಮೈತ್ರೀಂ ವಾ ನಾsಸದ್ಭಿಃ ಕಿಂಚಿದಾಚರೇತ್ || -ಶಾರ್ಙಧರಪದ್ಧತಿ |
| ಸಜ್ಜನರ ಸಹವಾಸದಲ್ಲಿರಬೇಕು, ಅವರ ಸ್ನೇಹಗಳಿಸಬೇಕು, ಅವರೊಡನೆ ಚರ್ಚಿಸಬೇಕು. ಆದರೆ ದುಷ್ಟರಿಂದ ದೂರ ಇರುವುದು ಉತ್ತಮ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ತುಷ್ಯಂತಿ ಭೋಜನೈರ್ವಿಪ್ರಾ ಮಯೂರಾ ಘನರ್ಜಿತೈಃ | ಸಾಧವಃ ಪರಸಂತೋಷೈಃ ಖಲಾಃ ಪರವಿಪತ್ತಿಷು | -ಚಾಣಕ್ಯನೀತಿ |
| ಬ್ರಾಹ್ಮಣರಿಗೆ ಊಟದಿಂದ ತೃಪ್ತಿ, ನವಿಲಿಗೆ ಮೋಡಗಳ ಗರ್ಜನೆಯಿಂದ ತೃಪ್ತಿ, ಸಜ್ಜನರಿಗೆ ಬೇರೆಯವರ ಸಂತೋಷದಿಂದ ತೃಪ್ತಿ, ದುರ್ಜನರಿಗಾದರೋ ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಕಷ್ಟ ಕೊಡುವಲ್ಲಿ ತೃಪ್ತಿ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಾನಂ ವಿತ್ತಾದೃತಂ ವಾಚಃ ಕೀರ್ತಿಧರ್ಮೌ ತಥಾಯುಷಃ | ಪರೋಪಕರಣಂ ಕಾಯಾದಸಾರಾತ್ಸಾರಮುದ್ಧರೇತ್ | -ಸುಭಾಷಿತಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಹಣದಿಂದ ದಾನವನ್ನೂ, ಮಾತಿನಿಂದ ಸತ್ಯವನ್ನೂ, ಜೀವಿತದಿಂದ ಕೀರ್ತಿ ಮತ್ತು ಧರ್ಮ ಇವುಗಳನ್ನೂ, ದೇಹದಿಂದ ಪರೋಪಕಾರವನ್ನೂ, ಅಸಾರವಾದುದರಿಂದ ಸಾರವನ್ನೂ ಸಾಧಿಸಿ ಉದ್ಧಾರಮಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಉತ್ಪಲಸ್ಯಾರವಿಂದಸ್ಯ ಮಸ್ತ್ಯಸ್ಯ ಕುಮುದಸ್ಯ ಚ | ಏಕಯೋನಿಪ್ರಸೂತಾನಾಂ ತೇಷಾಂ ಗಂಧಃ ಪೃಥಕ್ ಪೃಥಕ್ || |
| ಕನ್ನೈದಿಲೆ, ಕಮಲ, ಮೀನು ಮತ್ತು ಕುಮುದ ಪುಷ್ಪಗಳು - ಇವೆಲ್ಲವೂ ಒಂದೇ ನೀರಿನಲ್ಲಿ ಹುಟ್ಟಿದರೂ ಕೂಡ ಅವುಗಳ ಪರಿಮಳ ಮಾತ್ರ ಭಿನ್ನವಾಗಿರುತ್ತದೆ. {ಒಂದೇ ತಾಯಿಯ ಮಕ್ಕಳಾದರೂ ಗುಣಗಳು ಭಿನ್ನವಾಗಿರಬಹುದು} ( ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ತತ್ರ ಮಿತ್ರ ನ ವಸ್ತವ್ಯಂ ಯತ್ರ ನಾಸ್ತಿ ಚತುಷ್ಟಯಮ್ | ಋಣದಾತಾ ಚ ವೈದ್ಯಶ್ಚ ಶ್ರೋತ್ರಿಯಃ ಸಜಲಾ ನದೀ || |
| ಮಿತ್ರನೇ! ಎಲ್ಲಿ ಸಾಲ ಕೊಡುವವನು, ವೈದ್ಯನು, ವೇದವನ್ನು ಬಲ್ಲವನು ಹಾಗೂ ಒಳ್ಳೆಯ ನೀರಿರುವ ನದೀ ಇವು ನಾಲ್ಕು ಎಲ್ಲಿಲ್ಲವೋ ಅಂತಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸಬಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಭುಕ್ತಾ ಬಹವೋ ದಾರಾಃ ಲಬ್ಧಾಃ ಪುತ್ರಾಶ್ಚ ಪೌತ್ರಾಶ್ಚ | ನೀತಂ ಶತಮಪ್ಯಾಯುಃ ಸತ್ಯಂ ವದ ಮರ್ತುಮಸ್ತಿ ಮನಃ || - {ಅಪ್ಪಯ್ಯದೀಕ್ಷಿತರ} ವೈರಾಗ್ಯಶತಕ |
| ಎಷ್ಟೋ ಮಡದಿಯರನ್ನು ಅನುಭವಿಸಿದ್ದಾಯಿತು. ಮಕ್ಕಳು , ಮೊಮ್ಮಕ್ಕಳೂ ಹುಟ್ಟಿದರು. ನೂರು ವರ್ಷದ ಆಯುಷ್ಯವನ್ನೂ ಕಳೆದದ್ದಾಯಿತು. ಸತ್ಯವನ್ನು ಹೇಳು. ನಿನಗೆ ಸಾಯಲು ಮನಸ್ಸಿದೆಯೇ? (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬಾಹ್ಯಮಾಧ್ಯಾತ್ಮಿಕಂ ವಾsಪಿ ದುಃಖಮುತ್ಪಾದ್ಯತೇ ಪರೈಃ | ನ ಕುಪ್ಯತಿ ನ ಚಾಹಂತಿ ದಮ ಇತ್ಯಭಿಧೀಯತೇ | -ಅತ್ರಿಸಂಹಿತಾ,೧-೩೯ |
| ಬೇರೆಯವರು ಹೊರಗಿನಿಂದ ತೊಂದರೆ ಕೊಡಬಹುದು. ಶರೀರಕ್ಕೂ ತೊಂದರೆ ಕೊಡಬಹುದು. ಆದರೂ ಸಿಟ್ಟಾಗದೇ ಪ್ರತೀಕಾರ ಮಾಡದೇ ಇರುವುದಕ್ಕೆ ದಮ ಎಂದು ಹೆಸರು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಭೇತ್ತವ್ಯಂ ನ ತಥಾ ಶತ್ರೋಃ ನಾಗ್ನೇರ್ನಾಹೇರ್ನ ಚಾಶನೇಃ | ಇಂದ್ರಿಯೇಭ್ಯೋ ಯಥಾ ಸ್ವೇಭ್ಯಃ ತೈರಜಸ್ರಂ ಹಿ ಹನ್ಯತೇ || |
| -ಸೌಂದರನಂದ,೧೩-೩೧ ಶತ್ರುವಿಗಾಗಲೀ, ಬೆಂಕಿಗಾಗಲೀ, ಸರ್ಪಕ್ಕಾಗಲೀ, ಸಿಡಿಲಿಗಾಗಲೀ ಅಷ್ಟೊಂದು ಹೆದರಬೇಕಾಗಿಲ್ಲ. ತಾನು ತನ್ನ ಇಂದ್ರಿಯಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚು ಹೆದರಬೇಕಾಗಿದೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಅವು ಸದಾ ಇವನನ್ನು ಪೀಡಿಸುತ್ತಲೇ ಇರುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಾಃ ಸಮಮೇವ ಸೇವ್ಯಾಃ ಯೋ ಹಿ ಏಕಭಕ್ತಃ ಸ ನರೊ ಜಘನ್ಯಃ ತಯೋಸ್ತು ದಾಕ್ಷಂ ಪ್ರವದಂತಿ ಮಧ್ಯಂ ಸ ಉತ್ತಮೊ ಯೋ$ಭಿರತಃ ತ್ರಿವರ್ಗೆಃ -ಮಹಾಭಾರತ |
| ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಮಾನವನಿಗೆ ಸಾಧನೆ ಮಾಡುವಂತಹ ನಾಲ್ಕು ವಿಷಯಗಳನ್ನು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಧರ್ಮ ಅರ್ಥ ಮತ್ತು ಕಾಮಗಳನ್ನು ಸಮನಾಗಿ ಸೇವಿಸಬೇಕು. ಒಂದನ್ನು ಮಾತ್ರ ಸೇವಿಸುವವನು ಅಧಮನೆನಿಸುವನು. ಯಾವುದಾದರೂ ಎರಡು ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಆಸಕ್ತನಾದವನು ಮಧ್ಯಮನು. ಮೂರರಲ್ಲಿಯೂ ಆಸಕ್ತಿ ಹೊಂದಿದವನು ಶ್ರೇಷ್ಠನಾಗುವನು. ನಾಲ್ಕನೆಯ ಪುರುಷಾರ್ಥ, ಮೋಕ್ಷಸಾಧನೆಗೆ ಈ ಮೂರೂ ಸಹಾಯಕವಾಗುವವು. ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತಾ ಧರ್ಮಾಚರಣೆ, ದಾನ, ಸ್ವಂತ ಉಪಯೋಗಗಳಿಗಾಗಿ ಹಣ ಮತ್ತು ಪರಿವಾರದಲ್ಲಿದ್ದು ಇಚ್ಛೆಯನ್ನು ಪೂರ್ತಿಗೊಳಿಸಿ ಕೊಳ್ಳುವದು ಉತ್ತಮವಾದ ಸಂಗತಿಗಳೆಂದು ತಿಳಿಯಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕ್ವಚಿತ್ ವಿದ್ವದ್ಗೋಷ್ಠೀ ಕ್ವಚಿದಪಿ ಸುರಾಮತ್ತ ಕಲಹಃ ಕ್ವಚಿತ್ ವೀಣಾನಾದಃ ಕ್ವಚಿದಪಿ ಚ ಹಾ ಹೇತಿ ರುದಿತಂ ಕ್ವಚಿದ್ ರಮ್ಯಾ ರಾಮಾ ಕ್ವಚಿದಪಿ ಜರಾಜರ್ಜರ ತನುಃ ನ ಜಾನೆ ಸಂಸಾರಃ ಕಿಂ ಅಮೃತಮಯಃ ಕಿಂ ವಿಷಮಯಃ -ಸುಭಾಷಿತ ರತ್ನಾ ಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿರುವ ವಿಚಿತ್ರವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದು ಕಡೆ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಚರ್ಚೆ, ಗೋಷ್ಠಿ. ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ಕುಡಿದವರ ಗಲಾಟೆ. ಒಂದೆಡೆ ವೀಣಾನಾದ, ಸಂಗೀತ, ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಹಾ ಹಾ ಎಂಬ ಅಳುವಿಕೆ. ಒಂದೆಡೆ ಸುಂದರ ನಾರಿಯರು, ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಮುಪ್ಪಿನ ಸುಕ್ಕುಗಟ್ಟಿದ ಶರೀರದವರು, ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸುಖವಿದೆಯೋ, ದುಃಖವಿದೆಯೋ, ಇದು ಅಮೃತಮಯವೋ ವಿಷಮಯವೋ ತಿಳಿಯುವಿದಿಲ್ಲ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಸಿದವನಿಗೆ ಗೋಷ್ಠಿ, ಸಂಗೀತ, ಮತ್ತು ನಾರಿಯರು ಸಹ ದುಃಖವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ವಿಷಮಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿರುವ ವಸ್ತುವಿನಿಂದ ಸುಖವು ಸಿಗುವದೋ ದುಃಖವು ಸಿಗುವದೋ ನೀವೇ ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಎಂದಿಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಯುಃ ವರ್ಷಶತಂ ನೃಣಾಂ ಪರಿಮಿತಂ ರಾತ್ರೌ ತದರ್ಥಂ ಗತಂ ತಸ್ಮಾರ್ಧಸ್ಯ ಪರಸ್ಯ ಚಾರ್ಧಮಪರಂ ಬಾಲತ್ವ ವೃದ್ಧತ್ವಯೊಃ ಶೇಷಂ ವ್ಯಾಧಿ ವಿಯೋಗ ದುಃಖ ಭರಿತಂ ಸೇವಾದಿಭಿಃ ನೀಯತೆ ಜೀವೆ ವಾರಿತರಂಗ ಚಂಚಲ ತರೆ ಸೌಖ್ಯಂ ಕುತಃ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ |
| ಮಾನವನ ಆಯುಷ್ಯವು ನೂರು ವರ್ಷ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಈ ನೂರು ವರ್ಷ ಹೇಗೆ ಕಳೆಯುವದು ಎಂದಿಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾನೆ. ೫೦ ವರ್ಷ ಕಾಲ ಅಂದರೆ ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಅರ್ಧ ಕಾಲವನ್ನು ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುತ್ತೇವೆ. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಜೀವನಾವಕಾಶದಲ್ಲಿ ರೋಗ, ವಿಯೋಗ, ದುಃಖ ಸೇವೆಗಳಿಂದ ತೊಂದರೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತೇವೆ. ನೀರಿನ ಅಲೆಗಳಿಗಿಂತ ಚಂಚಲವಾದ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಸುಖವೆಲ್ಲಿದೆ? ಎಂದು ಕವಿ ಕೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಎಲ್ಲರೂ ನೂರು ವರ್ಷಕಾಲ ಬದುಕುವದೂ ಇಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಕಾಲ ಬದುಕುತ್ತೇವೆಯೊ ಅಷ್ಟು ಕಾಲವನ್ನು ವ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಿದಂತೆ ಕಳೆಯುವುದು, ಮುಖ್ಯವೆಂದಿಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬಾಲ್ಯ ಯೌವ್ವನ ವೃದ್ಧಾವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸತ್ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಲು ಈ ಸುಭಾಷಿತ ತಿಳಿಸುವದು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ವಿದ್ಯಾ ನಾಮ ನರಸ್ಯ ರೂಪಮಧಿಕಂ ಪ್ರಚ್ಛನ್ನ ಗುಪ್ತಂ ಧನಂ ವಿದ್ಯಾ ಭೋಗಕರಿ ಯಶಸ್ಸುಖಕರೀ ವಿದ್ಯಾಗುರೂಣಾಂ ಗುರುಃ ವಿದ್ಯಾ ಬಂಧುಜನೋ ವಿದೇಶ ಗಮನೆ ವಿದ್ಯಾ ಪರಾದೇವತಾ ವಿದ್ಯಾ ರಾಜಸುಪೂಜಿತಾ ನತು ಧನಂ ವಿದ್ಯಾವಿಹೀನಃ ಪಶುಃ |
| ವಿದ್ಯೆಯು ಮಾನವರಿಗೆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾದಂತಹ ಸೌಂದರ‍್ಯವನ್ನು ತರುವದು. ವಿದ್ಯೆಯು ಮಾನವನಿಗೆ ಸಂಪತ್ತಾಗಿರುವದು, ವಿದ್ಯೆಯು ಭೋಗವನ್ನು ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಸುಖವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವದು. ವಿದ್ಯೆಯು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಗುರುವಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡುವದು. ವಿದ್ಯೆ ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಂಧು ಜನರಂತೆ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡುವದು. ವಿದ್ಯೆಯು ಶ್ರೇಷ್ಠ ದೇವತೆಯಂತಿರುವದು. ಅಧಿಕಾರವಿರುವ ರಾಜರಿಂದಲೂ ವಿದ್ಯೆಗೆ ಗೌರವ ಸಿಗುವದು ಇವೆಲ್ಲವೂ ಹಣಕ್ಕೆ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹಣವಿದ್ದು ವಿದ್ಯೆಯಿಲ್ಲದವನು ಪಶುವಿಗೆ ಸಮಾನನಾಗಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಾನವ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿಯಬೇಕು. ತನ್ನ ಮುಂದಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಹ ಹೊಸತನ್ನು ಕಲಿಯುತ್ತಲೇ ಸಂತೋಷ ಪಡಬೇಕೆಂದು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಗೃಹೇ ವಾಸಃ ಸುಖಾರ್ಥೋ ಹಿ ಪತ್ನೀಮೂಲಂ ಹಿ ತತ್ಸುಖಮ್ | ಅನುಕೂಲಕಲತ್ರಸ್ಯ ಸ್ವರ್ಗಸ್ತೇನ ನ ಸಂಶಯಃ | ಪ್ರತಿಕೂಲಕಲತ್ರಸ್ಯ ನರಕೋ ನಾತ್ರ ಸಂಶಯಃ || -ದಕ್ಷ |
| ಮನೆಯಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುವುದು ಸುಖಕ್ಕಾಗಿ ತಾನೇ! ಆ ಸುಖದ ಮೂಲ ಪತ್ನೀ. ಪತ್ನಿಯು ಅನುಕೂಲಳಾಗಿದ್ದರೆ ಮನೆಯಿಂದ ನಿಸ್ಸಂದೇಹವಾಗಿ ಸ್ವರ್ಗವೇ. ಹೆಂಡತಿಯು ಪ್ರತಿಕೂಲಳಾಗಿದ್ದರೆ ನರಕ ಎಂಬುದರಲ್ಲಿಯೂ ಸಂದೇಹವೇ ಇಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕ್ಷುತ್ತೃಷ್ಣೋಪಶಮನಂ ತದ್ವತ್ ಶೀತಾದ್ಯುಪಶಮನಂ ಸುಖಮ್ | ಮನ್ಯತೇ ಬಾಲಬುದ್ಧಿತ್ವಾತ್ ದುಃಖಮೇವ ಹಿ ತತ್ಪುನಃ || -ವಿಷ್ಣುಪುರಾಣ, ೧-೧೭-೬೧ |
| ಹಸಿವು ಬಾಯಾರಿಕೆಗಳ ಉಪಶಮನ ಮತ್ತು ಚಳಿ ಮುಂತಾದವುಗಳ ಉಪಶಮನ - ಇವುಗಳನ್ನೇ ಬುದ್ಧಿಶೂನ್ಯರು {ಬಾಲಬುದ್ಧಿಯವರು} ಸುಖವೆಂದು ಭಾವಿಸುತ್ತಾರೆ. ವಾಸ್ತವದಲ್ಲಿ ಆ ಉಪಶನ ಕಾರ್ಯಗಳು ಸಹ ದುಃಖವೇ ಆಗಿವೆ! (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ಹಿ ಪುರುಷೊ ಭಾರಂ ಶಿರಸಾ ಗುರುಮುದ್ವಹನ್ | ತಂ ಸ್ಕಂಧೇನ ಸ ಆಧತ್ತೇ ತಥಾ ಸರ್ವಾಃ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾಃ | -ಭಾಗವತ |
| ಪುರುಷನು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಇರುವ ವಸ್ತುವು ಭಾರವಾದಾಗ ಅದನ್ನು ಹೆಗಲಿಗೆ ಹೇಗೆ ಜಾರಿಸುತ್ತಾನೋ ಹಾಗೆಯೇ ಈ ದುಃಖ ನಿವೃತ್ತಿ . ಯಾವುದೇ ಲೌಕಿಕ ಉಪಾಯದಿಂದ ಒಂದರಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಬಂದು ಸೇರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಬಲವಾನಪಿ ಕೋಪಜನ್ಮನಃ ತಮಸೋ ಬಾಭಿವನಂ ರುಣದ್ಧಿ ಯಃ | ಕ್ಷಯಪಕ್ಷ ಇವೈಂದವೀಃ ಕಲಾಃ ಸಕಲಾ ಹಂತಿ ಸ ಶಕ್ತಿಸಂಪದಃ || -ಕಿರಾತಾರ್ಜುನೀಯ, - ೨-೩೭ |
| ಎಷ್ಟೇ ಪರಾಕ್ರಮಿಯಾಗಿರಲಿ ಕೋಪದಿಂದುಂಟಾದ ತಮಸ್ಸಿನ ವೇಗವನ್ನು ತಡೆಯದಿದ್ದರೆ, ಕೃಷ್ಣಪಕ್ಷದಲ್ಲಿ ಚಂದ್ರನ ಕಲೆಗಳನ್ನು ಹೇಗೋ ಹಾಗೆ ಅದು ಅವನ ಶಕ್ತಿಯಲ್ಲವನ್ನೂ ನಾಶಪಡಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ಹಿ ಪುರುಷೊ ಭಾರಂ ಶಿರಸಾ ಗುರುಮುದ್ವಹನ್ | ತಂ ಸ್ಕಂಧೇನ ಸ ಆಧತ್ತೇ ತಥಾ ಸರ್ವಾಃ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾಃ | -ಭಾಗವತ |
| ಪುರುಷನು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಇರುವ ವಸ್ತುವು ಭಾರವಾದಾಗ ಅದನ್ನು ಹೆಗಲಿಗೆ ಹೇಗೆ ಜಾರಿಸುತ್ತಾನೋ ಹಾಗೆಯೇ ಈ ದುಃಖ ನಿವೃತ್ತಿ . ಯಾವುದೇ ಲೌಕಿಕ ಉಪಾಯದಿಂದ ಒಂದರಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಬಂದು ಸೇರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯಥಾ ಹಿ ಪುರುಷೊ ಭಾರಂ ಶಿರಸಾ ಗುರುಮುದ್ವಹನ್ | ತಂ ಸ್ಕಂಧೇನ ಸ ಆಧತ್ತೇ ತಥಾ ಸರ್ವಾಃ ಪ್ರತಿಕ್ರಿಯಾಃ | -ಭಾಗವತ |
| ಪುರುಷನು ತಲೆಯ ಮೇಲೆ ಇರುವ ವಸ್ತುವು ಭಾರವಾದಾಗ ಅದನ್ನು ಹೆಗಲಿಗೆ ಹೇಗೆ ಜಾರಿಸುತ್ತಾನೋ ಹಾಗೆಯೇ ಈ ದುಃಖ ನಿವೃತ್ತಿ . ಯಾವುದೇ ಲೌಕಿಕ ಉಪಾಯದಿಂದ ಒಂದರಿಂದ ಬಿಡುಗಡೆ ಹೊಂದಿದರೆ ಮತ್ತೊಂದು ಬಂದು ಸೇರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮೃದ್ಘಟ ಇವ ಸುಖಭೇದ್ಯೋ ದುಃಸಂಧಾನಶ್ಚ ದುರ್ಜನೋ ಭವತಿ | ಸುಜನಸ್ತು ಕನಕಘಟ ಇವ ದುರ್ಭೆದ್ಯಶ್ಚಾಶು ಸಂಧೇಯಃ || -ತ್ರಿಶತೀ ವ್ಯಾಖ್ಯಾ |
| ದುರ್ಜನರು ಮಣ್ಣಿನ ಗಡಿಗೆ ಇದ್ದಂತೆ. ಬೇಗ ಸಿಗುತ್ತಾರೆ. ಅಷ್ಟೇ ಬೇಗ ಭೇದಿಸಬಹುದು. ಸಜ್ಜನರು ಚಿನ್ನದ ಕಲಶವಿದ್ದಂತೆ ಸಿಗುವುದು ನಿಧಾನವಾದರೂ ಭೇದಿಸುವುದು ಕಷ್ಟ. ಒಂದು ವೇಳೆ ಹಾಗಾದರೂ ಸ್ನೇಹದ ಬೆಸುಗೆ ಸುಲಭ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸಂತಪ್ತಾಯಸಿ ಸಂಸ್ಥಿ ತಸ್ಯ ಪಯಸೋ ನಾಮಾಪಿ ನ ಜ್ಞಾಯತೇ | ಮುಕ್ತಾಕಾರತಯಾ ತದೇವ ನಳಿನೀಪತ್ರಸ್ಥಿತಂ ರಾಜತೇ || ಸ್ವಾತ್ಯಾಂ ಸಾಗರಶುಕ್ತಿಸಂಪುಟಗತಂ ತನ್ಮೌಕ್ತಿಕಂ ಜಾಯತೇ ||| ಪ್ರಾಯೇಣಾಧಮಮಧ್ಯಮೋತ್ತಮಗುಣಃ ಸಂಸರ್ಗತೋ ಜಾಯತೇ |||| - ನೀತಿಶತಕ |
| ಚೆನ್ನಾಗಿ ಕಾದ ಕಬ್ಬಿಣದ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದ ನೀರಿನ ಹನಿಯು ಹೆಸರೇ ಇಲ್ಲದಂತೆ ನಾಶವಾಗುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಕಮಲದ ಎಲೆಯ ಮೇಲೆ ಬಿದ್ದಾಗ ಮುತ್ತಿನಂತೆ ಹೊಳೆಯುತ್ತದೆ. ಅದು ಸ್ವಾತೀಮಳೆಯಲ್ಲಿ ಸಮುದ್ರದಲ್ಲಿನ ಕಪ್ಪೆಚಿಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಬಿದ್ದದ್ದೇ ಆದರೆ, ಮುತ್ತೇ ಆಗುತ್ತದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಾಯಶಃ ಅಧಮ ಮಧ್ಯಮ ಉತ್ತಮಗುಣವು ಸಹವಾಸದಿಂದ ಉಂಟಾಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪರೋsಪ್ಯಪತ್ಯಂ ಹಿತಕೃದ್ಯಥೌಷಧಂ | ಸ್ವದೇಹಜೋsಪ್ಯಾಮಯವತ್ ಸುತೋಹಿತಃ || ಛಿಂದ್ಯಾತ್ ತದಂಗಂ ಯದುತಾತ್ಮನೋsಹಿತಮ್ ||| ಶೇಷಂ ಸುಖಂ ಜೀವತಿ ಯದ್ವಿಸರ್ಜನಾತ್ |||| -ಭಾಗವತ |
| ಪರಕೀಯನಾದರೂ ಔಷಧದಂತೆ ಒಳ್ಳೆಯದನ್ನು ಮಾಡಿದರೆ ಅವನು ಮಗನೇ ಸರಿ, ಮಗನೇ ಆದರೂ ಕೆಟ್ಟದ್ದನು ಮಾಡಿದರೆ ಅವನು ರೋಗದಂತೆ ಶತ್ರು, ಶರೀರದಲ್ಲಿ ಯಾವ ಅವಯವವು ಕೆಡುಕುಂಟುಮಾಡುವುದೋ ಅದನ್ನು ಕತ್ತರಿಸಲೇ ಬೇಕು. ಅದನ್ನು ಕತ್ತರಿಸುವುದರಿಂದ ಉಳಿದ ದೇಹ ಸುಖದಿಂದ ಬಾಳುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಯುಕ್ತಃ ಪ್ರಮಾದ್ಯಸಿ ಹಿತಾದಪೇತಃ ಪರಿತಪ್ಯತೇ | ಯದಿ ನೇಷ್ಟಾತ್ಮನಃ ಪೀಡಾ ಮಾ ಸಂಜಿ ಭವತಾ ಜನೇ || -ಕಿರಾತಾರ್ಜುನೀಯ |
| ಬಯಸಿದ್ದು ಸಿಕ್ಕಿದಾಗ ಸಂತೋಷವಾಗುತ್ತದೆ.ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ದುಃಖವಾಗುತ್ತದೆ. ಪೀಡೆ ಅಥವಾ ಹಿಂಸೆ ನಿನಗೆ ಇಷ್ಟವಿಲ್ಲದಿರುವಾಗ ಬೇರೆಯವರಿಗೂ ನೀನು ಅದನ್ನು ಕೊಡಬಾರದಲ್ಲವೇ? (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಯಮುತ್ತಮೋsಯಮಧಮೋ ಜಾತ್ಯಾ ರೂಪೇಣ ಸಂಪದಾ ವಯಸಾ | ಶ್ಲಾಘ್ಯೋsಶ್ಲಾಘ್ಯೋ ವೇತ್ಥಂ ನ ವೇತ್ತಿ ಭಗವಾನನುಗ್ರಹಾವಸರೇ || -ಪ್ರಬೋಧಸುಧಾಕರ |
| ಭಗವಂತನು ದಯೆ ತೋರುವ{ಅನುಗ್ರಹಿಸುವ} ಸಮಯದಲ್ಲಿ , ಜಾತಿಯಿಂದ, ರೂಪದಿಂದ, ಹಣದಿಂದ, ವಯಸ್ಸಿನಿಂದ ಇವನು ಶ್ರೇಷ್ಠ, ಇವನು ಕನಿಷ್ಠ ಎಂದು ವಿಚಾರಿಸುವುದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಇದಮೇವ ಹಿ ಪಾಂಡಿತ್ಯಂ ಚಾತುರ್ಯಮಿದಮೇವ ಹಿ | ಇದಮೇವ ಸುಬುದ್ಧಿತ್ವಮಾಯಾದಲ್ಪತರೋ ವ್ಯಯಃ || -ಸಮಯೋಚಿತ ಪದ್ಯಮಾಲಿಕಾ |
| ಪಾಂಡಿತ್ಯವೆಂದರೆ ಇದೇ, ಜಾಣತನ ಎಂದರೆ ಇದೇ, ಒಳ್ಳೆಯ ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆಯೆಂದರೆ ಇದೇ, ಅದು ಆದಾಯಕ್ಕಿಂತ ಕಡಿಮೆ ವ್ಯಯ ಎಂಬುದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-46 ಯಥಾ ಬೀಜಂ ವಿನಾ ಕ್ಷೇತ್ರಮುಪ್ತಂ ಭವತಿ ನಿಷ್ಫಲಂ | ತಥಾ ಪುರುಷಕಾರೇಣ ವಿನಾ ದೈವಂ ನ ಸಿಧ್ಯತಿ || -ಮಹಾಭಾರತ |
| ಹೇಗೆ ಬೀಜವೇ ಇಲ್ಲದೇ ಹೊಲವನ್ನು ಉತ್ತರೆ ಅದು ವ್ಯರ್ಥವಾಗುವುದೋ ಹಾಗೆಯೇ ನಮ್ಮ ಪ್ರಯತ್ನವಿಲ್ಲದೇ ಹೋದಲ್ಲಿ ದೈವವು ಫಲ ನೀಡುವುದಿಲ್ಲ. ಆದ್ದರಿಂದ ಮನುಷ್ಯನು ಪ್ರಯತ್ನಶೀಲನಾಗಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-45 ಯದ್ಬೂತಹಿತಮತ್ಯಂತಂ ತತ್ಸತ್ಯಮಿತಿ ಧಾರಣಾ | ವಿಪರ್ಯಯಕೃತೋಧರ್ಮಃ ಪಶ್ಯ ಧರ್ಮಸ್ಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮತಾಮ್ || -ಮಹಾಭಾರತ |
| ಯಾವುದು ಪರಮಾರ್ಥದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಹಿತಕಾರಿಯೋ ಅದೇ ಸತ್ಯವೆಂದು ನಿಶ್ಚಿತ. ಇದಕ್ಕೆ ವಿರುದ್ಧವಾದದ್ದು ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಅಹಿತಕಾರಿಯಾದದ್ದು ಅಧರ್ಮ. ಧರ್ಮವು ಎಷ್ಟು ಸೂಕ್ಷ್ಮವೆಂಬುದನ್ನು ನೋಡು.(ಧರ್ಮವ್ಯಾಧನು ಬ್ರಾಹ್ಮಣನಿಗೆ ಹೇಳಿದ್ದು) (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ- 45 ಅಹಂಮಮಾಭಿಮಾನೋತ್ಥೈಃ ಕಾಮ ಲೋಭಾದಿಭಿರ್ಮಲೈಃ | ವೀತಂ ಯದಾ ಮನಃ ಶುದ್ಧಮದುಃಖಮಲಸುಖಂ ಸಮಮ್ || -ಭಾಗವತ |
| ನಾನು ನನ್ನದು ಎಂಬ ಅಭಿಮಾನದಿಂದ ಉಂಟಾದ ಆಸೆ, ಕೃಪಣತೆ ಮೊದಲಾದ ಕೊಳೆಗಳಿಂದ ಮನಸ್ಸು ಯಾವಾಗ ಬಿಡಲ್ಪಟ್ಟು ಶುದ್ಧವಾಗುತ್ತದೆಯೋ ಆಗ ಸುಖ-ದುಃಖಗಳು ಸಮವೆನಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-43 ಆಯುಷಃ ಕ್ಷಣ ಏಕೋಪಿ ನ ತುಲ್ಯಃ ಸ್ವರ್ಣಕೋಟಿಭಿಃ | ಸ ವೃಥಾ ನೀಯತೇ ಯೇನ ಪ್ರಮಾದ ಸಮಹಾನಯಂ || -ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಕೋಟಿ ಹೊನ್ನುಗಳೂ ಕೂಡ ಆಯುಷ್ಯದ ಒಂದು ಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಸಮವಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಆಯುಷ್ಯವನ್ನು ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಕಳೆದರೆ ಮಹಾನಷ್ಟವೇ ಆಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-42 ಆಯುಷಃ ಕ್ಷಣ ಏಕೋಪಿ ನ ತುಲ್ಯಃ ಸ್ವರ್ಣಕೋಟಿಭಿಃ | ಸ ವೃಥಾ ನೀಯತೇ ಯೇನ ಪ್ರಮಾದ ಸಮಹಾನಯಂ || -ಸುಭಾಷಿತ ಸುಧಾನಿಧಿ |
| ಕೋಟಿ ಹೊನ್ನುಗಳೂ ಕೂಡ ಆಯುಷ್ಯದ ಒಂದು ಕ್ಷಣಕ್ಕೂ ಸಮವಲ್ಲ. ಅಂತಹ ಅಮೂಲ್ಯವಾದ ಆಯುಷ್ಯವನ್ನು ವ್ಯರ್ಥವಾಗಿ ಕಳೆದರೆ ಮಹಾನಷ್ಟವೇ ಆಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-41 ಪರೋsಪಿ ಹಿತವಾನ್ ಬಂಧುಃ ಬಂಧುರಪ್ಯಹಿತಃ ಪರಃ | ಅಹಿತೋ ದೇಹಜೋ ವ್ಯಾಧಿಃ ಹಿತಮಾರಣ್ಯಮೌಷಧಮ್ || |
| ಸಂಬಂಧವಿಲ್ಲದ ಯಾವುದೋ ವ್ಯಕ್ತಿಯು ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯಕನಾಗಿರುವವನು ನಿಜವಾಗಿಯೂ ಬಂಧುವಿ(ಸಂಬಂಧಿಕ)ನ ಹಾಗೆಯೇ. ಆದರೆ ಸಂಬಂಧಿಕನಾಗಿಯೂ ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಬರದವನು ಅಹಿತನಾಗಿರುವುದೇ ಲೇಸು. ದೇಹದಲ್ಲೇ ಇರುವ ರೋಗವು ಯಾವತ್ತೂ ದೇಹಕ್ಕೆ ಉಪದ್ರವವನ್ನೇ ನೀಡುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ದೂರದ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿರುವ ಗಿಡಮೂಲಿಕೆಗಳು ದೇಹಕ್ಕೆ ಹಿತವನ್ನು ಉಂಟುಮಾಡುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-40 ನಾದ್ರವ್ಯೇ ನಿಹಿತಾ ಕಾಚಿತ್ ಕ್ರಿಯಾ ಫಲವತೀ ಭವೇತ್ | ಆಕರೇ ಪದ್ಮರಾಗಾಣಾಂ ಜನ್ಮ ಕಾಚಮಣೇಃ ಕುತಃ || -ಹಿತೋಪದೇಶ |
| ಯಾವುದಾದರೂ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಅಯೋಗ್ಯ ಸ್ಥಳದಲ್ಲಿ ಆಚರಿಸಿದರೆ ಫಲಕಾರಿಯಾಗದು. ಪದ್ಮರಾಗರತ್ನಗಳ ಮಧ್ಯದಲ್ಲಿ ಗಾಜಿನಮಣಿ ಬಂದುಸೇರಿದರೆ ಏನು ಪ್ರಯೋಜನ? (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-39 ವೃತ್ತಂ ಯತ್ನೇನ ಸಂರಕ್ಷೇತ್ ವಿತ್ತಮಾಯಾತಿ ಯಾತಿ ಚ | ಅಕ್ಷೀಣೋ ವಿತ್ತತಃ ಕ್ಷೀಣೋ ವೃತ್ತತಸ್ತು ಹತೋ ಹತಃ || -ಮಹಾಭಾರತ |
| ಮನುಷ್ಯನು ಜಾಗರೂಕನಾಗಿ ಶೀಲವನ್ನು ಕಾಪಾಡಿಕೊಳ್ಳಬೇಕು. ಸಂಪತ್ತು ಬರುತ್ತದೆ, ಹೋಗುತ್ತದೆ. ಸಂಪತ್ತು ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ ಹೆಚ್ಚಿನದಲ್ಲ ಮತ್ತೆ ಸಂಪಾದಿಸಬಹುದು. ಆದರೆ ಶೀಲವನ್ನು ಕಳೆದುಕೊಂಡರೆ ಸತ್ತಂತೆಯೇ ಸರಿ. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-38 ನ ಲಭಂತೇ ವಿನೋದ್ಯೋಗಂ ಜಂತವಃ ಸಂಪದಾಂ ಪದಮ್ | ಸುರಾಃ ಕ್ಷೀರೋದವಿಕ್ಷೋಭಂ ಅನುಭೂಯಾಮೃತಂ ಪಪುಃ || - ದೃಷ್ಟಾಂತಶತಕ |
| ಕೆಲಸ ಮಾಡದಿದ್ದರೆ ಜೀವಿಗಳಿಗೆ ಸಂಪತ್ತು ದೊರೆಯಲಾರದು. ದೇವತೆಗಳು ಕ್ಷೀರಸಾಗರವನ್ನು ಕಡೆದಿದ್ದರಿಂದಲೇ ಅವರಿಗೆ ಅಮೃತವನ್ನು ಕುಡಿಯುವ ಅವಕಾಶ ದೊರೆಯಿತು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-37 ಪರೋಪದೇಶವೇಲಾಯಾಂ ಶಿಷ್ಟಾಃ ಸರ್ವೇ ಭವಂತಿ ವೈ| ವಿಸ್ತರಂತೀಹ ತಿಷ್ಟತ್ವಂ ಸ್ವಕಾರ್ಯೇ ಸಮುಪಸ್ಥತೇ|| -ವಿಕ್ರಮಚರಿತ |
| ಬೇರೆಯವರಿಗೆ ಉಪದೇಶ ಕೊಡುವಾಗ ಎಲ್ಲರೂ ಬುದ್ಧಿಶಾಲಿಗಳೇ, ಆದರೆ ಅವರ ಕಾರ್ಯ ಪ್ರಾರಂಭವಾದಾಗ ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನ ಉಪಯೋಗವಾಗದು. ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-36 ಪಾಪಾನ್ನಿವಾರಯತಿ ಯೋಜಯತೇ ಹಿತಾಯ | ಗುಹ್ಯಾನ್ನಿಗೂಹತಿ ಗುಣಾನ್ ಪ್ರಕಟೀಕರೋತಿ || ಆಪದ್ಗತಂ ಚ ನ ಜಹಾತಿ ದದಾತಿ ಕಾಲೇ | ಸನ್ಮಿತ್ರ ಲಕ್ಷಣಮಿದಂ ಪ್ರವದಂತಿ ಸಂತಃ || ಭರ್ತೃಹರಿ |
| ಪಾಪಕಾರ್ಯದಿಂದ ಬಿಡಿಸುವವನು ಹಾಗೂ ಸತ್ಕಾರ್ಯದಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಸುವವನು, ಗುಟ್ಟನ್ನು( ಬಚ್ಚಿಡಬೇಕಾದ್ದನ್ನು) ಗೌಪ್ಯವಾಗಿಡುವವನು, ಪ್ರಕಟಗೊಳಿಸಬೇಕಾದ ಗುಣವನ್ನು ಬಯಲಿಗೆ ತರುವವನು, ಆಪತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಕೈಬಿಡದವನು, ಸಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯ ಮಾಡುವವನು ಇಂತವರೇ ನಿಜವಾದ ಗೆಳೆಯರು ಎಂಬುದು ಸಜ್ಜನರ ಅಭಿಪ್ರಾಯ. ಕಳೆದು ಪಾಪವನೆಲ್ಲ ಮುನ್ನೆಡೆಸಿ ಹಿತದೆಡೆಗೆ, ಗೌಪ್ಯ ಕಾಯುತ ಗುಣವ ಜಗಕೆ ಪಸರಿಸುತ |ಸಂಕಟದಿ ಕೈಬಿಡದೆ ಕೊಡುವ ತನದೆಲ್ಲವನು ನಿಜಮಿತ್ರ ಗುಣವಿಂತು ಪೊರೆವ ಸಂತ || (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-35 ಸುಖಮಾಪತೀತಂ ಸೇವ್ಯಂ ದುಃಖಮಾಪತೀತಂ ತಥಾ | ಚಕ್ರವತ್ ಪರಿವರ್ತಂತೇ ದುಃಖಾನಿಚ ಸುಖಾನಿಚ -ಭಾಮಿನೀವಿಲಾಸ |
| ಸುಖವುಂಟಾದಾಗ ಸೇವಿಸಬೇಕು ಹಾಗೆಯೇ ದುಃಖಬಂದಾಗಲೂ ಅನುಭವಿಸಬೇಕು. ಸುಖ-ದುಃಖಗಳೆರಡೂ ಚಕ್ರದಂತೇ ತಿರುಗುತ್ತಿರುತ್ತದೆ. ಒಮ್ಮೆ ದುಃಖ ಬಂದರೆ ಮುಂದೆ ಸುಖ ಬರುವುದು. ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-34 ಕ್ವಚಿತ್ ವಿದ್ವದ್ಗೋಷ್ಠೀ ಕ್ವಚಿದಪಿ ಸುರಾಮತ್ತ ಕಲಹಃ ಕ್ವಚಿತ್ ವೀಣಾನಾದಃ ಕ್ವಚಿದಪಿ ಚ ಹಾ ಹೇತಿ ರುದಿತಂ ಕ್ವಚಿದ್ ರಮ್ಯಾ ರಾಮಾ ಕ್ವಚಿದಪಿ ಜರಾಜರ್ಜರ ತನುಃ ನ ಜಾನೆ ಸಂಸಾರಃ ಕಿಂ ಅಮೃತಮಯಃ ಕಿಂ ವಿಷಮಯಃ -ಸುಭಾಷಿತ ರತ್ನಾ ಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿರುವ ವಿಚಿತ್ರವನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಒಂದು ಕಡೆ ವಿದ್ವಾಂಸರ ಚರ್ಚೆ, ಗೋಷ್ಠಿ. ಇನ್ನೊಂದು ಕಡೆ ಕುಡಿದವರ ಗಲಾಟೆ. ಒಂದೆಡೆ ವೀಣಾನಾದ, ಸಂಗೀತ, ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಹಾ ಹಾ ಎಂಬ ಅಳುವಿಕೆ. ಒಂದೆಡೆ ಸುಂದರ ನಾರಿಯರು, ಇನ್ನೊಂದೆಡೆ ಮುಪ್ಪಿನ ಸುಕ್ಕುಗಟ್ಟಿದ ಶರೀರದವರು, ಈ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿ ಸುಖವಿದೆಯೋ, ದುಃಖವಿದೆಯೋ, ಇದು ಅಮೃತಮಯವೋ ವಿಷಮಯವೋ ತಿಳಿಯುವಿದಿಲ್ಲ ಎಂದಿದ್ದಾರೆ. ಈ ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದ ವಿಷಯಗಳಲ್ಲಿ ಹಸಿದವನಿಗೆ ಗೋಷ್ಠಿ, ಸಂಗೀತ, ಮತ್ತು ನಾರಿಯರು ಸಹ ದುಃಖವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುತ್ತಾರೆ. ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ಮುಪ್ಪಿನಲ್ಲಿ ಎಲ್ಲವೂ ವಿಷಮಯವಾಗುತ್ತದೆ. ಹೀಗೆ ಜಗತ್ತಿನಲ್ಲಿರುವ ವಸ್ತುವಿನಿಂದ ಸುಖವು ಸಿಗುವದೋ ದುಃಖವು ಸಿಗುವದೋ ನೀವೇ ನಿರ್ಧರಿಸಿ ಎಂದಿಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-33 ಉದ್ಯಮಃ ಸಾಹಸಂ ಧೈರ್ಯಂ ಬುದ್ಧಿಃ ಶಕ್ತಿಃ ಪರಾಕ್ರಮಃ | ಷಡೇತೇ ಯತ್ರ ವರ್ತಂತೇ ತತ್ರ ದೇವಃ ಸಹಾಯಕೃತ್ || -ವಿಕ್ರಮ ಚರಿತ |
| ಉದ್ಯೋಗದ ಪ್ರವೃತ್ತಿ, ಸಾಹಸ, ಧೈರ್ಯ, ಬುದ್ಧಿವಂತಿಕೆ, ಶಾರೀರಿಕ ಸಾಮರ್ಥ, ಪರಾಕ್ರಮ ಈ ಆರು ಗುಣಗಳು ಎಲ್ಲಿರುತ್ತದೆಯೋ ಅಲ್ಲಿ ದೇವರ ಸಹಾಯ ಇರುವುದು. (ಸಂಗ್ರಹ ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ- 32 ತಾರಾಣಾಂ ಭೂಷಣಂ ಚಂದ್ರೋನಾರೀಣಾಂ ಭೂಷಣಂ ಪತಿಃ | ಪೃಥಿವ್ಯಾಃ ಭೂಷಣಂ ರಾಜಾ ವಿದ್ಯಾ ಸರ್ವಸ್ಯ ಭೂಷಣಮ್ || -ಚಾಣಕ್ಯ |
| ನಕ್ಷತ್ರಮಂಡಲಕ್ಕೆ ಚಂದ್ರನೇ ಭೂಷಣ. ಸ್ತ್ರೀಯರಿಗೆ ಪತಿಯೇ ಭೂಷಣ. ಭೂಮಿಗೆ ರಾಜನೇ ಭೂಷಣ ಆದರೆ ವಿದ್ಯೆ ಎಂಬುದು ಎಲ್ಲರಿಗೂ ಭೂಷಣಪ್ರಾಯವಾದುದು. (ಸಂಗ್ರಹ – ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-31 ಅನುಕೂಲಾಂ ವಿಮಲಾಂಗೀಂ ಕುಲಜಾಂ ಕುಶಲಾಂ ಸುಶೀಲಸಂಪನ್ನಾಮ್ | ಪಂಚಲಕಾರಾಂ ಭಾರ್ಯಾಂ ಪುರುಷಃ ಪುಣ್ಯೋದಯಾಲ್ಲಭತೇ || |
| ಅನುಕೂಲೆಯೂ, ವಿಮಲಾಂಗಿಯೂ , ಉತ್ತಮ ಕುಲಜಾತೆಯೂ, ಕುಶಲ ಬುದ್ಧಿಯುಳ್ಳವಳೂ, ಶೀಲವತಿಯೂ ಆದ ,{ಐದು *ಲ* ಕಾರವಿರುವ} ಪತ್ನಿಯು ಪುರುಷನ ಪುಣ್ಯದಿಂದ ಲಭಿಸುತ್ತಾಳೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-30 ದೃಷ್ಟಿಪೂತಂ ನ್ಯಸೇತ್ಪಾದಂ ವಸ್ತ್ರಪೂತಂ ಜಲಂ ಪಿಬೇತ್ | ಸತ್ಯಪೂತಾಂ ವದೇದ್ವಾಚಂ ಮನಃಪೂತಂ ಸಮಾಚರೆತ್ || -ಮನುಸ್ಮೃತಿ, ೬-೪೬ |
| ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ಪರಾಂಬರಿಸಿ ಹೆಜ್ಜೆಯನ್ನಿಡಬೇಕು. ವಸ್ತ್ರದಿಂದ ಶೋಧಿಸಿ ನೀರನ್ನು ಕುಡಿಯಬೇಕು. ಸತ್ಯದಿಂದ ಶುದ್ದಗೊಂಡ ಮಾತನ್ನಾಡಬೇಕು. ಮನಸ್ಸಿನಿಂದ ಪವಿತ್ರವಾದ ಕೆಲಸವನ್ನು ಮಾಡಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-29 ಗತೇsಪಿ ವಯಸಿ ಗ್ರಾಹ್ಯಾ ವಿದ್ಯಾ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ಬುಧೈಃ | ಯದ್ಯಪಿ ಸ್ಯಾನ್ನ ಫಲದಾ ಸುಲಭಾ ಸಾನ್ಯಜನ್ಮನಿ || -ಸುಭಾಷಿತರತ್ನಭಾಂಡಾಗಾರ |
| ವಯಸ್ಸು ಕಳೆಯುತ್ತಿದ್ದರೂ ವರ್ಷದ ವಿವೇಕಿಗಳು ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ವಿದ್ಯೆಯನ್ನು ಗ್ರಹಿಸುತ್ತಿರಬೇಕು. ಈ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಅದು ಫಲ ಕೊಡದೇ ಇದ್ದರೂ ಮುಂದಿನ ಜನ್ಮದಲ್ಲಿ ಸುಲಭವಾಗಿ ಬರುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-28 ನಾಪ್ರಾಪ್ಯಮಭಿವಾಂಛಂತಿ ನಷ್ಟಂ ನೇಚ್ಛಂತಿ ಶೋಚಿತುಮ್ | ಆಪತ್ಸು ಚ ನ ಮುಹ್ಯಂತಿ ನರಾಃ ಪಂಡಿತಬುದ್ಧಯಃ | |
| ವಿವೇಕಶಾಲಿಗಳಾದ ವಿದ್ವಾಂಸರು ಅಲಭ್ಯವಾದುದನ್ನು ಬಯಸುವುದಿಲ್ಲ. ನಷ್ಟವಾದುದಕ್ಕೆ ವ್ಯಥೆಪಡುವುದಿಲ್ಲ. ಆಪತ್ಕಾಲದಲ್ಲಿ ಮೋಹಗೊಳ್ಳುವುದೂ ಇಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-27 ಯೇಷಾಂ ಚಿತ್ತೇ ವಸೇದ್ಭಕ್ತಿಃ ಸರ್ವದಾ ಪ್ರೇಮರೂಪಿಣೀ | ನ ತೇ ಪಶ್ಯಂತಿ ಕೀನಾಶಂ ಸ್ವಪ್ನೇsಪ್ಯಮಲಮೂರ್ತಯಃ || -ಭಾಗವತಮಾಹಾತ್ಮ್ಯ,೨-೧೬ |
| ಯಾರ ಮನಸ್ಸಿನಲ್ಲಿ ಯಾವಾಗಲೂ ಪ್ರೇಮರೂಪಿಣಿಯಾದ ನಿರ್ಮಲಭಕ್ತಿಯು ಇರುತ್ತದೆಯೋ, ಆ ನಿರ್ಮಲ ಭಕ್ತರು ಸ್ವಪ್ನದಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಯಮನನ್ನು ನೋಡುವುದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-26 ರಸನೇ ತ್ವಂ ರಸಜ್ಞೇತಿ ವೃಥೈವ ಸ್ತೂಯತೇ ಬುಧೈಃ| ಅಪಾರಮಾಧುರೀಧಾಮರಾಮನಾಮಪರಾಙ್ಮುಖೀ| |
| ಅಯ್ಯೋ ನಾಲಿಗೆಯೇ, ಅಪಾರವಾದ ಮಾಧುರ್ಯಕ್ಕೆ ತವರಾದ ರಾಮನಾಮದ ಮಾಧುರ್ಯದಿಂದ ವಿಂಉಖಳಾದ ನಿನ್ನನ್ನು ಪಂಡಿತರು ರಸಜ್ಞೇ {ರಸವನ್ನು ತಿಳಿಯುವವಳು} ಎಂದು ಹೊಗಳುವುದು ವ್ಯರ್ಥವೇ ಸರಿ! (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-25 ಕಿಂ ಮಿತ್ರಮಂತೇ ಸುಕೃತಂ ನ ಲೋಕಾಃ| ಕಿಂ ಧ್ಯೇಯಮೀಶಸ್ಯ ಪದಂ ನ ಶೋಕಾಃ|| ಕಿಂ ಕಾಮ್ಯಮವ್ಯಾಜಸುಖಂ ನ ಭೋಗಾಃ| ಕಿಂ ಜಲ್ಪನೀಯಂ ಹರಿನಾಮ ನಾನ್ಯತ್|| -ರಸಗಂಗಾಧರ |
| ಕೊನೆಕಾಲದಲ್ಲಿ ಸ್ನೇಹಿತನಾರು? ಜನರಲ್ಲ, ಪುಣ್ಯ. ಧ್ಯಾನಿಸಲೇ ಬೇಕಾದದ್ದು ಯಾವುದು? ಈಶ್ವರನ ಪಾದ, ಶೋಕವಲ್ಲ. ಬಯಸಬೇಕಾದದ್ದು ಯಾವುದು? ಅವ್ಯಾಜವಾದ ಮುಕ್ತಿಸುಖ, ಕ್ಷಣಿಕಭೋಗಗಳಲ್ಲ. ಉಚ್ಚರಿಸಬೇಕಾದದ್ದು ಯಾವುದು? ಹರಿಯ ನಾಮ, ಬೇರೇನೂ ಅಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-24 ಯಥಾ ಪುಮಾನ್ನ ಸ್ವಾಂಗೇಷು ಶಿರಃ ಪಾಣ್ಯಾದಿಷು ಕ್ವಚಿತ್| ಪಾರಕ್ಯಬುದ್ಧಿಂ ಕುರುತೇ ಏವಂ ಭೂತೇಷು ಮತ್ಪರಃ|| -ಭಾಗವತ,೪-೭-೫೩- |
| ಮನುಷ್ಯನು ಯಾವರೀತಿ ತಲೆ ಕೈ ಮೊದಲಾದ ತನ್ನ ಅವಯವಗಳಲ್ಲಿ ಪರಕೀಯ ಭಾವನೆಯನ್ನು ಮಾಡುವುದಿಲ್ಲವೋ, ಅದೇರೀತಿ ಪರಮಾತ್ಮನ ನಿಜಭಕ್ತನೂ ಕೂಡ ಈ ಲೋಕದಲ್ಲಿರುವ ಪ್ರಾಣಿಗಳಲ್ಲಿ ಭೇದವನ್ನೆಣಿಸುವುದಿಲ್ಲ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀವ್ಯಾಸ ಪ್ರತಿಷ್ಠಾನ ಬೆಂಗಳೂರು) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-23 ಯಥಾ ದಾರುಮಯೀ ನಾರೀ ಯಥಾ ಯಂತ್ರಮಯೋ ಮೃಗಃ | ಏವಂ ಭೂತಾನಿ ಮಘವನ್ ಈಶತಂತ್ರಾಣಿ ವಿದ್ಧಿ ಭೋಃ || -ಭಾಗವತ,೬-೧೨-೧೦ |
| ಎಲೈ ಇಂದ್ರನೇ, ಮರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಮಹಿಳೆಯ ಪ್ರತಿಮೆ ಮತ್ತು ಯಂತ್ರದಿಂದ ಮಾಡಿದ ಮೃಗ, ಇವು ಹೇಗೆ ಅವುಗಳ ಒಡೆಯನಿಂದ ನಡೆಸಲ್ಪಡುವವೋ ಹಾಗೆಯೇ ಈ ಲೋಕದ ಪ್ರಾಣಿಗಳೆಲ್ಲಾ ಪರಮಾತ್ಮನ ವಶದಲ್ಲಿವೆ. ಅವನ ಆಣತಿಯಂತೆ ನಡೆಯುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-22 ಯತ್ರ ಯತ್ರ ಕುಲೇ ವಾಸಃ ಯೇಷು ಕೇಷು ಭವೋsಸ್ತು ಮೇ | ತವ ದಾಸ್ಯೈಕಭಾವೇ ಸ್ಯಾತ್ ಸದಾ ಸರ್ವತ್ರ ಮೇ ರತಿಃ || -ಜಿತಂತಾಸ್ತೋತ್ರ |
| ಯಾವ ಕುಲದಲ್ಲಾದರೂ ನನ್ನ ವಾಸಾಗಲಿ, ಯಾರ ಕುಲದಲ್ಲಾದರೂ ನನ್ನ ಜನ್ಮವಾಗಲಿ, ಆದರೆ ನನ್ನ ಸಂತೋಷವು ಮಾತ್ರ ಯಾವಾಗಲೂ ಎಲ್ಲೆಲ್ಲಿಯೂ ನಿನ್ನ ದಾಸ್ಯಭಾವವೊಂದರಲ್ಲಿಯೇ ಇರಲಿ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-21 ಯತ್ರ ನಿರ್ಮಲಭಾವೇನ ಸಂಸಾರೇ ವರ್ತತೇ ಗೃಹೀ | ಧರ್ಮಂ ಚರತಿ ನಿಷ್ಕಾಮಂ ತತ್ರೈವ ರಮತೇ ಹರಿಃ || |
| ಗೃಹಸ್ಥನಾದವನು ಸಂಸಾರದಲ್ಲಿದ್ದ ಹಾಗೆಯೇ ನಿರ್ಲಿಪ್ತವಾದ ಭಾವದಿಂದ {ಈಶ್ವರಾರ್ಪಣಬುದ್ಧಿಯಿಂದ} ಎಲ್ಲಿ ಧರ್ಮಾಚರಣೆಯನ್ನು ಮಾಡುತ್ತಾನೋ, ಅಲ್ಲಿ ಶ್ರೀಹರಿ ನಲಿಯುತ್ತಿರುತ್ತಾನೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-20 ಕೋsರ್ಥ ಪುತ್ರೇಣ ಜಾತೇನ ಯೋ ನ ವಿದ್ಬಾನ್ನ ಧಾರ್ಮಿಕಃ | ಕಾಣೇನ ಚಕ್ಷುಷಾ ಕಿಂ ವಾ ಚಕ್ಷುಃ ಪೀಡೈವ ಕೇವಲಮ್ || -ಹಿತೋಪದೇಶ,೧-೧೨ |
| ವಿದ್ವಾಂಸನಾಗಲೀ, ದಾರ್ಮಿಕನಾಗಲೀ ಆಗದೇ ಇರುವ ಮಗನು ಜನಿಸಿದ್ದರಿಂದ ಏನು ತಾನೇ ಪ್ರಯೋಜನ? ಕುರುಡಾದ ಕಣ್ಣಿನಿಂದ ಏನಾದರೂ ಉಪಯೋಗ ಉಂಟೇ? ಅದು ಕಣ್ಣು ಬೇನೆಗೇ ಸರಿ.! (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಕೇವಲಂ ಜ್ಞಾತಶಾಸ್ತ್ರೋsಪಿ ಸ್ವಾವಸ್ಥಾಂ ಯೋ ನ ಬುಧ್ಯತೇ | ತಸ್ಯಾಕಿಂಚಿತ್ಕರಂ ಜ್ಞಾನಂ ಅಂಧಸ್ಯೇವ ಸುದರ್ಪಣಃ || -ಉಪಮಿತಿಭವಪ್ರಪಂಚಕಥಾ |
| ಶಾಸ್ತ್ರವನ್ನು ತಿಳಿದೂ ತನ್ನ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಯಾವಾತನು ಅರಿಯಲಾರನೋ, ಕನ್ನಡಿಯು ಕುರುಡನಿಗೆ ಹೇಗೋ ಹಾಗೆ ಅವನಿಗೆ ಶಾಸ್ತ್ರವು ಯಾವ ಬಗೆಯ ಪ್ರಯೋಜನವನ್ನೂ ಮಾಡಲಾರದು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-18 ಕಿಂ ಕುಲೇನೋಪದಿಷ್ಟೇನ ಶೀಲಮೇವಾತ್ರ ಕಾರಣಮ್ | ಭವಂತಿ ಸುತರಾಂ ಸ್ಫೀತಾಃ ಸುಕ್ಷೇತ್ರೇ ಕಂಟಕಿದ್ರುಮಾಃ || -ಮೃಚ್ಛಕಟಿಕಾ, ೮-೨೯ |
| ಕುಲವನ್ನು ಹೇಳಿಕೊಂಡು ಏನೂ ಪ್ರಯೋಜನವಿಲ್ಲ. ಎಲ್ಲಕ್ಕೂ ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದದ್ದು ನಡತೆ. ಒಳ್ಳೆಯ ಫಲವತ್ತಾದ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಮುಳ್ಳಿನ ಗಿಡಗಳು ಚೆನ್ನಾಗಿ ಬೆಳೆಯುತ್ತವೆ. {ಹಾಗೆಯೇ ಒಳ್ಳೆಯ ಕುಲದಲ್ಲಿ ದುಷ್ಟನು ಇರಬಾರದೆಂದಿಲ್ಲ} (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-17 ಕಷ್ಟಾ ವೇಧವ್ಯಥಾ ಕಷ್ಟಃ ನಿತ್ಯಮುದ್ವಹನಕ್ಲಮಃ | ಶ್ರವಣಾನಾಮಲಂಕಾರಃ ಕಪೋಲಸ್ಯ ತು ಕುಂಡಲಮ್ || -ಅನರ್ಘರಾಘವ,೧-೪೦ |
| ಒಬ್ಬರಿಗೆ ತೊಂದರೆ ಅಥವಾ ಶ್ರಮ, ಆದರೆ ಅದೇ ಇನ್ನೊಬ್ಬರಿಗೆ ಅಲಂಕಾರವಾಗಬಹುದು. ಕಿವಿಗಳು ಚುಚ್ಚಿಸಿಕೊಳ್ಳುವ ನೋವಿನೊಂದಿಗೆ ದಿನವೂ ಭಾರವನ್ನು ಹೊರುವ ಕಷ್ಟವನ್ನನುಭವಿಸಬೇಕು. ಆದರೆ ಕೆನ್ನೆಗೆ ಅದೇ ಕುಂಡಲಗಳು ಅಲಂಕಾರವಾಗುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-16 ಕಾವ್ಯಶಾಸ್ತ್ರವಿನೋದೇನ ಕಾಲೋ ಗಚ್ಛತಿ ಧೀಮತಾಮ್ | ವ್ಯಸನೇನ ತು ಮೂರ್ಖಾಣಾಂ ನಿದ್ರಯಾ ಕಲಹೇನ ವಾ || -ಹಿತೋಪದೇಶ, ೧-೩೨ |
| ಬುದ್ಧಿವಂತರ ಸಮಯವು ಕಾವ್ಯ, ಶಾಸ್ತ್ರ ಇವುಗಳನ್ನು ಓದಿ ಸಂತೋಷಪಡುವುದರಿಂದ ಸಾಗುತ್ತದೆ. ಆದರೆ ಮೂರ್ಖರ ಸಮಯವು ಜೂಜು, ನಿದ್ರೆ ಅಥವಾ ಜಗಳ ಇವುಗಳಲ್ಲೇ ಕಳೆದುಹೋಗುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-15 ಧರ್ಮಾರ್ಥಕಾಮಮೋಕ್ಷೇಷು ನೇಚ್ಛಾ ಮಮ ಕದಾಚನ | ತ್ವತ್ಪಾದಪಂಕಜಾಸ್ವಾದ ಜೀವಿತಂ ದೀಯತಾಂ ಮಮ || ಚಿಂತಾಸ್ತೋತ್ರ |
| ಧರ್ಮ, ಅರ್ಥ, ಕಾಮ ಅಥವಾ ಮೋಕ್ಷ ಇವುಗಳಲ್ಲಿ ಯಾವುದರಲ್ಲಿಯೂ ನನಗೆ ಇಚ್ಛೆ ಇಲ್ಲ. ನಿನ್ನ ಪಾದಕಮಲಗಳ ಆಸ್ವಾದದಿಂದ(ಲೇ) ನಾನು ಜೀವಿಸುವಂತೆ ಅನುಗ್ರಹ ಮಾಡು. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ-14 ಅನಾಗತ ವಿಧಾನಂತು ಕರ್ತವ್ಯಂ ಶುಭಮಿಚ್ಛತಾಂ | ಆಪದಾಶಂಕಮಾನೇನ ಪುರುಷೇಣ ವಿಪಶ್ಛಿತಾ || |
| ಮುಂದೆ ಅನರ್ಥವು ಸಂಭವಿಸಬಹುದೆಂಬ ಶಂಕೆಯಿದ್ದಾಗ ಶುಭವನ್ನು ಬಯಸುವ ವಿವೇಕಿಯು ಮೊದಲೇ ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಚಿಂತಿಸಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ -13 ಸ್ವಭಾವೋ ನೋಪದೇಶೇನ ಶಕ್ಯತೇ ಕರ್ತುಮನ್ಯಥಾ | ಸುತಪ್ತಮಪಿ ಪಾನೀಯಂ ಪುನರ್ಗಚ್ಛತಿ ಶೀತತಾಮ್ || |
| ಉಪದೇಶಮಾಡುವದರಿಂದ ಒಬ್ಬನ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು (ಹುಟ್ಟುಗುಣ) ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಹೇಗೆ ನೀರನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿಕುದಿಸಿದರೂ ಅದು ಮತ್ತೆ ತಣ್ಣಗಾಗುತ್ತದೆಯೂ ಹಾಗೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ -12 ಅಲ್ಪಾನಾಮಪಿ ವಸ್ತೂನಾಂ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಸಾಧಿಕಾ | ತೃಣೈರ್ಗುಣತ್ವಮಾಪನ್ನೈಃ ಬಧ್ಯಂತೇ ಮತ್ತದಂತಿನಃ || |
| ಅರ್ಥ - ಅಲ್ಪವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳೂ ಸಹ ಒಗ್ಗೂಡಿದಾಗ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತವೆ.ಹುಲ್ಲುಗಳನ್ನ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ ಹೊಸೆಯಲ್ಲಟ್ಟ ಹಗ್ಗದಿಂದ ಮದ್ದಾನೆಗಳೂ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ದಿನಕ್ಕೊಂದು ಸುಭಾಷಿತ 11 ಪೃಥವ್ಯಾಂ ತ್ರೀಣಿ ರತ್ನಾನಿ ಜಲಮನ್ನಂ ಸುಭಾಶಿತಂ | ಮೂಢೈಃ ಪಾಷಾಣಖಂಡೇಷು ರತ್ನಸಂಜ್ಞಾ ವಿಧೀಯತೇ || |
| ಅರ್ಥ: ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ರತ್ನಗಳು ಕೇವಲ ಮೂರೇ ಇರುವುದು. ಜಲ,ಆಹಾರ, ಮತ್ತು ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತು. ಆದರೆ ಮೂರ್ಖರು ಕಲ್ಲಿನ ಚೂರುಗಳನ್ನ ರತ್ನ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅನಾಗತ ವಿಧಾನಂತು ಕರ್ತವ್ಯಂ ಶುಭಮಿಚ್ಛತಾಂ | ಆಪದಾಶಂಕಮಾನೇನ ಪುರುಷೇಣ ವಿಪಶ್ಛಿತಾ || |
| ಮುಂದೆ ಅನರ್ಥವು ಸಂಭವಿಸಬಹುದೆಂಬ ಶಂಕೆಯಿದ್ದಾಗ ಶುಭವನ್ನು ಬಯಸುವ ವಿವೇಕಿಯು ಮೊದಲೇ ಅದಕ್ಕೆ ತಕ್ಕ ಪರಿಹಾರವನ್ನು ಚಿಂತಿಸಬೇಕು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಸ್ವಭಾವೋ ನೋಪದೇಶೇನ ಶಕ್ಯತೇ ಕರ್ತುಮನ್ಯಥಾ | ಸುತಪ್ತಮಪಿ ಪಾನೀಯಂ ಪುನರ್ಗಚ್ಛತಿ ಶೀತತಾಮ್ || |
| ಉಪದೇಶಮಾಡುವದರಿಂದ ಒಬ್ಬನ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು (ಹುಟ್ಟುಗುಣ) ಬದಲಾಯಿಸಲು ಸಾಧ್ಯವಿಲ್ಲ ಹೇಗೆ ನೀರನ್ನು ಚೆನ್ನಾಗಿಕುದಿಸಿದರೂ ಅದು ಮತ್ತೆ ತಣ್ಣಗಾಗುತ್ತದೆಯೂ ಹಾಗೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅಲ್ಪಾನಾಮಪಿ ವಸ್ತೂನಾಂ ಸಂಗತಿಗಳನ್ನು ಕಾರ್ಯಸಾಧಿಕಾ | ತೃಣೈರ್ಗುಣತ್ವಮಾಪನ್ನೈಃ ಬಧ್ಯಂತೇ ಮತ್ತದಂತಿನಃ || |
| ಅರ್ಥ - ಅಲ್ಪವಾಗಿರುವ ವಸ್ತುಗಳೂ ಸಹ ಒಗ್ಗೂಡಿದಾಗ ಕಾರ್ಯವನ್ನು ಸಾಧಿಸುತ್ತವೆ.ಹುಲ್ಲುಗಳನ್ನ ಒಗ್ಗೂಡಿಸಿ ಹೊಸೆಯಲ್ಲಟ್ಟ ಹಗ್ಗದಿಂದ ಮದ್ದಾನೆಗಳೂ ಬಂಧಿಸಲ್ಪಡುತ್ತವೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಪೃಥವ್ಯಾಂ ತ್ರೀಣಿ ರತ್ನಾನಿ ಜಲಮನ್ನಂ ಸುಭಾಶಿತಂ | ಮೂಢೈಃ ಪಾಷಾಣಖಂಡೇಷು ರತ್ನಸಂಜ್ಞಾ ವಿಧೀಯತೇ || |
| ಅರ್ಥ : ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ಸರ್ವಶ್ರೇಷ್ಠವಾದ ರತ್ನಗಳು ಕೇವಲ ಮೂರೇ ಇರುವುದು. ಜಲ,ಆಹಾರ, ಮತ್ತು ಒಳ್ಳೆಯ ಮಾತು. ಆದರೆ ಮೂರ್ಖರು ಕಲ್ಲಿನ ಚೂರುಗಳನ್ನ ರತ್ನ ಎನ್ನುತ್ತಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಮೃತಂ ಶರೀರಮುತ್ಸೃಜ್ಯ ಕಾಷ್ಟಲೋಷ್ಠ ಸಮಕ್ಷಿತೌ | ವಿಮುಖಾ ಬಾಂಧವಾ ಯಾಂತಿ ಧರ್ಮಸ್ತಮನುಗಚ್ಛತಿ|| - ಸೂಕ್ತಿಮುಕ್ತಾವಲಿ |
| ಮನುಷ್ಯನು ಸತ್ತಮೇಲೆ ಅವನ ಶರೀರವನ್ನು ಕಟ್ಟಿಗೆ-ಕಲ್ಲಿನಂತೆ ಮಸಣದಲ್ಲಿ ಭೂಮಿಗೆಸೇರಿಸಿ ಅವನ ಬಾಂಧವರೆಲ್ಲ ತಮ್ಮ ಮನೆಗೆ ಹಿಂದಿರುಗುತ್ತಾರೆ. ಆತನು ಆಚರಿಸಿದ ಧರ್ಮವು ಮಾತ್ರ ಆತನನ್ನು ಅನುಸರಿಸುತ್ತದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ:ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಆಯುಃ ವರ್ಷಶತಂ ನೃಣಾಂ ಪರಿಮಿತಂ ರಾತ್ರೌ ತದರ್ಥಂ ಗತಂ ತಸ್ಮಾರ್ಧಸ್ಯ ಪರಸ್ಯ ಚಾರ್ಧಮಪರಂ ಬಾಲತ್ವ ವೃದ್ಧತ್ವಯೊಃ ಶೇಷಂ ವ್ಯಾಧಿ ವಿಯೋಗ ದುಃಖ ಭರಿತಂ ಸೇವಾದಿಭಿಃ ನೀಯತೆ ಜೀವೆ ವಾರಿತರಂಗ ಚಂಚಲ ತರೆ ಸೌಖ್ಯಂ ಕುತಃ ಪ್ರಾಣಿನಾಂ |
| ಮಾನವನ ಆಯುಷ್ಯವು ನೂರು ವರ್ಷ ಎಂದು ತಿಳಿಯಲಾಗಿದೆ. ಈ ನೂರು ವರ್ಷ ಹೇಗೆ ಕಳೆಯುವದು ಎಂದಿಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾನೆ. ೫೦ ವರ್ಷ ಕಾಲ ಅಂದರೆ ಪ್ರತಿದಿನವೂ ಅರ್ಧ ಕಾಲವನ್ನು ಬಾಲ್ಯ ಮತ್ತು ವೃದ್ಧಾಪ್ಯದಲ್ಲಿ ಕಳೆಯುತ್ತೇವೆ. ಈ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಉಳಿದ ಜೀವನಾವಕಾಶದಲ್ಲಿ ರೋಗ, ವಿಯೋಗ, ದುಃಖ ಸೇವೆಗಳಿಂದ ತೊಂದರೆ ಅನುಭವಿಸುತ್ತೇವೆ. ನೀರಿನ ಅಲೆಗಳಿಗಿಂತ ಚಂಚಲವಾದ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗೆ ಸುಖವೆಲ್ಲಿದೆ? ಎಂದು ಕವಿ ಕೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಎಲ್ಲರೂ ನೂರು ವರ್ಷಕಾಲ ಬದುಕುವದೂ ಇಲ್ಲ. ಹೀಗಾಗಿ ಎಷ್ಟು ಕಾಲ ಬದುಕುತ್ತೇವೆಯೊ ಅಷ್ಟು ಕಾಲವನ್ನು ವ್ಯರ್ಥಗೊಳಿಸಿದಂತೆ ಕಳೆಯುವುದು, ಮುಖ್ಯವೆಂದಿಲ್ಲಿ ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಬಾಲ್ಯ ಯೌವ್ವನ ವೃದ್ಧಾವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸತ್ಕಾರ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ತೊಡಗಲು ಈ ಸುಭಾಷಿತ ತಿಳಿಸುವದು. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ಅರ್ಥಾಗವೊ ನಿತ್ಯಂ ಅರೋಗಿತಾ ಚ ಪ್ರಿಯಾ ಚ ಭಾರ‍್ಯಾ ಪ್ರಿಂiiವಾದಿನೀ ಚ ವಶ್ಯಶ್ಚ ಪುತ್ತೊ$ರ್ಥಕರೀ ಚ ವಿದ್ಯಾ ಷಡ್ ಜೀವಲೋಕಸ್ಯ ಸುಖಾನಿ ರಾಜನ್ -ಮಹಾಭಾರತ |
| ಧನಪ್ರಾಪ್ತಿ, ಆರೋಗ್ಯದಿಂದಿರುವದು, ಪ್ರಿಯಪತ್ನಿ ಪ್ರೀತಿಯ ಮಾತನ್ನಾಡುವದು, ತನ್ನ ವಶದಲ್ಲಿರುವ ಮಗ, ಹಣಗಳಿಸಲು ವಿದ್ಯೆ ಈ ಆರು ವಿಷಯಗಳು ಮಾನವನಿಗೆ ಸುಖವನ್ನು ತರುವಂತಹವು. ಈ ರೀತಿಯಾಗಿ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ವಿದುರನು ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರನಿಗೆ ತಿಳಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಸಂತೋಷದಿಂದ ಇರಲು ಅಧಿಕಾರ, ವೈಭವ, ಆಸ್ತಿ ಮಿತ್ರರು ಮುಂತಾದವನ್ನು ದೂರ ಮಾಡಿ ತನಗೆ ಮಾತ್ರ ಸಂಭಂದಿಸಿದವರನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದು ವಿಶೇಷವಾಗಿರುವದು. ಈ ಮೇಲಿನ ಆರು ವಿಷಯಗಳು ಮಾನವನ ಸುಖ-ದುಃಖಗಳಿಗೆ ನೇರವಾಗಿ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತವೆ ಎಂದು ನಾವು ತಿಳಿಯಬಹುದಾಗಿದೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ವಿದ್ಯಾ ನಾಮ ನರಸ್ಯ ರೂಪಮಧಿಕಂ ಪ್ರಚ್ಛನ್ನ ಗುಪ್ತಂ ಧನಂ ವಿದ್ಯಾ ಭೋಗಕರಿ ಯಶಸ್ಸುಖಕರೀ ವಿದ್ಯಾಗುರೂಣಾಂ ಗುರುಃ ವಿದ್ಯಾ ಬಂಧುಜನೋ ವಿದೇಶ ಗಮನೆ ವಿದ್ಯಾ ಪರಾದೇವತಾ ವಿದ್ಯಾ ರಾಜಸುಪೂಜಿತಾ ನತು ಧನಂ ವಿದ್ಯಾವಿಹೀನಃ ಪಶುಃ |
| ವಿದ್ಯೆಯು ಮಾನವರಿಗೆ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ವಿಶೇಷವಾದಂತಹ ಸೌಂದರ‍್ಯವನ್ನು ತರುವದು. ವಿದ್ಯೆಯು ಮಾನವನಿಗೆ ಸಂಪತ್ತಾಗಿರುವದು, ವಿದ್ಯೆಯು ಭೋಗವನ್ನು ಯಶಸ್ಸನ್ನು ಸುಖವನ್ನುಂಟು ಮಾಡುವದು. ವಿದ್ಯೆಯು ಶ್ರೇಷ್ಠ ಗುರುವಾಗಿ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡುವದು. ವಿದ್ಯೆ ವಿದೇಶದಲ್ಲಿ ಬಂಧು ಜನರಂತೆ ಕಾರ್ಯ ಮಾಡುವದು. ವಿದ್ಯೆಯು ಶ್ರೇಷ್ಠ ದೇವತೆಯಂತಿರುವದು. ಅಧಿಕಾರವಿರುವ ರಾಜರಿಂದಲೂ ವಿದ್ಯೆಗೆ ಗೌರವ ಸಿಗುವದು ಇವೆಲ್ಲವೂ ಹಣಕ್ಕೆ ಸಿಗುವುದಿಲ್ಲ. ಹಣವಿದ್ದು ವಿದ್ಯೆಯಿಲ್ಲದವನು ಪಶುವಿಗೆ ಸಮಾನನಾಗಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಮಾನವ ಬಾಲ್ಯದಲ್ಲಿ ವಿದ್ಯೆ ಕಲಿಯಬೇಕು. ತನ್ನ ಮುಂದಿನ ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಸಹ ಹೊಸತನ್ನು ಕಲಿಯುತ್ತಲೇ ಸಂತೋಷ ಪಡಬೇಕೆಂದು ಸೂಚಿಸಿದ್ದಾರೆ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀ ಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
| ನರತ್ವಂ ದುರ್ಲಭಂ ಲೋಕೇ ವಿದ್ಯಾ ತತ್ರ ಸುದುರ್ಲಭಾ | ಶೀಲಂ ಚ ದುರ್ಲಭಂ ತತ್ರ ವಿನಯಂ ತತ್ರ ಸುದುರ್ಲಭಮ್|| |
| ಲೋಕದಲ್ಲಿ ಮಾನವ ಜನ್ಮ ಹಾಗೂ ಮನುಷ್ಯತ್ವ ಇವೆರಡೂ ದುರ್ಲಭವಾಗಿವೆ. ಅದರಲ್ಲೂ ಸದ್ವಿದ್ಯೆ ಹಾಗೂ ಜ್ಞಾನ ಮತ್ತೂ ದುರ್ಲಭ. ವಿದ್ಯೆ, ಜ್ಞಾನ ಲಭಿಸಿದರೂ ಶೀಲವಂತರಾಗಿರುವುದು ಇನ್ನೂ ದುರ್ಲಭ. ಇವೆಲ್ಲವಿದ್ದರೂ ವಿನವಂತರಾಗಿರುವುದು ಪರಮದುರ್ಲಭವೇ ಸರಿ. (ಸಂಗ್ರಹ: ಶ್ರೀಸ್ವರ್ಣವಲ್ಲೀ ಭಕ್ತವೃಂದ) |
like 0
Comment 0
